VOV4.Jarai - Hăng neh wa djuai ania Bơnông [ơi kual }ư\ Siăng, kông kom ]ut [ơi tơngan [u djơ\ kơnong gơnam pơhro#p kơ drơi jăn ôh mơ\ `u do# jing gơnam yôm phăn đăo sit amăng pran jua dong.

 

~u kah hăng jrao pơgang djru pô `u suaih pral, tơlơi phă, hăng pơdah tơlơi pơkôl mơng ană mơnuih [ơi anăp pran jua mơyang, pran jua pơsit pơplih hơdôm tơlơi ]ang rơmang jing h^ sit.

 

}ut kông le\ amu`, atôh kông anun kah tơnap, neh wa khom gir run na nao kiăng djop tơlơi gal kơ bruă bơwih [ong, ngă tui tơlơi ngă yang atôh kông sa tal yôm phăn amăng sa rơnuk mơnuih, yua kơ kơ tơlơi hơd^p klă hiam hăng djop hloh.

           

Lom mơnuih djuai ania Bơnông truh thun kơja\p drơi jăn mơ\, tơlơi hơd^p mơda akă hmâo bôh tơhnal kah hăng tơlơi ]ang rơmang, sang ano# juăt ngă yang ]ut kông [ơi tơngan. Am^ ama [udah pô lăng ba amra prăp lui sa ]eh tơpai, sa drơi mơnu\ hăng sa bôh kông kom.

 

Gơ`u ngă yang rơkâo yang rơbang pơgang ba pô anun suaih pral, bưp tơlơi phă amăng tơlơi hơd^p mơda, amăng bruă mă, bơwih [ong huă jai hrơi jai đ^ kyar.

 

Hlâo kơ ]ut kông, kông amra dưi gret đ^ sa ]ra\n kiăng hơdor pioh.

 

Tui hluai tơlơi ]ang rơmang mơ\ gơ`u amra gret đ^ dua ]ra\n tơdah tơdơi anai “lih” hăng un, ]ra\n gret tal tlâo tơdah tơdơi anai ngă yang atôh kông le\ ]uh kơbao.

 

Hrom hăng anun gơ`u hơduah hăng yang le\, tơdah tơdơi anai pô `u dưi “djơ\ pran” thơ amra ngă yang lih hăng un [udah prong hloh le\ hăng kơbao.

 

 Kông hmâo gret glông găn jing kông kom “mơyang”, kiăng thâo krăn hăng hơdôm kông ara\ng ]ut kiăng pơhro#p hiam pơkon.

           

Tơdơi kơ mơng 5 truh kơ 10 thun, [udah djơ\ ano# `u sui hlôh dong, lom tơlơi bơwih [ong hmâo djop laih, mơnuih djuai ania Bơnông ngă yang atôh kông(klaih kông).

 

Amai H’ Nang La Byă, pô amăng sa mông ngă yang atôh kông [ơi {ôn Đôn, să Krông Na, tơring glông {uôn Đôn, tơring ]ar Daklak, brơi thâo:

           

“Hlâo dih sang ano# hmâo ngă yang ]ut kông, rơkâo yang rơbang pơtrun brơi tơlơi suaih pral, tơlơi bơwih [ong sang ano# jai hrơi jai đ^ kyar hăng [uan hlâo tơdah dưi djơ\ hăng tơlơi ]ang rơmang thơ sang ano# amra ngă yang hăng ]eh tơpai prong, un prong, kơbao prong.

 

Ră anai [uh drơi pô hăng sang ano# ăt hmâo djop laih mơn tơlơi gal yua anun pơ phun ngă yang bơni kơ yang rơbang, bơngat jua ơi yă đưm djru brơi kơ pô”.

           

Tui hăng djuai ania Bơnông, kông ]ut [ơi tơngan jing mơyang biă, gơ`u [uh hơđong pran jua yua kơ drơi pô dưi hmâo yang rơbang “Pơgang ba”.

 

Tơdơi kơ lu thun, tơdah kah hăng akă ngă yang  atôh kông mơ\, kông anun le# trun rơngiă h^ thơ sang ano# glăi ngă brơi sa tơlơi ngă yang “trok kông” (anun le\ pơ ala kơ kông rơngiă) [u dưi pioh tơngan sôh ôh.

 

Tơdah kah hăng kông anun dưi ]ut mơng muai [u hơdor thơ mơnuih tha khom pơtă pơtăn gơ`u. 5 thun [udah 10 thun akă dưi ngă yang atôh kông thơ, glăi ngă yang “trok kông”.

 

Hmâo mơnuih ngă yang pơtă pơtăn lu wot ]ut kông anun kah mơng pơ ala nao yua akă djop tơlơi pơkă ngă yang klaih kông.

           

Ngă yang “trok kông” (]ut kông phrâo pơ ala nao) jing kiăng kơ yang rơbang thâo pô kông hơdor kơ tơlơi [uan hăng yang rơbang. Anun ăt kah hăng tơlơi pơtă pơtăn mơnuih ]ut kông khom gir run amăng tơlơi hơd^p mơda kiăng hmâo hơdôm tơlơi pô ]ang rơmang.

           

Lom sang ano# hmâo djop tơlơi gal kiăng ngă yang klaih kông, pô sang amra lăi pơthâo kơ adơi ayong kơnung djuai nao ngă yang.

 

Pô ngă yang khom le\ sa ]ô mơnuih tha hmâo ara\ng đăo gơnang mơng plơi, [udah mơnuih tha hloh amăng sang ano#. Anai le\ tơlơi ngă yang yua kơ tha plơi Che Dam, [ơi {ôn Đôn, să Krông Na, tơring glông {uôn Đôn, ngă tui:

           

“Ơ yang, rơkâo ih brơi mơng ră anai truh pơgi kơdih anai ană amôn kâo hmâo tơlơi suaih pral, [ong huă jơman, đih pit mơ-ak, bơwih [ong huă jai hrơi jai đ^ kyar.

 

Hrơi anai ngă yang klaih kông jing [u do# đôm hnưh hăng tơlơi [uan hăng yang rơbang, hăng neh wa amăng plơi pla.

 

Mơng ră anai pơ\ anăp amra suaih pral, bơwih [ong huă jai hrơi đ^ đ^ kyar, rông kơbao, rơmô bă war, djop bruă leng kơ hruaih kah hăng pô kiăng…”

           

Tơlơi ngă yang klaih kong mơng amai H’Nang La Byă, pơ {ôn Đôn, să Krông Na, tơring glông {uôn Đôn, tơring ]ar Daklak.

Ngă yang klaih kông kơnong kơ dưi ngă tui lom sang ano# hmâo djop tơlơi gal kơ bơwih [ong. Tơlơi anai ]i lăi kah hăng abih bang tơlơi ]ang rơmang hlâo dih jing h^ sit.

 

{udah tơdah hmâo tơlơi akă jing thơ gơ`u ăt ngă yang klaih kông mơn lom pô anun tha laih, lăng anai le\ ngă yang mơ-ak tơlơi suaih pral. Tơdơi kơ ngă yang, kông dưi klaih tơbiă hăng pioh amăng ]eh tơpai.

 

Tui hăng tha plơi Che Dam, hmâo ngă yang klaih kông anun kah [u do# đôm hnưh hăng yang rơbang, [u hmâo tlaih lui tơlơi [uan hăng neh wa [ôn lan. Hăng tui anun tơlơi hơd^p mơda ăt klă hiam hloh kơ hlâo mơn:

           

“Phiăn juăt ngă yang rơkâo kông hăng klaih kông `u hmâo mơng sui laih, dong mơng hrơi ơi yă đưm adih. Tơdah pô hmâo ]ut kông anun tơdơi anai lom hmâo tơlơi gal klă thơ ta khom ngă yang kiăng klaih kông.

 

Ăt mơng ră anai pô amra [u do# duam ruă dong tah, hơd^p suaih pral truh kơ tha rơma, tơlơi bơwih [ong huă jai hrơi jai đ^ kyar, rông rơmô, kơbao bă war, rông un mơnu\ bă lan”.

           

Ngă yang klaih kông mơng djuai ania Bơnông [ơi kual }ư\ Siăng ră anai do# hmâo lu mơnuih ngă tui, yua kơ kơnong ngă yang sa wot amăng sa rơnuk mơnuih. Tơlơi ngă yang pơ phun anet [udah prong tui hluai kơ tơlơi dưi mơng hrim sang ano#.

 

Ngă yang anai [u djơ\ kơnong kơ bơni kơ yang rơbang ôh mơ\, `u do# jing tal pioh neh wa bưp nao rai, djă pioh gru grua klă hiam mơng đưm mơng djuai ania pô.

           

Tơlơi lăp yôm hloh, tơlơi ngă yang klaih kông kah hăng tơlơi pơtă pơtăn hrim mơnuih djuai ania Bơnông lom ]uh kông [ơi tơngan, khom gir run kiăng dưi ngă hơdôm tơlơi pô ]ang rơmang, kah hăng tơlơi [uan hăng yang rơbang, hăng plơi pla.

Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr