Xay bhrợ cơnh Quyết định số 498 c’moo 2015 âng Thủ tướng Chính phủ, UBND tỉnh Nghệ An ơy bhrợ têng Kế hoạch số 599 ooy xa nay bh’rợ xay bhrợ cơnh Đề án pa xiêr đhr’năng đơơh pay k’diic k’điêl lâng tr’pay diic điêl coh bhuh xoọng coh zr’lụ đhanuôr acoon coh đhị zr’lụ tỉnh. Bâc bh’rợ tr’nêng chr’năp liêm cơnh bhrợ têng bh’rợ tr’thi, xay moon ooy pazêng xa nay crêê tươc ơy xay bhrợ đhị pazêng trường học lâng pazêng bh’rợ sinh hoạt ngoại khoá. Ađhi Lương Thanh Thảo, học sinh trường THCS Lạng Khê, chr’hoong Con Cuông, tỉnh Nghệ An xay moon: “Bêl bơơn xơợng xay moon xa nay n’nâu năc acu n’năl năc căh choom pay k’diic bêl căh ơy tươc 18 c’moo lâng căh choom tr’pay diic điêl coh bhuh xoọng. Nắc bhrợ râu căh liêm crêê tươc ooy c’rơ lâng bhrợ lất xa nay pháp luật.”

Chr’val Nậm Nhoóng, chr’hoong Quế Phong năc muy coh pazêng 12 chr’val âng tỉnh Nghệ An vêy Ban Acoon coh tỉnh xay bhrợ lêy đoọng xay bhrợ Đề án n’nâu. Ting cơnh t’cooh Lữ Trung Thành, Chủ tịch UBND chr’val Nậm Nhoóng, l’lăm c’moo 2015, zập c’moo chr’val vêy tươc k’zệt cha năc tr’pay diic điêl bêl căh ơy zập c’moo. Hân đhơ cơnh đêêc, tươc nâu cơy đhr’năng n’nâu ơy xiêr k’rơ bhlâng: “UBND chr’val ơy xay bhrợ p’too moon ghít bhlâng tươc ooy pazêng cán bộ, đảng viên lâng đhanuôr, xang n’năc xay bhrợ ta nih đha nâng ting cơnh xa nay đề án. Tơợ đêêc năc pa xiêr đhr’năng đơơh pay k’diic k’điêl coh p’niên lâng tr’pay diic điêl coh bhuh xoọng. C’moo 2017 năc dưr vaih p’niên k’tứi đơơh pay k’diic k’điêl. Năc tơợ đêêc, tươc nâu cơy doọ dzợ vêy manuyh hân noo dưr vaih dzợ.”

Đhị tỉnh Bắc Kạn, ha dang cơnh c’moo 2016, prang tỉnh vêy k’dâng 200 cha năc p’niên đơơh pay k’diic k’điêl năc tươc c’moo 2020 ơy pa xiêr k’dâng 50%. Đoọng vêy đợ bh’nơơn bh’rợ n’nâu, Ban Acoon coh tỉnh n’nâu ơy k’đhơợng xay, pazum đh’rưah lâng pazêng đơn vị xay bhrợ Đề án pa xiêr đhr’năng p’niên k’tưi đơơh pay k’diic k’điêl lâng tr’pay diic điêl coh bhuh xoọng coh pazêng zr’lụ đhanuôr acoon coh. Năc vêy 11 bh’rợ bhrợ têng lêy vêy ta xay bhrợ đhị pazêng chr’hoong cơnh Pắc Nặm, chr’hoong Chợ Đồn…, zr’lụ k’rong bâc đhanuôr Mông, Dao ăt mamông. Tỉnh Đoàn Bắc Kạn ơy bhrợ bh’rợ xay moon p’too pa choom ooy râu căh liêm crêê âng bh’rợ p’niên đơơh pay k’diic k’điêl lâng tr’pay diic điêl coh bhuh xoọng lâng bh’rợ coh sân khấu đhị trường học, pazêng bhươl cr’noon lâng bhrợ têng pazêng bh’rợ tr’thi chêêc n’năl ooy xa nay tr’pay diic điêl k’đơơng bâc học sinh ting pâh. Amoó Ma Thị Mận, Phó Bí thư Tỉnh Đoàn Bắc Kạn xay moon: “Azi xay bhrợ bâc cơnh bh’rợ năc cơnh bhrợ coh sân khấu, biên tập cớ pazêng xa nay âng xa nay xay moon âng pháp luật đoọng k’rong bhrợ ooy pazêng tiểu phẩm xay moon, p’too pa choom. Tơợ đêêc bhrợ đoọng ha manuyh lêy xơợng năc buôn n’năl, buôn hay lâng chr’năp bhlâng năc muy bơr cơ sở ơy bhrợ têng ooy bh’rợ xay moon lâng p’rá âng đhanuôr acoon coh, cơnh p’rá Mông, p’rá Dao. Bha lâng năc azi xoọc t’bhlâng xay truih ooy pazêng apêê ađhị p’niên x’dơơr, ta đhâm c’mor, p’niên buôn pa bhlâng dưr vaih đhr’năng đơơh pay k’diic k’điêl. Lâh n’năc, k’conh k’căn học sinh công năc đợ manuyh vêy ta xay moon, p’too pa choom pazêng xa nay pháp luật ghít liêm.”

Hân đhơ đhr’năng đơơh pay k’diịc k’điêl coh p’niên lâng tr’pay diic điêl coh bhuh xoọng ơy u xiêr coh pazêng c’moo ahay, năc công dợ u bâc t’piing lâng cr’noọ xa nay zazum âng Đề án 498. Cr’chăl c’moo 2021- 2025, pazêng vel đong da ding k’coong, zr’lụ đhanuôr acoon coh năc xay bhrợ bâc cơnh, k’rong bhrợ đh’rưah lâng pazêng c’rơ đoọng đh’rưah xay bhrợ. T’bhlâng bhrợ k’rơ pazêng bh’rợ zâl cha groong lâng pazêng bh’rợ vey, z’năh p’niên k’tứi năc manuyh acoon coh. Ting n’năc, năc xay bhrợ liêm ghít pazêng xa nay, cr’noọ bh’rợ đoọng k’rong ooy xa nay bh’rợ cr’noọ âng k’tiêc k’ruung pa dưr pr’ăt tr’mông coh zr’lụ đhanuôr acoon coh lâng da ding k’coong cr’chăl c’moo 2020- 2025./.

Những mô hình phù hợp nhằm thay đổi

hành vi tảo hôn và hôn nhân cận huyết

                                                                      PV VOV4

Tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống đã và đang để lại nhiều hệ lụy cho nhiều gia đình, là một trong những nguyên nhân làm giảm chất lượng dân số, trở thành lực cản đối với việc phát triển kinh tế xã hội. Sau 5 năm triển khai Quyết định số 498 của Thủ tướng Chính phủ thực hiện Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng DTTS giai đoạn 2015-2025”, tỷ lệ tảo hôn trong vùng dân tộc thiểu số có xu hướng giảm dần. Tại các địa phương vùng dân tộc thiểu số, những nội dung liên quan đến giáo dục giới tính, kiến thức pháp luật được đưa vào chương trình giảng dạy, hoạt động ngoại khóa trong trường học, đã từng bước thay đổi nhận thức của con em đồng bào các dân tộc vùng cao.

Thực hiện Quyết định số 498 năm 2015 của Thủ tướng Chính phủ, UBND tỉnh Nghệ An đã ban hành Kế hoạch số 599 về thực hiện Đề án Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh. Nhiều hoạt động thiết thực như tổ chức các cuộc thi, tuyên truyền tư vấn về các nội dung liên quan đã được triển khai tại các trường trung học dưới các hình thức sinh hoạt ngoại khóa. Em Lương Thanh Thảo, học sinh trường THCS Lạng Khê, huyện Con Cuông, tỉnh Nghệ An chia sẻ: “ Khi được nghe tuyên truyền này thì cháu biết là không được kết hôn trước 18 tuổi và không được kết hôn cùng huyết thống. Nó sẽ gây tổn hại đến sức khỏe và vi phạm pháp luật.”

Xã Nậm Nhóong, huyện Quế Phong là một trong 12 xã của tỉnh Nghệ An được Ban Dân tộc tỉnh triển khai làm điểm thực hiện Đề án này. Theo ông Lữ Trung Thành, chủ tịch UBND xã Nậm Nhóong, trước năm 2015, mỗi năm xã có đến hàng chục đối tượng tảo hôn. Tuy nhiên, đến nay tình trạng này đã được cải thiện đáng kể: “UBND xã đã tổ chức quán triệt triển khai đến mọi cán bộ, đảng viên và người dân, rồi là tổ chức thực hiện nghiêm túc theo đề án. Từ đó đã giảm thiểu được là tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết. Năm 2017 đã xảy ra một trường hợp tảo hôn. Và từ đó đến bây giờ thì không có trường hợp nào xảy ra nữa.”

Tại tỉnh Bắc Kạn, nếu như năm 2016, toàn tỉnh có khoảng 200 trường hợp tảo hôn thì đến năm 2020 đã giảm khoảng 50%. Để có được kết quả này,  Ban Dân tộc tỉnh này đã chủ trì, phối hợp với các đơn vị thực hiện Đề án giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong các vùng dân tộc thiểu số. Đã có 11 mô hình điểm được triển khai tại các tại các huyện Pắc Nặm, huyện Chợ Đồn…, nơi tập trung đông đồng bào các dân tộc Mông, Dao. Tỉnh Đoàn Bắc Kạn tổ chức tuyên truyền về tác hại của tảo hôn và hôn nhân cận huyết bằng hình thức sân khấu hóa tại trường học, các thôn, bản và tổ chức các cuộc thi tìm hiểu hôn nhân thu hút đông đảo học sinh tham gia. Chị Ma Thị Mận, Phó Bí thư Tỉnh Đoàn Bắc Kạn cho biết: “Chúng tôi áp dụng nhiều hơn hình thức sân khấu hóa, biên tập lại các nội dung thuộc về quy định của pháp luật để lồng ghép vào các tiểu phẩm tuyên truyền. Từ đó làm cho người nghe dễ hiểu, dễ tiếp thu và đặc biệt là một số cơ sở đã thực hiện về hình thức tuyên truyền bằng tiếng của đồng bào như tiếng Mông, tiếng Dao. Trước hết là chúng tôi đang tập trung vào chính các em thanh thiếu nhi lứa tuổi rất dễ trở thành nạn nhân của tảo hôn. Ngoài ra thì phụ huynh học sinh cũng là đối tượng rất cần được cung cấp kiến thức hiểu biết đầy đủ về pháp luật.”

Mặc dù tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống có giảm trong những năm qua, nhưng vẫn chưa đạt so với mục tiêu chung của Đề án 498. Giai đoạn 2021- 2025, các địa phương miền núi, vùng đồng bào DTTS cần đa dạng hóa, lồng ghép các nguồn lực để cùng phối hợp triển khai. Đẩy mạnh các hoạt động phòng ngừa và ứng phó với mọi hình thức bạo lực đối với trẻ em DTTS. Bên cạnh đó, cần làm rõ các nội dung, chỉ tiêu, nhiệm vụ để tích hợp trong Chương trình MTQG phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2020-2025./.