Ră anai ƀơi kơnong plơi Qúy Đức, să Ia Trôk (tơring glông Ia Pa, tơring čar Gia Lai) đôč hơmâo laih 10 ha lŏn dŏ hăng lŏn ngă hmua tơhlŏm hĭ. Ha bơnah sang čua hrŏm hăng lu črăn jơlan nao rai, gong apui lơtrik mơ̆ng plơi Qúy Đức hlŏm amăng ia krông laih. Ƀu kơnong ơi Nguyễn Xuân Hòa đôč ôh, abih bang mơnuih ƀôn sang pơ plơi Qúy Đức anai lêng kơ bơngơ̆t soh:

“Hơjan truh lĕ ia dăo abih, lŏn tơhlŏm tơhrơi hăng mlăm mơtăm. Rim wơ̆t hơmâo ia dăo lĕ pơčah hlŏm mơ̆ng 3 truh 4 met. Kơtuai hang ia anai prong hơdôm ha ƀơ̆i, samơ̆ tơhlŏm truh pơ pra yang sang čua, truh pơ sang hlao”.

15 boh sang anŏ ƀơi plơi Đăk Trá, să Ia Mrơn, tơring glông Ia Pa, tơring čar Gia Lai ƀu thâo anŏ ngă ôh lơ̆m ƀuh hơdôm hektar lŏn ngă hmua mơ̆ng sang anŏ ñu tơhlŏm đuăi abih. Bơngơ̆t hloh lĕ 8 boh sang anŏ hăng 33 čô mơnuih hơmâo sang giăm hang ia krông mah hơmâo anăn dưm dăp, dŏ pơ plơi phrâo rơwang thun 2011-2025 mơ̆ng tơring glông Ia Pa, samơ̆ truh ră anai ăt aka ƀu dưi ba pơđuăi mơn. Ơi Võ Văn Công - Khua ping gah să Ia Mrơn, tơring glông Ia Pa brơi thâo:

“Thun 2003 truh ră anai tơhlŏm rơbêh 50m laih mơ̆ng ia krông, ngă sat kơ hơdôm boh sang anŏ hơdip kơtuai dua bơnah hang ia. Mơnuih ƀôn sang bơngơ̆t biă mă lơ̆m hơmâo hơjan hlim, ia prong. Čang rơmang gong gai, khua mua lăng ba, djru brơi kiăng hơđong tơlơi hơdip mơnuih ƀôn sang”.

Kơnong ƀơi tơring glông Ia Pa, ră anai hơmâo 19 anih lŏn tơhlŏm kơtuai 16km hang ia krông Pa. Lŏn ngă hmua hăng lŏn dŏ tơhlŏm truh kơ hơdôm pluh hektar laih. Amăng anun, 3 kual tơhlŏm kơtang hloh anun lĕ ƀơi plơi Qúy Đức (să Ia Trôk), tơdrông Ia Kdăm (să Ia Mrơn) hăng anih ƀŏp ia ƀơi bơnư̆ kŏng ia Čư̆ Răng 2 (să Čư̆ Răng). Ơi Huỳnh Văn Trường - Khua jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring glông Ia Pa brơi thâo: Ƀơi hơdôm mông bưp khua mua pơ ala mơnuih ƀôn sang djŏp gưl, mơnuih ƀôn sang pơgôp hiăp, rơkâo đĭ kiăng hơmâo gong gai lăng ba, pơsir brơi. Samơ̆ Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring glông ăt sư̆ rơbư̆ ƀu thâo anŏ ngă yua aka ƀu hơmâo prăk.

“Rơngiao mơ̆ng lŏn dŏ mơ̆ng mơnuih ƀôn sang, ăt hơmâo lŏn ngă hmua dong. Rim thun pơčah tơhlŏm prong biă. Hlâo adih, mơnuih ngă hmua pla lăng mơn kyâo, samơ̆ ƀu dưi, ăt tơhlŏm đôč. Ană plơi rơkâo lu wơ̆t laih, kiăng pơkra bơnư̆. Samơ̆ prăk lu đơi anun tơring glông ƀu dưi ngă ôh”.

Akŏ blan 4/2024, tơring glông Ia Pa hăng Gơnong bruă hmua hăng pơđĭ kyar plơi pla tơring čar mơ-it hră lăi pơthâo hăng Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar Gia Lai kơ bruă tơhlŏm hang ia. Tong krah blan 4/2024, ơi Trương Hải Long - Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar Gia Lai hrŏm hăng ƀing khua mơ̆ng tơring čar Gia Lai nao sem lăng pơ hơdôm anih tơhlŏm ƀơi să Ia Trôk, Ia Mrơn, tơring glông Ia Pa. Ơi Trương Hải Long pơsit: bruă tơhlŏm ia krông Pa kơtang biă laih, bơbeč kơ dram gơnam, tơlơi hơdip mơnuih ƀôn sang. Yua hnun, tơring čar amra sem lăng ngă hră ječ ameč, hơmâo phun tơhnal pok pơhai hơdră pơgăn hĭ bruă tơhlŏm ia krông Pa sui pơ anăp anai:

“Tơdơi kơ hơmâo tơlơi pơtrun ječ, tơring glông khŏm guang dar hlao anih tơhlŏm đah mơ̆ng hơmâo hơdră pơhlôm rơnuk rơnua tơlơi hơdip kơ mơnuih ƀôn sang. Tơring glông prăp rơmet kiăng ngă kjăp, plai ƀiă bruă tơhlŏm tañ đơi; khŏm pơmin nao hơdră man pơkra bơnư̆ pơgang lŏn tơhlŏm đah mơ̆ng pơhlôm hơđong, sui thun. Amăng anun lăp đing nao bruă ba pơđuăi hơdôm boh sang anŏ hơdip giăm hang ia hơmâo lŏn tơhlŏm. Gơnong bruă hmua git gai, ngă hrŏm hăng hơdôm gơnong bruă, anom bruă bơdjơ̆ nao hăng plơi pla đah mơ̆ng kơsem min, hơmâo hơdră pơgăn, pơsir hĭ tañ bruă tơhlŏm anai”.

Dap Kơdư glăk dong ƀơi anăp bruă không phang kơsing pah prong, ia krông Pa glăk thu. Samơ̆ bơyan hơjan giăm truh laih. Đang hmua, sang dŏ wơ̆t hăng tơlơi hơdip mơ̆ng lu sang anŏ kơtuai hang ia krông Pa glăk hơmâo tơlơi pơhŭi kơtang, mrô mriah mơtăm./.