Y Mang – knuă druh khăp kơ bruă ksiêm duah, kriê pioh dhar kreh mnuih Sêdang
Thứ bảy, 00:00, 27/05/2023 VOV TAYNGUYEN VOV TAYNGUYEN
VOV4.Êđê- Y Mang (djuê ana Sêdang) - K’iăng Khua adŭ bruă dhar kreh- hâo hưn kdriêk Čư̆ Mgar, čar Dak Lak jing mnuih jih ai tiê hŏng dhar kreh djuê ana pô. Êbeh 20 thŭn, klei bhiăn djuê ana, knăm mơak, klei đưm đă mơ̆ng djuê ana Sêdang. Leh anăn, ñu mâo 2 hdruôm hră mâo Êpul hgŭm dhar kreh kdŏ mmuiñ dŭm djuê ƀiă Việt Nam kđăm mkra.

Hlăm hdruôm hră “Gơ̆ng ngă yang hlăm klei ngă yang huă êsei mrâo mơ̆ng mnuih Sêdang” Y Mang bi êdah leh hdră ksiêm duah, ktuê dlăng klă nik leh anăn hưn mdah klă kơ klei ngă yang dhar kreh anei. Y Mang brei thâo: êpul êya yang ƀuôn mnuih Sêdang kreh mdơ̆ng gơ̆ng ngă yang hlăm klei ngă yang huă êsei mrâo. Anăn jing klei đăo knang knhuah gru, gơ̆ng ngă yang jing mta amâo dưi kƀah ôh. Hŏng gơ̆ng ngă yang brei pô lač jăk kơ lăn adiê, kwưh akâo klei êđăp ênang:

 

Hlăm klei ngă yang huă êsei mrâo mơ̆ng mnuih Sêdang tinei srăng mâo gơ̆ng ngă yang. Ti gŭ gơ̆ng ngă yang bi msiam hŏng rup kkuih, kyua mdiê mrâo čăt kreh mâo kkuih kĕ, bi rai, ti dlông bi hmô rup čĭm, êjai mdiê leh ksă kreh mâo phung čĭm nao duah ƀơ̆ng hlăm pưk hma. Bi ti dlông čŏng mâo 3 kpum, bi hmô kơ yan adiê: angĭn, knam, hjan. Ti knăt gơ̆ng ngă yang mâo rup dŭm sang krum dưi mñam hŏng đrao, jing klei bi hmô kơ klei hdĭp trei mđao, mâo djăp mnơ̆ng ƀơ̆ng huă. Djŭm dar gơ̆ng ngă yang mâo rup pô răng kriê ƀuôn sang, răng kriê sang roong, dlăng pưk hma, rup mnuih tăm kuih, čĭm bi rai mnơ̆ng mnơ̆ng. Rup mnuih ƀuôn sang djŭm dar sang roong hmư̆ khua mduôn yăl dliê”.

Mơ̆ng hdruôm hră “Gơ̆ng ngă yang hlăm klei ngă yang huă êsei mrâo mơ̆ng mnuih Sêdang”, Phŭm kčưm Y Mang ngă klei ksiêm duah leh anăn čih hŏng klei Sêdang. Leh kơnăn, ñu lŏ mblang jing klei Yuăn, leh anăn jak phung mah jiăng, ƀĭng găp đru brei, mtô kơ hdră klei čih, yua boh blŭ, dăp boh blŭ jing klei čih. Leh anăn Êpul phung čih klei yăl dliê dŭm djuê ana mnuih djuê Việt Nam bi klă, kđăm mkra.

 

Hlăm klei ksiêm duah, djăp pioh, mblang hdruôm hră anei, Y Mang kreh nao ti anôk bruă, bi tuôm hŏng phung hriăm lu, khua mduôn, phung thâo săng kơ dhar kreh djuê ana čiăng čih pioh. Amâo djŏ knŏng nao ti dŭm ƀuôn sang ti čar Dak Lak, ƀiădah ñu lŏ nao ti alŭ ƀuôn ti čar Kon Tum – ƀuôn sang phŭn mơ̆ng aduôn aê, amaĭ ama ñu hdĭp mda êlâo dih čiăng duah mă dŭm klei čih yuôm bhăn. A Hroh (mnuih djuê ana Sêdang ti ƀuôn Kon H’Rĭng, kdriêk Čư̆ Mgar, čar Dak Lak) yăl dliê kơ knuă druh Y Mang sơnei:

 

“Kâo ƀuh Y Mang jing sa knuă druh kreh kriăng, hur har, boh nik ñu kreh nao ti dŭm ƀuôn sang bi tuôm, mjĕ êrô hŏng phung khua mduôn, phung hriăm lu čiăng čih pioh, djăp pioh, mă asăp kơ knhuah gru djuê ana, dhar kreh, knăm mơak, klei yăl dliê đưm djuê ana. Hŏng klei gĭr mơ̆ng Y Mang leh anăn klei đru mơ̆ng mnuih ƀuôn sang, bĭng găp jĕ giăm, taih kbưi hmăng hmưi ayŏng Y Mang srăng mâo lu klei tŭ jing hĭn hlăm bruă ksiêm duah, djă pioh kơ dhar djuê ana pô”.

 

Hdră bruă ksiêm duah tal 2 mơ̆ng Y Mang jing yuôm bhăn êdi, anăn jing hdruôm hră “Klei yăl dliê đưm Sêdăng”. Anei jing dŭm klei yăl dliê đưm mâo mnuih Sêdang yăl dliê hŏng ƀăng êgei. Ñu gĭr duah mă, čih hŏng klei Sêdang, leh kơ anăn lŏ mblang jing klei Yuăn leh anăn mâo Êpul hgŭm phung čih klei yăl dliê dŭm djuê anăn mnuih djuê ƀiă kđăm mkra. Kah mbha kơ hdră ksiêm duah dhar kreh anei, Y Mang brei thâo: mơ̆ng đưm dih ñu mâo leh klei khăp kơ klei yăl dliê đưm, mâo aduôn aê, amĭ ama yăl dliê kơ dŭm klei yăl dliê jăk, kyuanăn gĭr jih ai pô hiu duah, čih mkra mjing hdruôm hră.

“Kyua ai tiê kâo khăp čiăng leh anăn mkăp lu mmông nao truh hŏng grăp gŏ sang, alŭ ƀuôn mnuih Sêdang, yua phung khua mduôn yăl dliê klei yăl dliê đưm, kâo čih, mă asăp. Dŭm klei yăl dliê đưm jing dŭm klei yăl dliê dưi mklin mơ̆ng gưl êlâo truh kơ gưl êdei. Sitôhmô, sa čô mơ̆ng hruê k’kiêng truh kơ mmông djiê, hlăm grăp wưng phung mduôn mâo sơăoi klei yăl dliê jăk, tŭ dưn, bŏ hŏng klei mtô kơ anak mnuih. Phung nao êlâo mâo bruă klam mtô lač kơ phung nao êdei, bi mhuĭ hŏng phung ngă soh hŏng knhuah gru dhar kreh djuê ana yang ƀuôn…

Hluê anăn, knhuah mtô mjuăt kreh bi êdah klă hlăm klei yăl dliê đưm, năng ai kơ dŭm klei yăl dliê kơ mnuih jăk, bruă jăk čiăng kơ anak čô hluê hriăm tui ngă. Hlăm dŭm klei yăl đưm mơ̆ng mnuih Sêdang kreh mâo knhuah mtô mjuăt bi hriăm, kyuanăn kâo srăng čih pioh čiăng yăl dliê kơ phung anak čô êdei anăp”.

 

Ară anei 2 pŏk hdruôm hră “Gơ̆ng ngă yang hlăm klei ngă yang huă êsei mrâo mơ̆ng mnuih Sêdang” leh anăn “Klei yăl dliê đưm mnuih Sêdang” mơ̆ng Y Mang dưi rang mdah leh hlăm dŭm sang dlăng hră, sang hră mơar ti dŭm čar krĭng Lăn Dăp Kngư. A Chă, khua bruă đảng ƀuôn Kon Hrĭng, sa čô hlăm phung mâo Y Mang mđup brei 2 pŏk hdruôm hră yuôm bhăn anei brei thâo.

 

“Kâo mpŭ êdi leh anăn lač jăk kơ ayŏng Y Mang gĭr jih ai tui duah lu thŭn mâo hĕ 2 pŏk hdruôm hră anei. Leh anăn 2 pŏk hdruôm hră anei dưi kđăm mkra jing lu pŏk truh kơ kngan mnuih ƀuôn sang hmei, boh nik lŏ mbha kơ phung hđeh sang hră ti dŭm sang hră gưl 1, gưl 2 hlăm ƀuôn čiăng kơ ênuk êdei mă dlăng, thâo săng kơ knhuah gru, klei bhiăn djuê ana, mơ̆ng anăn lŏ dơ̆ng kriê pioh, bi lar knhuah gru, kơ dhar kreh djuê ana kơ ênuk êdei anăp”.

 

Hŏng 2 pŏk hdruôm hră “Gơ̆ng ngă yang hlăm klei ngă yang huă êsei mrâo mơ̆ng mnuih Sêdang” leh anăn “Klei yăl dliê đưm mnuih Sêdang”, Y Mang dưi đru mguôp hlăm bruă kriê pioh leh anăn bi lar dŭm boh tŭ dưn dhar kreh mơ̆ng djuê ana pô.

VOV TAYNGUYEN

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC