“5 c’moo nắc xơợng cơnh cắh ha mơ đenh/ ha dợ then, sli, lượn bhrợ ha ngur loom manứih/ then, sli ting xơợng lêy chô/ hi la rơợc xoọc đâu nắc cớ chô t’viêng/ pr’hay ha ngur vel bhươl.”

Nắc đoo ta la tranh nghệ thuật bh’lêê bha’la chr’nắp âng k’tiếc Lạng bơơn bhrợ p’cắh ooy đợ c’nắt thơ pr’hat âng t’coóh Vi Hồng Nhân-Chủ tịch Hội zư lêy pr’hát xa nưl zâp acoon cóh tỉnh Lạng Sơn. Lâng cr’noọ cr’niêng zư lêy pr’hoọm văn hoá âng đhanuôr acoon cóh Tày Nùng, c’moo 2010 t’coóh Vi Hồng Nhân nắc dưr dzoọng k’đươi moon bhrợ pa dưr Hội zư lêy pr’hát xa nưl zâp acoon cóh tỉnh Lạng Sơn. Tước đâu, Hội nắc ơy pa dưr pa xớc k’noọ 1.000 hội viên, sinh hoạt đhị 50 câu lạc bộ cóh zâp chr’hoong đhị tinh thần tự nguyện, tự pa glúh zên. Ađhi Nguyễn Hoàng Tường An-11 c’moo, nắc manứih p’niên bhlâng cóh CLB hát then Cẩu Pung, chr’hoong Tràng Định moon: “Acu pấh pa choom chi ớh cóh CLB nắc 4 c’moo ơy, azi pấh pa choom cóh lớp hát then bơơn zâp apêê a’ngắh pa choom đoọng râu pr’hay chr’nắp âng hát then đàn tính. Tước đâu, acu nắc ơy bơơn pa choom bấc pr’hát pr’hay.”

Nhiều em nhỏ tham gia câu lạc bộ

Tơợ đợ lớp học nâu, vêy bấc hội viên âng CLB nắc dưr váih đợ apêê hát chi ớh liêm pr’hay, chrooi đoọng liêm choom ha bh’rợ văn hoá pr’hát xa nưl đhị vel đông. Tơợ bh’rợ âng zâp CLB, bấc g’lúh giao lưu cóh chr’val, chr’hoong ta bhrợ cơnh bhiệc bhan ha pruột Chợ Bãi-Văn Quan, bhiệc bhan ha pruốt Tô Hiệu-Bình Gia, chợ tình Tân Thành-Cao Lộc.. giao lưu lâng Hội zư lêy pr’hát xa nưl âng zâp tỉnh Cao Bằng, Bắc Kạn, Bắc Giang, Thái Nguyên...

Nghệ sĩ nhân dân Triệu Thuỷ Tiên, bêl ahay nắc trưởng đoàn Nghệ thuật tỉnh Lạng Sơn, xoọc đâu nắc Phó Chủ tịch Hội zư lêy pr’hát xa nưl zâp acoon cóh tỉnh Lạng Sơn, Chủ nhiệm Câu lạc bộ hát then-đàn tính âng Trung tâm Văn hoá nghệ thuật tỉnh Lạng Sơn đoọng năl: “Cóh Lạng Sơn hơnh déh bhlâng đợ c’moo đâu nắc ơy k’rong pazưm bấc lang apêê p’niên pấh pa choom, zư lêy, nắc đợ lang apêê đha đhâm c’moor, lấh mơ nắc apêê THCS, ơy bhrợ têng đợ lớp pa choom hát then, đàn tính. Lâng lấh mơ nắc j’niêng cr’bưn hát then dzợ bấc apêê p’niên, năl ghít đợ pr’hát xa nưl bh’lêê bh’la.”

T’coóh Vi Hồng Nhân, Chủ tịch Hội zư lêy pr’hát xa nưl zâp acoon cóh tỉnh Lạng Sơn đoọng năl: Bh’rợ tự nguyện, tự k’đhơợng zư lâng pa glúh zên bhrợ têng âng Hội zư lêy pr’hát xa nưl tỉnh Lạng Sơn lưm bấc zr’nắh k’đhạp. Tu cơnh đêếc, đoọng zư lêy lâng pa dưr pa xớc đợ râu chr’nắp âng đợ pr’hát xa nưl, pr’hoọm văn hoá âng zâp acoon cóh, nắc lêy vêy râu moót bhrợ âng prang đhanuôr: “Cắh vêy mưy hội zư lêy pr’hát xa nưl, cắh vêy mưy đợ nghệ nhân lâng đợ apêê vêy cr’noọ lêy chắp kiêng nắc dzợ vêy râu k’rang lêy âng zâp cấp bh’cộ, zâp cấp chính quyền âng zâp vel đông. L’lăm, nắc lêy vêy râu tr’xăl liêm choom tợ cr’noọ bh’rợ, lêy pr’hát xa nưl nắc râu chr’nắp ma bhưy đắh tinh thần, tu ha dang bil nắc cắh vêy liêm buôn bhrợ pa dưr.”

          K’noọ 10 c’moo bhrợ têng, zư pa dưr, Hội zư lêy pr’hát xa nưl zâp acoon cóh tỉnh Lạng Sơn cắh nặc mưy đhị đhr’nông đông zr’nưm âng đợ apêê chắp kiêng, lêy chi ớh, zư lêy đợ râu chr’nắp văn hoá ty ahay, nắc dzợ đhị băn zư pa dưr đợ apêê bhriêr ta bách đắh nghệ thuật bh’lêê bh’la âng đhanuôr zâp acoon cóh tỉnh Lạng Sơn. Đhị đâu, nắc bấc nghệ sĩ, nghệ nhân xoọc zâp t’ngay bhrợ pa dưr râu liêm chr’nắp đoọng đợ pr’hát xa nưl n’nắc ta luôn ắt dưr chr’va váih ting t’ngay c’xêê./.

Gìn giữ, phát huy di sản dân ca xứ Lạng

PV Mai Linh, Thu Hằng

Là nơi hội cư của nhiều dân tộc anh em, xứ Lạng được biết đến với nhiều làn điệu dân ca Tày, Nùng như: then, sli sình làng, sli sloong hàu, hát lượn, quan làng, cỏ lẩu, phong slư… Trong cuộc sống bây giờ, các làn điệu dân ca truyền thống vẫn luôn được gìn giữ và phát huy, trong đó một phần có sự đóng góp của Hội Bảo tồn dân ca các dân tộc tỉnh Lạng Sơn. Đây là  mái nhà chung và cũng là cái nôi nuôi dưỡng những tài năng nghệ thuật dân gian của đồng bào các dân tộc tỉnh Lạng Sơn.

  “Năm năm mới bấy nhiêu ngày/Mà then, sli, lượn đắm say lòng người/Then, sli thoang thoảng hương hồi/Mua vui đã được, một vài tháng năm/Lá vàng nay lại tươi xanh/Ngọt môi đằm thắm, đượm tình quê hương…”.

Đó là bức tranh nghệ thuật dân gian đặc sắc của xứ Lạng được thể hiện qua những câu thơ mộc mạc của ông Vi Hồng Nhân - Chủ tịch Hội Bảo tồn dân ca các dân tộc tỉnh Lạng Sơn. Với mong muốn gìn giữ bản sắc văn hóa của bà con dân tộc Tày, Nùng, năm 2010 ông Vi Hồng Nhân đã đứng ra vận động thành lập Hội Bảo tồn dân ca các dân tộc tỉnh Lạng Sơn. Đến nay, Hội đã phát triển được gần 1.000 hội viên, sinh hoạt tại 50 câu lạc bộ ở hầu hết các huyện trên tinh thần tự nguyện, tự trang trải kinh phí. Em Nguyễn Hoàng Tường An (11 tuổi) thành viên nhỏ tuổi nhất trong CLB hát then Cẩu Pung, huyện Tràng Định chia sẻ:“Em tham gia sinh hoạt ở CLB đã được 4 năm, chúng em tham gia lớp hát then đàn tính được các bà các cô truyền dạy lại những cái hay cái đẹp của hát then đàn tính. Đến nay, em đã học được khá nhiều bài cơ bản”.

Từ những lớp học này, rất nhiều hội viên của CLB đã trở thành những người "chắc tay đàn, ngọt giọng hát", đóng góp hiệu quả cho hoạt động văn hóa văn nghệ tại cơ sở. Từ hoạt động của các CLB, nhiều cuộc giao lưu liên xã, liên huyện được tổ chức như: hội xuân Chợ Bãi (Văn Quan), hội xuân Tô Hiệu (Bình Gia), chợ tình Tân Thành (Cao Lộc),… Giao lưu với Hội Bảo tồn dân ca của các tỉnh: Cao Bằng, Bắc Kạn, Bắc Giang, Thái Nguyên,…

Nghệ sĩ nhân dân Triệu Thủy Tiên, Nguyên trưởng đoàn Nghệ thuật tỉnh Lạng Sơn, hiện là Phó Chủ tịch Hội Bảo tồn dân ca các dân tộc tỉnh Lạng Sơn, Chủ nhiệm Câu lạc bộ hát then - đàn tính của Trung tâm Văn hóa nghệ thuật tỉnh Lạng Sơn, cho biết: “ Ở Lạng Sơn rất đáng mừng là những năm nay đã quy tụ được khá nhiều thế hệ trẻ tham gia vào các hoạt động bảo tồn, đó là các thanh niên, nhất là độ tuổi THCS, họ đã tổ chức được những lớp học hát then, đàn tính. Và đặc biệt là lực lượng nghệ nhân, tức những người thực hành tín ngưỡng về nghi lễ then có độ tuổi rất trẻ, nắm một lượng tri thức dân gian khá lớn”.

Ông Vi Hồng Nhân, Chủ tịch Hội bảo tồn dân ca các dân tộc tỉnh Lạng Sơn cho biết: Phương thức hoạt động tự nguyện, tự quản và tự trang trải kinh phí nên hoạt động của Hội Bảo tồn dân ca tỉnh Lạng Sơn gặp không ít khó khăn. Vì vậy, để lưu giữ và phát huy được giá trị của những làn điệu dân ca, bản sắc văn hóa của các dân tộc, cần có sự vào cuộc của cả cộng đồng: “Không phải chỉ riêng Hội bảo tồn dân ca, không phải chỉ riêng những nghệ nhân và những người tâm huyết yêu thích mà cần phải có sự quan tâm của các cấp lãnh đạo, các cấp chính quyền của từng địa phương. Trước hết cần phải có chuyển biến từ nhận thức, coi dân ca là vốn quý, là di sản tinh thần vì mất đi rồi thì không dễ gì phục dựng lại được”.

Ông Vi Hồng Nhân, Chủ tịch Hội bảo tôn dân ca các dân tộc tỉnh Lạng Sơn 

Gần 10 năm hoạt động, Hội bảo tồn dân ca các dân tộc tỉnh Lạng Sơn không chỉ là mái nhà chung của những người yêu mến, muốn lưu giữ nét đẹp văn hóa truyền thống mà đây còn là cái nôi nuôi dưỡng những tài năng nghệ thuật dân gian của đồng bào các dân tộc tỉnh Lạng Sơn. Từ nơi đây, rất nhiều nghệ sĩ, nghệ nhân dân gian đang hằng ngày thổi bùng ngọn lửa đam mê để những làn điệu dân ca ấy luôn sống mãi với thời gian./.