Čeh kpiê hlăm klei hdĭp mnuih ƀuôn sang djăp djuê ana ti Lăn Dap Kngư
Chủ nhật, 00:00, 28/04/2024 VOV Tây Nguyên VOV Tây Nguyên
VOV4.Êđê - Hlăm klei hdĭp ai tiê dŭm djuê ana Lăn Dap Kngư, čeh mâo bruă klam yuôm bhăn snăk. Čeh amâo djŏ knŏng mnơ̆ng yua grăp hruê ôh ƀiădah lŏ jing mnơ̆ng yua hlăm dŭm gưl ngă yang, jing mnơ̆ng nao êmuh ung mô̆ leh anăn mnơ̆ng bi knăl kơ klei mdrŏng sah, kơhưm grăp gŏ sang.

Čeh mâo mnuih djuê ana M’nông pia jing Yăng, mnuih Mă pia jing Drăp lehanăn Yăng, mnuih Bahnar pia Ghè. Čeh mâo lu mta, lehanăn mâo anăn pia mdê mdê mơh. Mâo klei bi anăn čeh tui hlue ti êa mil, gru grua, rup jar, thâodah ya mta rup čih kač hlăm čeh anăn. Dŭm boh čeh yuôm tăp năng mâo tăp năng mâo anăn pia tui hlue anăn pô čeh, thâodah anăn sa djuê, sa mta bruă ngă djŏ tuôm tinăn... Čeh tui hlue ti mbah prŏng thâodah điêt, asei čeh prŏng wĭl thâodah asei êmŏng prŏng, nhô ƀhuôč điêt phă gŭ, mâo mkra hŏng lăn čuh, čuh hŏng boh hlơr mdê mdê, mâo mmiă êa êa ƀlĭp, thâodah lui hrông leh mmai.

 Hŏng mdê bi djuê ana ti lăn dap kngư, čeh dưi yap jing ngăn yuôm hĭn. Kyuanăn, mnuih ƀuôn sang kreh pioh hlăm sang pioh yap jing ngăn kĭr, knư̆ mâo lu jing knư̆ jăk. Hlei găp djuê mâo lu čeh snăn knư̆ hĭn mơh bi êdah jing sang thâo mâo, lehanăn bi êdah k’hưm pô, tơl hnơ̆ng mâo gŏ sang dưi mprăp dŭm êtuh boh čeh mtam hlăm sang...

Nai prĭn Bùi Ngọc Quang, K’iăng khua anôk bruă kriê pioh ngăn dưn djuê ana Việt Nam, lač čeh jing mnơ̆ng mjing klei thâo bi mpŭ lehanăn bi knăl kơ klei mdrŏng sah mơ̆ng grăp găp djuê ti lăn dap kngư:

"Phŭn dô, čeh jing ngăn yuôm lehanăn jih jang mnuih bi h’iêng h’ưi, thâo bi kriê pioh snăk hlăm gâwp djuê. Čeh dăp ti mtih sang kă hĕ kjăp hŏng klei”.

Djăp mta čeh mơ̆ng mnuih ƀuôn sang ti Lăn Dap Kngư, kreh ba yua grăp hrue, jing amâo mâo djŏ čeh mơ̆ng kiê kngăn diñu pô ôh mkra, ƀiădah kreh bi mlih mblei hŏng dŭm djuê ana mkăn ti dŭm krĭng riêng gah. Kyuanăn, čeh dưi mâo jing lu mta mdê mdê, mâo lu anăn pia mdê mdê mơh msĕ si čeh tang, čeh tuk. Mâo lu mta čeh mkra siam snăk, lehanăn mâo ênoh yuôm măng ai mơh.

Čeh mnuih lăn dap kngư kreh mâo êa mil jing uê, hŏng gru grua amâo mâo mƀlêč mƀlir ôh, dah mkă hŏng lu mta čeh mkăn. Hŏng mta čeh pioh nga yang, yap jing dŭm mta čeh yuôm bhăn, kreh mâo rup anak rai, rup amrak, rup čĭm čap, rup hla kyâo, hlăm asei čeh, mâo rup êmông, ti knga čeh.

Tui si Đinh Ply, Khua anôk bruă djuê ana Bahnar, ƀuôn dhar kreh hiu čhưn ênguê dŭm djuê ana Việt Nam, êlâo dih mnuih djuê ana ti lăn dap kngư thâo mmai čeh lu snăk. Čiăng thâo mkra sa boh čeh, mnuih ƀuôn sang ngă lu kdrêč bruă, dơ̆ng mơ̆ng ruah lăn, mkra kpur pioh čuh, hlŏng truh kơ klei ngă yang čiăng wah hŏng yang adiê. Grăp kdrêč bruă anăn mâo phung mbruă ngă hŏng klei mdjĕ, kñăm čiăng čeh mkra mjing hŏng klei jăk.

"Phŭn dô, arăng čŏng mkra mjing hŏng lăn tliêt, mnuih ƀuôn sang nao ruah lăn pioh mkra čeh. Tui hlue si klei thâo mâo mơ̆ng grăp boh sang srăng ngă čeh prŏng amâodah điêt. Ară anei, mnuih ƀuôn sang amâo lŏ mkra mă pô ôh, ƀiădah nao blei yơh jing lu hĭn”.

Êngao kơ dŭm boh čeh mâo mta mdê mdê điêt prŏng, tui hlue bi bi djuê ana bi pia jing čeh ana, čeh êđai, čeh amĭ ƀă anak sa mta čeh yuôm lu snăk mnuih ti lăn dap kngư khăp kơ čeh anei. Čeh amĭ ƀă anak mâo mkra hŏng lăn tliêt, leh čuh jing êa uê, amâo mâo lŏ bi ling êa ƀlĭp ôh, nai prĭn Bùi Ngọc Quang, K’iăng khua anôk bruă kriê pioh ngăn drăp djuê ana Việt Nam, lač:   

"Čeh anăn jing čeh yăng đar mâo ƀă sa boh čeh điêt hĭn, dlăng msĕ si amĭ dôk ƀă anak anăn yơh”.

Čeh amĭ ƀa anak nhô, dưi mkra pătdah čiăng msĕ hŏng sa asei amĭ, mâo dŭm boh čeh điêt ti mbah, dlông mơ̆ng 10 - 15 cm, mâo mkŏ mbĭt, lehanăn mâo rup jar đĭng kdriêk kdrưh nik msĕ hŏng čeh amĭ. Gru grua mâo mkĭt lu asăr wĭl lehanăn rup čĭng čă ư, păk kê muôn mƀlir ti dlông čeh, ti asei čeh lŏ mâo rup anak rai. Čeh mâo lu rup jar đĭng kdriêk mdê mdê, dơ̆ng mơ̆ng ƀă sa čô anak truh kơ 4 čô anak, jŭm boh čeh mâo ktiêt knga pioh kƀăk đĭng kpiê êjai ba yua. Nai prĭn Bùi Ngọc Quang lač:

"Čeh amĭ ƀă anak jing klei bi knăl kơ klei hdĭp jăk yâo mơ̆ng sa gŏ sang. Čeh anei amâo mâo djŏ knŏng pioh yua hŏng phung mniê, ƀiădah hlăm gŏ sang mâo klei jăk jĭn nmơak mñai, arăng amâo mâo ba yua ôh čeh anei, kăn dưm hlăm sang rei, ƀiădah ba dưm ti kiêng roh hma adih, amâodah ti djiêo dliê knŏng sa čô mniê jing pô sang đuič thâo bĭt”.

Ăt msĕ hŏng lu čeh mkăn, hlăm yang ƀuôn, čeh amĭ ƀă anak lŏ jing mnơ̆ng yuôm mơ̆ng mnuih ƀuôn sang djăp djuê ana ti krĭng lăn dap kngư, lu jing ngăn dưn mơ̆ng aê aduôm pô đưm. Grăp thŭn mnuih ƀuôn sang pioh kơ bruă ngă yang adiê hŏng dŭm boh čeh yuôm mơ̆ng grăp gŏ sang mdê. Mnơ̆ng mnuih ƀuôn sang yua mbĭt hlăm klei ngă yang hŏng kpiê čeh, mâo čĭm, mbĭt hŏng điŏ brông... Mâo mprăp ti anăp čeh, lehanăn mâo klei riu yang, leh kơ anăn trôč kpiê hlăm asei čeh msĕ si bi hmô kơ klei bi mnei, wah bi êđăp, lehanăn jăk yâo kơ sa gŏ sang, lehanăn yang ƀuôn hơĭt sang ênang kjăp./.

VOV Tây Nguyên

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC