TƠLƠI PƠHING AMĂNG LO|N IA TA

Tui ha\ng jơlan hdră nao ]ua\ jơmư dêh ]ar Italia, klăm tơm brơi lơ 21/3, tui ha\ng mông dêh ]ar Việt Nam, khua pơ\ ala brơi mơnuih [ôn sang dêh ]ar ta, ơi Nguyễn Sinh Hùng, hmâo ju\m  khua g^t gai ping gah  dêh ]ar Italia, ơi Paolo  Ferrero. {ơi mông ju\m, khua pơ\ ala brơi mơnuih [ôn sang dêh ]ar ta, ơi Nguyễn Sinh Hùng lăi dơlăm tui anai, tơlơi nga\ jăng mah 2 bôh Ping gah, laih anu\n mơnuih [ôn sang 2 boh lo\n ia, tơlơi ngă to\ tui gru groa mơng đưm laih mơng dua djuai ania, kho\m dja\ poih ha\ng pơđ^ kyar `u. Pơ pu\, đ^ tơlơi dưi mơng Ping gah  dêh ]ar Italia, hmâo nga\ grưh kơ ang, ba đ^ lo\n ia Italia pơđ^ kyar, pơdro\ng sah, hur har hgum gôp brơi  tơlơi Cộng sản laih anu\n công nhân ]ar kmar.  khua pơ\ ala brơi mơnuih [ôn sang dêh ]ar ta, ơi Nguyễn Sinh Hùng ăt hmâo tơlơi ]ang rơmang Ping gah  dêh ]ar Italia do\ng yua hur har hloh dơng, ama\ng bruă pơtru\t ktang hloh dơng, tơlơi ngă hro\m kpah wah khul pơ\ ala brơi mơnuih [ôn sang dua boh dêh ]ar, laih anu\n bruă ngă pơbư\p nao rai hdôm khul pơ\ ala brơi mơnuih [ôn sang kplah wah 2 boh lo\n ia, dua djuai ania.

Tlăm tôm brơi lơ 21/3, [ơi Anom bruă khoa mir sir, Khoa mir sir deh ]ar ta ơi Trương Tấn Sang tu\ jum ơi Beleke Geleta, Khoa ]ih pioh Khul ia jrao kyâu brơkal mriah hăng Blan [ang mriah jar k’mar, [rô djơ\ tal nhu rai ]oa\ hăng mă bruă [ơi deh ]ar Việt Nam. Amăng mông tu\ jum, Khoa mir sir deh ]ar ta brơi thâo, djuai ania Việt Nam hmâo phiăn juăt gum djru khăp păp găn rơgao h’dôm rơnuk gru grua. Khă prăk pơhrui glăi [u lu samơ\ bruă bơvih brơi kơ tơlơi h’d^p m’da h’đong m’nuih m’nam, hro# trun rin rơpa leng kơ gleng nao soh. Khoa mir sir deh ]ar ta rơkâo Khul ngă tui dơng bruă g^t gai amăng h’dôm bruă djru [ơi deh ]ar Việt Nam; djru Khul ia jrao kyâu brơkal mriah mơng deh ]ar Việt Nam gah h’dră bôh thâo phrâo, prăk kak, wai lăng h’dôm rơ-wang bruă, pơđ^ tui h’dôm h’dră thâo pơsir tơlơi săt truh, hyuh hyang [u klă ngă, pơgang hlôm hlâo tơlơi [u bưng bo#t. Ơi Beleke Geleta pơdah pran joa mơak lom [uh h’dră bruă gum djru mơng Kơnuk kơna deh ]ar Việt Nam jai hrơi jai ngă tui ba glăi bôh tơhnal amăng deh ]ar pô hăng gum hrom djru klă kơ jar k’mar./.

Lơ 21/3, [ơi tring ]ar Ninh Thuận, ơi Nguyễn Thiện Nhân, khua ding kna ding jum kđi ]ar dêh ]ar ta, khua g^t gai djo\p djuai ania dêh ]ar Việt Nam nao jơnu\m hro\m ha\ng [irô djo\p djuai ania lon ia ta, [ôn pro\ng Phan Rang – Tháp Chàm tal 13, rơvang bruă mơng thu\n 2014-2019. Đ^ pơhiăp [ơi mông jơnu\m, ơi Nguyễn Thiện Nhân, khua ding kna ding jum kđi ]ar dêh ]ar ta, khua g^t gai djo\p djuai ania dêh ]ar Việt Nam  hmâo lăi pơyôm biă mă bôh tơhnal mă bruă [irô djo\p djuai ania lon ia ta, [ôn pro\ng Phan Rang – Tháp Chàm hmâo ngă , laih anu\n rơkâo thu\n blan pơ\ ana\p anai, kho\m mă bruă pơđ^ kyar ktang hloh dơng tơlơi hgum gôp djuai ania, pơtru\t ktang pơ plông khăp kơ lo\n ia, hgum gôp sa pran sa jua ha\ng Ping gah, go\ng gai knuk kna plơi pla, ngă gio\ng abih băng tơlơi jao bơvih [o\ng huă mnuih mnam, bruă ngă tơhan, wai lăng rơnuk rơnua plơi pla pô.

Mơgoah lơ 21/3, Sang djă pioh gru grua Khul ling tơhan deh ]ar Việt Nam pơ phun mông ră ruai kơplah wah m’nuih [uh gru grua Đại tá, Ling tơhan khin h’tai m’nuih [ôn sang Phùng Văn Khầu hăng m’nuih apăn bruă, hlăk ai mơng khul, tơdăm dra mơng khul ling tơhan hăng chơđai sang hră lăi nao kơ tlaih rơngai Điện Biên Phủ. Mông ră ruai kơ tlaih rơngai Điện Biên Phủ hmâo bôh yôm pơtô juăt bruă k’đi ]ar, tơlơi pơmin hăng tơlơi gleng nao kơ m’nuih apăn bruă, m’nuih amăng khul hlăk ai, tơdăm dra mơng Anom bruă K’đi ]ar khul ling tơhan deh ]ar Việt Nam, ăt kah hăng hyu lăi pơthâo, pơtô juăt [ing ]ơđai sang hră  thâo kơ phiăn juăt khăp kơ lon ia, ngă tui pran joa mu\t hrom, hur har hăng pơ]eh phrâo amăng bruă pơhrăm, pơdah pran joa h’dor tơngia dơlăm hăng h’dôm rơnuk ling tơhan Điện Biên đưm khin h’tai, pơsa\n drơi jan, tuh drah pơ]ah asar mơng pô yoa kơ bruă tlaih rơngai djuai ania.

Dưi hmâo tơlơi gum djru mơng khul hlăk ai knuk kna ta “ Ama\ng blan hlăk ai”, khul hlăk ai tring ]ar DakLak, glăk pơtrut tanh hdră man pơdơng 10 tơdrông toa jơlan nao rai pơ\ plơi pla, ]ơ kă hrơi mơak nga\ lơ phet hdơr glăi 84 thu\n, hrơi ako\ pơdơng khul hlăk ai cộng sản Hồ Chí Minh lơ 26 blan 3. Ring bruă anai dưi hmâo khul hlăk ai Cộng sản Hồ Chí Minh  djru 3 klai 800 klăk prăk, kiăng man pơdơng 10 tơdrông toa nao rai pơ\ plơi pla tring ]ar Dak Lak, hmâo jao brơi khul hlăk ai tring ]ar DakLak, ruah mă anih  tui lăng su\ ha\ng man pơdơng , truh ra\ anai hmâo 8 boh ring bruă laih man pơdơng gio\ng, do\ glăi 2 boh ring bruă glăk man pơdơng giăm gio\ng laih, m^n hlâo hdôm ring bruă anai man pơdơng gio\ng ha\ng jao brơi ama\ng blan 4 pơ\ ana\p anai.

 Mơgoah tôm brơi lơ 21/3, [ơi [ôn prong Kon Tum, Jơnum min m’nuih [ôn sang tring ]ar Kon Tum pơ phun Ngă lơphe\t pơ phun anăp nao Rơ-wang hrơi 7 lon ia pơhlôm, h’djă agaih amăng bruă mă hăng pơgang k’do\ng apui [o\ng, pơtuh tal 16 thun 2014. Tring ]ar Kon Tum ră anai hmâo rơbeh kơ 1000 bôh anom bơvih [o\ng hăng năng ai nhu 62 chô m’nuih mă bruă, amăng anun rơbeh kơ 4.700 ]ô m’nuih dưi pơs^t glăk mă bruă, mă bruă [ơi h’dôm anom bruă amra bơdjơ\ nao tơlơi soaih pral prong. Mrô tơlơi truh lom do# mă bruă hăng răm rai yoa kơ apui [o\ng pơtuh ba truh ăt do# đ^ lu mơn. Hăng ako# nhu “Pơmin hăng mă bruă yoa kơ bôh tơhnal huăi hmâo tơlơi truh lom do# mă bruă, tơlơi ruă bơdjơ\ nao, apui [o\ng pơtuh [ơi anih mă bruă”, h’dôm rơtuh ]ô m’nuih pơ ala le\ m’nuih mă bruă djo\p mơta hăng m’nuih mă bruă ]i sang măi đang hmua gum hrom ngă lơphe\t pơ phun dưi ]râo ba, hyu lăi pơthâo kiăng pơđ^ tui  tơlơi pơmin bruă gơgrong kiăng ngă tui klă bruă pơhlôm agaih h’djă amăng bruă mă hăng pơgang k’do\ng apui [o\ng pơtuh amăng thun 2014 hăng h’dôm thun to# tui./.

Lơ 21/3 [ơi [ôn pro\ng Lai Châu, tring ]ar Lai Châu, hmâo ako\ pơjing ngă lơ phet lo\n ia, hmư\ tui hrơi ia ]ar kmar ha\ng ako\ `u: “ ia ha\ng pui lơtrik”. Yua khul gru\p wai lăng lo\n glai adai rơhoong, Ding jum Công thương, khul gru\p pui lơtrik dêh ]ar Việt Nam ngă hro\m ha\ng [irô jơnum min mơnuih [ôn sang tring ]ar Lai Châu ako\ pơjing. Đ^ pơhiăp [ơi mông nga\ lơ phet, kơ ia\ng khua dêh ]ar ta, ơi Hoàng Trung Hải lăi tui anai; ia ha\ng pui lơtrik le\ dua tơlơi yôm pơ phăn biă mă, `u pơdjơ\ truh tơlơi hd^p mda mơnuih [ôn sang ta, laih anu\n pơđ^ kyar bơvih [o\ng huă mơnuih mnam ta kjăp kđo\ng na nao brơi rim bôh lo\n ia. {rô djơ\ hrơi anai, kơ ia\ng khua dêh ]ar ta, ơi Hoàng Trung Hải  bơni kơ Ding jum wai lăng lo\n glai adai rơhoong dêh ]ar ta, [irô jơnum min mơnuih [ôn sang tring ]ar Lai Châu, hmâo nga\ tui hiam tơlơi hyu pơtô pơblang hrơi ia brơi ]ar kmar, hmâo pơhưch lu ara\ng gleng nao laih anu\n ngă hro\m hur har mơng abih ba\ng mơnuih [ôn sang, abih ba\ng mơnuih mnam ta, hmâo hgum gôp pơblih h^ tơlơi thâo hluh, tơlơi nga\ tui juăt, ama\ng bruă yua ia ha\ng pui lơtrik.

TƠLƠI PƠHING MƠNG DÊH }AR TA} RƠNGIAO

 Lơ 21/3, dêh ]ar Kur ha\ng dêh ]ar Thổ Nhỉ Kỳ hmâo ako\ pơjing tơlơi jơnum djru bruă kđi ]ar tal 1, kiăng pơđ^ h^ tơlơi ngă jăng mah, tơlơi nga\ hro\m mơng 2 boh lo\n ia. Tơlơi jơnu\m anai yua khua ding jum pơto\m pơhiăp laih anu\n nga\ hro\m ha\ng ]ar kmar dêh ]ar Kur, ơi  Ouch borith ha\ng kơ ia\ng khua ding jum pơto\m pơhiăp dêh ]ar Thổ Nhỉ Kỳ, ơi  Omer Onhon. Pơhiăp [ơi mông jơnum hră pơhing tơdơi mông jơnu\m, ơi Ouch borith brơi thâo, dua bơnah hmâo tu\ ư nao rai, kiăng nga\ hro\m dua bơnah laih anu\n nga\ hro\m bruă kđi ]ar, tơlơi bơvih [o\ng huă, s^ mdrô, pơtô juăt, ]ua\ ngui. Hro\m ha\ng anu\n mơn, dua bơnah hmâo ]rông lô nao rai tơlơi k^ pơkol hdôm bruă  ]ar kmar ha\ng [ơi kual. Rơ`u] mông jơnu\m, dua bơnah hmâo k^ pơkol poih hdơr, kiăng pơ blih phrâo bruă kđi ]ar kơplah wah 2 boh lo\n ia.

 Deh ]ar Mi hăng deh ]ar Hàn Quốc prăp lui bruă pơhra\m hrom amăng rơ-wang hrơi 7 pơ\ anăp, hăng tơlơi gum hrom mơng h’dôm rơbâo ]ô ling tơhan Mi. Tơlơi pơhing mơng khul ling tơhan Mi brơi thâo, bruă pơhra\m tui h’dră prong, hăng anăn iâu “Ania ]ơgrai tuh dua”, pơkă hlâo pơ phun mơng lơ 27/3 truh lơ 7/4, [ơi kual ia rơs^ gah dơnung ngo\ deh ]ar Hàn Quốc. Gum hrom pơhra\m amra hmâo 7 rơbâo 500 ]ô ling tơhan ia rơs^ blah ]i k’dư mơng Mi, 2 rơbâo ]ô ling tơhan ia rơs^ Mi hrom hăng sa dua khul tơhan deh ]ar Australia hăng Hàn Quốc. Lom anun, [irô mă tơlơi pơhing Yôn-hap, deh ]ar Hàn Quốc brơi thâo, abih bang 12 bôh [at tô mơng Ling tơhan ia rơs^ Mi hăng Hàn Quốc amra iâu pơhrui amăng bruă pơhra\m anai.

 Khua g^t gai [irô Duma lo\n ia Nga, ơi  Sergei Naryshkin lơ 21/3 brơi thâo, hdôm  lo\n ia ta] rơngiao kual gah yu\ pơ glơ\m lui kơ dêh ]ar Nga ba rai tơlơi ru\ng răng [ơi dêh ]ar  Ukraina , găn gao phăk tơhmal dêh ]ar Nga. Đ^ pơhiăp [ơi mông jơnu\m hră pơhing mơng Duma dêh ]ar Nga, ơi Secgây Nari-xkin lăi tui anai; hdôm  lo\n ia ta] rơngiao kual gah yu\ ngă brơi dêh ]ar Ukraina rung răng bruă kđi ]ar, laih anu\n ba rai tơlơi djai bruk mơnuih [ôn sang. Hdôm tơlơi phăk tơhmal, amra [u pơsir giong ôh tơlơi hget get, anu\n le\ ko\n djơ\ tui ha\ng tơlơi phiăn ]ar kmar. ~u lăi dơlăm tui anai, tơlơi phăk tơmal anai jing tho\ng mta dua bơnah, laih anu\n mơnuih [ôn sang, jing mơnuih duh jia brơi prăk hdôm lon ia ta] rơngiao kual yu\, amra [u hmư\ tui ôh jơlan hdră gơ`u lăi [u hmâo tu\ yua ôh.

Sang phăt k’đi gah Phiăh phiăn deh ]ar Thái Lan  lơ 20/3, ba tơbiă tơlơi pơs^t lui h^ bôh tơhnal bruă roah khoa mơng deh ]ar anai pơ phun amăng lơ 2/2 phrâo rơgao. Tơlơi pơs^t anai dưi ba tơbiă hăng bôh than bruă roah khoa ngă soh Phiăn phiăn, yoa [u pơ phun amăng sa hrơi [ơi h’dôm anih anom amăng deh ]ar Thái Lan. Bruă ple\ hră [u dưi pơ phun [ơi lu anih anom yoa kơ h’dôm ]ô m’nuih ngă lơgreo mơng Kơiăng khoa h’đăp deh ]ar anai ơi Suthep Thaugsuban apăn ako# hmâo h’dôm bruă pơgăn [ing tơbiă anăn nao ngă hră pơar tơbiă anăn. Ping gah Dân chủ k’đai glăi phun [ơi Thái Lan gah đuăi laih bruă roah khoa. Ră anai akă rơđah ôh bruă roah khoa phrâo truh h’bin mơng dưi pơ phun.

Dêh ]ar Japan ha\ng dêh ]ar Triều Tiên, amra ako\ pơjing glăi tơlơi bơkơtoai nao rai, gơno\ng knuk kna rơnu] blan anai. Anai le\ tal blung 2 bơnah gah ako\ pơjing glăi tơlơi bơkơtoai khua pơ pro\ng mơng hrơi bruă anai, pơgun mơng blan 11 thu\n 2012. Tơlơi tu\ ư nao rai bơkơtoai glăi [u s^t nik hrơi tơjuh laih rơgao kplah wah khua mua dêh ]ar Japan ha\ng dêh ]ar Triều Tiên ako\ pơjing [ơi dêh ]ar Khech.