VOV4.Jarai - Mơnuih djuai ania Cơ Tu, tơring glông Tây Giang, tơring ]ar Quảng Nam do\ djă pioh lu gru grua boh thâo kơ tơlơi phiăn, tơlơi ngă yang, eng ao, tơlơi adoh suang, gơnam [ong huă…amăng anun hơmâo tơlơi ngă yang pơtruh adơi ayong hmư\ hing biă mă.

Ăt kah hăng lu djuai ania pơko\n do\ [ơi kual Dăp Kơdư mơn, mơnuih djuai ania Cơ Tu ăt do\ djă pioh lu tơlơi ngui ngor, ngă yang, hmư\ hing hloh le\ ngăng yang pơtruh. Hăng djuai ania pơko\n, mơnuih amăng plơi pla [udah djuai ania anai pơtruh adơi ayong hăng djuai ania pơko\n le\ kiăng pơlir hơbit nao rai, thâo gum djru nao rai.

Pơtruh adơi ayong kiăng kơ dua c\ô mơnuih jing gơyut gơyâo, ngă giăng mah, [uăn djă pioh truh rơnuk ană tơc\ô mô yâo mơtăm yơh. Lơ\m anun, ngă yang pơtruh adơi ayong mơng djuai ania Cơ Tu le\ kiăng pơsir tơlơi bơrơdjơ\ bơrơsao.

Plơi pla djuai ania Cơ Tu – pơ ala kơ pran jua thâo gum pơgôp amăng plơi pla

Ơi Ploong Plenh do\ [ơi să Lăng, tơring glông Tây Giang, tơring ]ar Quảng Nam brơi thâo: Ngă yang pơtruh mơng djuai ania Cơ Tu Quảng Nam juăt pơphun amăng glai laih anun kơnong kơ tơdruă djuai ania Cơ Tu đôc\. Amăng tơlơi hơdip anai hơmâo lu yơh tơlơi ngă [u mơ-ak, ba truh tơlơi bơrơdjơ\ bơrơsao. Kiăng pơsir kơđi le\ arăng pơphun ngă yang pơtruh adơi ayong:

“Amăng tơlơi hodưip anai amra hơmâo tơlơi bơrơdjơ\, pơtaih pơamang mơng dua boh plơi pla, [udah pơ hmua, amăng plơi anai plơi adih. Pioh sui tơlơi [u mơ-ak anai jai prong…Mơnuih djuai ania Cơ Tu pơmin [u dưi pioh tơlơi [u mơ-ak anai sui tui anun ôh.

Hăng djuai ania Cơ Tu le\ hơmâo tơlơi phiăn mă bơnai, đah rơkơi amăng plơi mơ\ rơgơi mơbruă, thâo đom bua lua bơnah, thâo hyu dưm kơđong, dưm kap, pơdong sang samơ\ sang ano\ rin, kiăng do\ bơnai mơ\ [u dưi ôh yua arăng kiăng pơpu\ pơnang prong biă, kiăng dưi do\ bơnai le\ kho\m hơmâo kơbao.

{u dưi do\ bơnai amăng plơi le\ kho\m nao do\p mă bơnai mơng plơi pơko\n. Do\p bơnai gah plơi pơko\n mơ\ pô anun hơmâo pô khăp yơh…tui anun jing hơmâo tơlơi [u mơ-ak yua kơ bruă do\p mă bơnai”.

Kiăng pơsir tơlơi [u mơ-ak anai, Ngă yang pơtruh ngă adơi ayong mơng djuai ania Cơ Tu hơmâo pơphun. Mơng tơlơi ngă yang anai gơ`u jing mơ-ak glăi, thâo gum djru nao rai hơdip klă hloh. Khă hnun, bruă pơtruh anai kiăo tui pran jua gơ`u khăp mơn, [u thâo pơgô| ôh, biă mă `u hơmâo [ing tha plơi nao pơhmư\ tom.

“Amăng Grup tha plơi hơmâo plơi pla ruah mă le\ mơnuih thâo gum pơgôp amăng plơi, gơgrong bruă. Lơ\m hơmâo tơlơi aka [u rơđah, [ing tha plơi dua bơnah tu\ ư ngă hiưm pă kiăng plơi pla dua bơnah mơ-ak glăi”.

Gơnam pioh ngă yang hơmâo tơpai hăng kơbao hro\m hăng gơnam yôm mơng glai rưng, gơnam yôm mơng djuai ania Cơ Tu kah hăng kơbung, kơbai, c\eh. Khă hnun, hơdôm thun giăm anai, mơnuih djuai ania Cơ Tu [u mă kơbao pioh ngă yang dong tah, pơplih hăng gơnam pơ ala kiăng kơ [ă đôc\ yơh.

“Lơ\m ngă yang pơtruh le\ amra kah pơpha, ha bơnah gah sang đah kơmơi, ha bơnah gah sang đah rơkơi. Gah sang đah rơkơi prăp lui rơmô kơbao, kơbung, c\eh, tơnă asơi. Gah sang đah kơmơi amra djă ba akan, tơnă asơi, pơphun adoh suang, atông c\ing, pơphun ngă yang kơbao pơtruh nao rai dua boh plơi”.

Lơ\m prăp lui djop mơta baih, mơng mơguah hrơi ngă yang, arăng atông c\ing hro\m hăng tơlơi phai yang kiăng yang lăng ba adơi ayong pô pơtruh lêng mơ-ak, do\ hro\m rơnôm. Lơ\m ngă yang, pô phai do\ gah ngo\, c\ơkă yang hrơi brơi glăi kơ abih bang mơnuih dong, tơlơi anun kiăng lui abih tơlơi [u mơ-ak, bơrơdjơ\ bơrơsao sui thun yun blan mơng rim c\ô mơnuih. Tơdơi kơ pô phai phai kơ yang, dua bơnah pơhiăp nao rai kiăng thâo hluh nao rai hloh.

Juăt `u amăng hrơi anai, djuai ania Cơ Tu amra adoh, pơhiăp pơrơtưh kiăng djơ\ kơđi mơn c\i pơdah tơlơi pơmin, pran jua mơng gơ`u.

“Hăng hơdôm tơlơi ră ruai anun, pô nao pơhmư\ kho\m thâo tơlơi phiăn, thâo anih anom amăng plơi, thâo djop jơlan glai, c\roh hnoh, hơdôm gơnam yôm hloh kiăng dưi pơrơtưh, adoh nao rai. Ha mlăm anun, [ing tha, đah rơkơi, đah kơmơi, [ing c\ơđai do\ amăng sang Gươi (sang glông djuai ania Cơ Tu) adoh pơrơtưh nao rai kiăng tơlơi ră ruai rơđah hloh laih anun thâo jê| giăm nao rai”.

Hăng hơdôm tơlơi adoh, tơlơi ră ruai, tơlơi [u mơ-ak mơng hơdôm bơnah hơmâo pơsir. Lơ\m anun, hơmâo lu tơlơi pơkôl lui hlâo kơ hơdôm hrơi pơ anăp hơmâo dua bơnah ba pơc\rông sai. Tơdơi kơ anun le\ tơdơi anai dua boh plơi jê| giăm nao rai, hyu amăng glai hro\m, tơdăm dra dua boh plơi tui hluai c\i pơkhăp yơh…Dua boh plơi [u hơmâo tơlơi lăng su\ ju\ tơhnal dong tah, djop tơlơi [u mơ-ak hơmâo pơsir abih laih.

Quốc Học kt VOV5