Amăng blan 7 laih rơgao, na nao rim mơguah hrơi sa, hrơi klâo, hrơi rơma amăng sa rơwang hrơi tơjuh, giăm 30 čô adơi đeh ană amôn hrăm gưl sa hăng gưl dua pơtum ƀơi sang gru grua đưm Êđê mơ̆ng sang anŏ ama Jiwon, ƀuôn Akŏ Dhông, plơi prong Ƀuôn Ma Thuột, tơring čar Dak Lak. Pơ anai, hơmâo 2 anih pơtô pơhiăp tơlơi Angle, ta juăt lăi hrăm tơlơi Mi ƀu apah prăk ôh, yua kơ ƀing hlăk ai tơdăm dra čơđai sang hră gưl prong pơyơr pran jua nao djru pơtô brơi đôč amăng bơyan pơdơi prong. Nao hrăm kiăng hơdor hơdôm boh pia, tơlơi pơhiăp nik kiăng thâo pơhiăp nao rai tơlơi Angle, kơnang kơ hơdră pơphun ngui ngor, hrăm adoh tơlơi Mi. Amôn Đỗ Thanh Nhã Ƀyă 10 thun, dŏ ƀơi Ƀuôn Akŏ Dhông hok mơak lăi:

“Kâo mut hrăm anih hrăm tơlơi Angle ƀu apah prăk ôh yua ƀing ayong amai hrăm anih prong pơtô. Kâo ƀuh tŭ yua biă mă kơ ta. Bơyan pơdơi prong thun anai, kâo hơmâo găn rơgao lu mơta tơlơi hrăm mơak, biă mă ñu kâo kiăng hrăm thâo pơhiăp lu tơlơi laih anun hrăm thâo pơhiăp nao rai hăng lu mơnuih pơkŏn jum dar, ƀudah hăng mơnuih dêh čar tač rơngiao”.

Bơ amôn H’Da Rin Êñuôl 15 thun dŏ ƀơi Ƀuôn Alê B, phường Ea Tam, plơi prong Ƀuôn Ma Thuột lĕ, hơdôm hrơi bơyan pơdơi prong ñu mơak biă mă hơmâo hrăm thâo gru grua hiam djuai ania Êđê, kơnang kơ anih hrăm suang yua kơ Anom bruă pôr tơlơi pơhing, gru grua hăng pơrơguăt drơi jăn plơi prong Ƀuôn Ma Thột pơphun. H’Da Rin brơi thâo: amăng 1 blan laih rơgao, ñu hăng ƀing gơyut hrăm hăng ĕp lăng lu mơt gru grua đưm gru grua hiam tơlơi ngă yang mơak mơ̆ng djuai ania Êđê, tơlơi phiăn ngui ngor adoh suang atông čing hăng hơdôm mơta tơlơi suang čim grư̆ phun mơ̆ng đưm. Mơ̆ng anun djru kơ ñu thâo hluh rơđah hloh hăng khăp lu kơ gru grua hiam djuai ania pô.

“Kâo hơmâo hrăm tui lu mơta amăng gru grua hiam djuai ania pô. Kâo hrăm lu hơdră yut suang hăng kiăo tui tơlơi pơtô mơ̆ng ƀing nai pơthâo kiăng pơgôp hrom yut suang phrâo, pơčeh rai lu mơta hơdră suang, pioh pơtô glăi kơ ƀing adơi đeh tơdơi adih. Mơ̆ng anun, sit hơmâo tơlơi ngă yang ngui ngor amăng plơi pla, amăng phường pơphun lĕ gơmơi huăi hŭi ôh sit nao suang ƀơi anăp lu mơnuih”.

Sa bruă mă pơkŏn dơ̆ng ăt pơhưč lu čơđai muai, tơdăm ngek dra muai mơnuih djuai ƀiă ƀơi Dak Lak mut hrŏm amăng bơyan pơdơi prong thun anai. Anun lĕ, Anih pơdong rơnưh pơphun tơlơi ngui ngor pơčeh tơlơi thâo boh pia hơ̆k hơr juăt lại văn học nghệ thuật yua kơ anom bruă Khul mơnuih hơ̆k hơr tơring čar Dak Lak pơphun. Thun anai, bruă ngă anai hơmâo giăm 40 čô čơđai sang hră hrăm. Anai lĕ hơdôm čô čơđai sang hră ruah mă mơ̆ng hơdôm wơ̆t pơplông čơđai sang hră hrăm thâo, čih rơgơi juăt čih hră mơ-it jar kmar (UPU), ƀing čơđai sang hră hơmâo tơlơi thâo mơ̆ng muai kơhnăk adoh suang ƀơi 24 boh sang hră gưl dua hăng gưl klâo amăng tơring čar.

Hrŏm hăng anun dưi hơmâo ƀing mơnuih rơgơi kơhnâo čih ră ruai, ƀing pơčeh tơlơi pơtưh, ƀing kač rup pơtô brơi hăng jak ba ƀing čơđai sang hră nao bưp ră ruai adoh suang hăng ƀing anong wa tơhan pơgang guai dêh čar; hyu ĕp lăng, tơña kơgru grua hiam amăng glai klô, anih rông rơman lan, wai lăng rơman glai ƀơi glai dêh čar Yok Đôn; ngui ngor adoh suang hăng čơđai sang hră giăm guai dêh čar; nao ĕp lăng bruă mă sit nik mơ̆ng Tơhan pơlih pơgang apui ƀong sang hăng tơhan hyu djru pơklaih mơnuih mông hơmâo tơlơi truh ječ ameč gah anom bruă kông an tơring čar Dak Lak….Mơ̆ng anun, djru kơ ƀing čơđai thâo hluh bruă mă, čih pioh hăng pơčeh tơlơi thâo ia rơgơi mơ̆ng gơñu kač rup, pơčeh tơlơi ră ruai. Amôn Bế Thị Thu Uyên 13 thun, djuai ania Tày dŏ ƀơi să Ea Hđing, tơring glông Čư̆ Mgar lăi, hơdôm hrơi mut hrŏm tal jơnum mơak pơdong rơnưh pơčeh tơlơi thâo ia rơgơi anai, kâo dưi hyu ngui hrŏm, hrăm tui lu mơta tơlơi pơhing phrâo, mơ̆ng anun kiăng pơpŭ tui hloh hăng hơdor tơngia kơ ƀing nai pơtô, neh met wa ngă bruă čar hơmâo ngă laih hăng drơi jăn ta dưi tŭ mă ră anai.

“Ƀing gơmơi hơmâo dŏ hrŏm, găn rơgao lu bruă mă ngui ngor mơak, bơmhutu nao ĕp lăng sang djă pioh anăn kơphê kơ rŏng lŏn tơnah, sang djă pioh gơnam đưm Ama H’Mai, truh pơ guai dêh čar Việt Nam hăng Kur, puih tơhan pơgang guai dêh čar Bô Heng hăng nao apăn tơngan ƀơi tơmeh pơkă guai dêh čar Việt Nam hăng Kur. Anai lĕ tal blung kâo dưi nao truh pơ guai dêh čả, dưi apăn tơngan ƀơi tơmeh pơkă guai dêh čar ngă mưn amăng pran jua phara biă mă”.

Niê Thanh Mai, Khua anom bruă Khul mơnuih hơ̆k hơr adoh suang tơring čar Dak Lak lăi, mah hrơi blan pơphun kơ bruă hyu hrăm, ngui ngor pơčeh phrâo anun ƀu sui ôh samơ̆ ƀing čơđai đing nao biă mă, hor mơ̆n amăng bruă mă mơ̆ng gơñu. Rim thun, hơdră đing nao biă mă anŏ pơblih phrâo, ƀu lok glăi ôh hơdră ngă bruă kiăng pok anih ngui ngor pơdong rơnưh pơčeh phrâo pơhưč pran jua mơak, ngă phrâo na nao, wơ̆t hăng ƀing čơđai tom mut hrŏm laih.

“Ƀing gơmơi ƀuh le, ƀing čơđai mơak soh lơ̆m hmư̆ ƀing neh wa lăi pơthâo, pơtô glăi gru grua tơlơi phiăn mơ̆ng đưm djop djuai ania hăng gru phun tơring čar, ƀing čơđai hor hmư̆ čih pioh laih anun pơtum biă mă. Dơ̆ng mơ̆ng bruă anet hloh, rim wơ̆t hyu ĕp, hrăm tui sit nik anun, bưp ƀing met ayong anong wa tơhan pơgang guai dêh čar, ƀing met tơhan pơlih pơgang apui ƀong sang, ngă bruă hơprah apui hăng pơklaih mơnuih amăng mông ječ ameč pơyơr abih pran jua thun hlăk ai pô kơ bruă čar hăng pơgang plơi pla lŏn ia”.

Ơi Mai Văn Chuyền, dŏ ƀơi să Ea Mdroh, tơring glông Čư̆ Mgar, hơmâo ană ñu nao hrŏm khul anai lăi, hơdôm bruă ngă anun hơmâo ba glăi boh tŭ yua klă hiam. Glăi mơ̆ng hơdôm hrơi hyu ngui, hrăm sit nik anun, ñu ƀuh ană ñu hơmâo tơlơi pơblih hiam klă biă mă, khin hơtai hloh, hơđong pran jua amăng tơlơi puăi tlao, pơhiăp tom lu mơnuih jum dar.

“Lơ̆m ñu nao hrŏm hyu ĕp lăng hrăm tui gơ̆p laih anun glăi pơ sang ƀuh ñu pơblih hăng săng tui yơh, tơlơi pơhiăp, puăi tlao nao rai hruaih ƀiă mơak hloh. Lăng kơ ñu dŏ dong ƀong huă, jĕ giăm hăng mơnuih ieo gah, pơhiăp hăng ƀing pơphun anih hrăm hyu ĕp lăng sit nik anun, gơñu pơtruh nao rai amăng plang Zalo, ƀing nai pơtô hăng khul pơphun bruă mă hyu ngui hrăm sit nik pơtă pơtăn tum teč rơđah rơđong anun bơbeč  klă, pơtrut pran jua ñu hur har hloh. Anun ăt lĕ sa tơlơi găn rơgao hiam klă tŭ yua amăng bơyan pơdơi prong”.

Bơyan pơdơi prong abih laih, samơ̆ hăng ƀing čơđai muai sang hră, tơdăm ngek dra muaidjop djuai ania ƀiă tơring čar Dak Lak, hơdôm hrơi gơñu găn rơgao pơtum hrăm tơlơi thâo sit nik gah rơngiao, mông gêh găl ĕp lăng gru grua hiam djuai ania, gơñu thâo lu hloh kơ anŏ hiam, bruă klă, pơtrut pran jua djă pioh gru grua hiam djuai ania. Mơ̆ng anun pơbŭ tui lu hloh pioh kơ ƀing čơđai muai hor tui khăp kơ gru grua hiam, djă pioh bơngăt jua gru grua đưm, kiăng kơ tal pơdơi prong hơmâo lu tơlơi mơak tŭ yua hloh.