CHĂM LO VIỆC CHO TRẺ EM

( Pơblang glăi tơlơi Jrai: Nay Jek)

            Pô pơ ala : -Ană dra ama H’Ngual : H’Ly

                                    -Ama H’Ngual :         Xuân

                                    -H’Ngul: adơi H’Ngual : H’Prăk

                                    -But –Khua sang să :     Nay Jek

 

            Lăi pơthâo tơlơi ră ruai:  Sang ano\ ama H’Ngual hơmâo tơlơi mơak prong yơh, yua dah dua ]ô ană dra `u phrâo hrăm giong sang hră gưl prong mơ\ng [ôn prong Hồ Chí Minh adih. Hong ama H’Ngual le\ anai jing sa tơlơi mơak prong biă mă amăng tơlơi hơdip `u, yang brơi kơ `u prăk mah hai [u mơak ôh kah hăng dua ]ô ană `u hrăm giong sang hră gưl prong. Yap truh ră anai, amăng plơi pla hăng plơi pla iao gah gơ`u ăt [u hơmâo lơi mơnuih, sang ano\ arăng hơmâo ană bă hrăm truh gưl prong. Mơguah hrơi anai, dua adơi amai [ing H’Ngual, H’Ngul bơ jak nao pơ tring ]ar adih. ~u [u kiăng ôh, ană bă hrăm giong hlong đuăi ataih mơ\ng sang ano\ mơtam. Ama H’Ngual lăi :

            -Ama H’Ngual : (Ho lụ khụ, vừa ho vừa nói) Ơ H’Ngual, ơ H’Ngul, dua gih phrâo glăi mơ\ng hrăm giong sang hră gưl prong, do\ pơ sang aka hơmâo hrơi mơn, hăt ]i nao pơ pă dong anun ?

            -H’Ngual : Gơmơi  nao pơ tring ]ar adih, ep bruă ama ah!

            -Ama H’Ngual : (Puăi kơtang hloh) {u hơmâo nao hơduah ep bruă pơ ataih ôh. Bruă kơnuă amăng plơi ta anai mơai mơn ! Ană plơi pla amăng [ôn ta anai amra pơ]râo brơi bruă kơ dua gih ngă. Pơdơi pơdă [ơ\i we\, ngă bruă amăng plơi ta anai giăm sang ano\, giăm plơi pla hloh !

            -H’Ngul : ( Do\ kơtoă lăi glăi ) Hiư\m ih lăi ama  ? Amăng plơi ta hơmâo bruă hơget pioh kơ gơmơi ngă le\ ? Dă mơ\ng brơi gơmơi ngă glăi bruă ]oh lon, j^ rok hrup đưm hlâo hah, glăi ]oh bruă, jah kơphê kah hăng am^ ama jua#t ngă mơ\ng anai pơ tlôn anun hă ?

            -H’Ngual : ( Djong pơblang glăi) H’ngul lăi djơ\ biă lah ama ah. Hlơi nao pơplai prăk dum anun pioh nao hrăm pơ [ôn prong Hồ Chí Minh hrăm abih rơma thun mơ\, ră anai glăi lui soh, [u ngă bruă hơget hua] pran đô] anun ( Tlao kơtang, tlao rah puăi rah) Ô yang ah, [ơi rong lon tơnah anai [u hơmâo ôh mơnuih pơmin djơh hăng ama lah. Jar kmar anai năng ai `u hơjăn ama yơh djơh anun.

            -Ama H’Ngual  : ( Tlao kơtang) Năng ai `u hơjăn kaoa anai yơh tơmlư kơle\. {ơi rong lon tơnah anai hơjan kâo anai yơh tơmlư hnun kơle\. Kâo brơi dua gih nao hrăm hră pơ [ôn prong adih hua] prăk mơai, djơ\ mơn pơplai lui prăk dum anun mơ\ [u hơmâo pơhrui glăi hơget hah ? Tơdah tui anun, rơngiă abih laih kơle\ ( puăi đok kơtang [u găl) A [aih, ô yang ah, hơget tơlơi hơdip yang brơi kơ ta djơh hăng anun le\ ? {ing gih [u thâo ôh hă, tơlơi tơnap mơ\ng gơmơi hah ?

            H’Ngul : ( Ol kơdol pran jua pap mơ`ai) Gơmơi ăt pap mơn lah kơ am^ ama lah ? Mă bruă hrơi mlăm pơmin kơ ană bă đô]. ]oh bruă ngă hmua [u thâo krăn adai pơiă, hlim hơjan. Yua pap kơ ama tơnap yơh anun, ră anai gơmơi hyu hơduah bruă, ]ang hơmang hơmâo hmăi prăk blan hơdor tơngia kơ am^ ama pô [ă [em ]em rông ba!

            -H’Ngual : ( Ol pran jua, đok tơtư\) Ơ ama, do\ng mơng hrơi am^  duăm ruă, hơjan ama ngă bruă hmua ]em rông ba sang ano\, pơjrao tơlơi duăm ruă kơ am^ dong, rông ba gơmơi tơl dưi hrăm truh kah hăng ră anai. Tơlơi ]em rông anun prong prin biă mă [u thâo yap ôh, prong hloh kơ ]ư\ mơn !

            -Ama H’Ngual : ( Đok pơhiăp rơngôt) Lui be\, [ing gih anăm puăi lu dong tah. Kâo thâo laih, kâo rơngôt biă mă lah ! Amăng plơi pla ta anai, hơmâo tlâo ]ô hrăm bruă gưl [rô, ră anai đuăi nao pơ tring adih soh ngă bruă ( Pơhiăp kơtang jai, kơtang tơk ]i hia mơtam) Ră anai dong truh dua gih hrăm giong ăt ]i đuăi mơ\ng plơi mơn. [u hơmâo ôh pô kiăng do\ glăi pơ sang, pơ [ôn anai. {ing gih djik kơ plơi ta rin, [ôn ta tơnap kơle\. Plơi ta yua [u hơmâo mơnuih thâo hră kah hăng [ing gih anun pơtô ba hơdră ngă bruă bơvih [ong huă anun yơh rin ăt do\ rin na nao. ( Ngừng giây lát, bất ]ợt khóc to) ô adai ah, hiưm ta tơnap tap đơi le\, yua hơget tơlơi hơdip ta tơnap tap đơi hah bơn !

            Lăi pơthâo tơlơi ră ruai:  Sa rơvang hrơi tơjuh tơdơi kơ anun, tơlơi hrăm hră pơar mơ\ng ană bă sang ama H’Ngual arăng  bơ ră ruai naoa rai yơh. Gơ`u bơ ră ruai nao rai, pơ rơjah nao rai yua kơ hơget, yua hơget [ing ]ơđai amăng plơi pla alah [u hor hrăm hră dong tah.

            -Ama H’Ngual : Ơ H’Ngual, pơ pă H’Ngual nao anai hah ?

            -H’Ngual : Kâo pơ anai lah !

            -Ama H’Ngual : Ih nao lăi hmư\ wa Hương rai pơ anai, mơ`um ]e hăng kâo, kâo kiăng ră ruai tôm `u, hơmâo bruă lah.

            -H’Ngual : ( Hmư\ do\ kơtoă mơn), Hơget, kâo hmư\ arăng lăi `u nao pưo [ôn Thuôt adih laih lah, aka [u glăi ôh.

            -Ama H’Ngual : Nao pơ [ôn Thuôt ngă hơget dum hrơi  hăng anai aka [u glăi mơn anun ?

            H’Ngual : Hmư\ arăng lăi, hơmâo ană wa gơ`u hrăm hră rơgơi, nao pơplông đường lên đỉ` Olympia hơmâo mă pri yôm, arăng pơdah lơm tivi hiưm le\.

            -Ama H’Ngual : Hnun biă mơn hă ?

            -H’Ngual : Biă lah ama, kâo hmư\ `u pô mơtam lăi tui anun lah

            -Ama H’Ngual : Bưng băi sang ano\ [ing bơn anun prong biă mă kah hăng kơ]ong ]ư\ Yang Sing mơtam lah ( pơdơi [iă, suă jua hlâo) ô yang ah, lăng kơ ană tơ]ô arăng hrăm hră hor kah hăng anun mơ\, [ing ]ơđai muai plơi ta anai, hrăm hră alah kơtang tit, pran jua rơngôt đơi lah.

            -H’Ngual : Klăm tôm brơi, mă pơđok hră ]ih lăi pơthâo tơlơi pơtô hrăm hră hăng tơlơi hrăm hră [ơi plơi pla ta kâo [uh ăt rơngôt yua mơn. Tơlơi hrăm hră amăng plơi ta tơdu đơi, yua mơ\ng mơta tơlơi ngă rai, amăng anun phun `u tơbiă rai yua ană Jrai hơbai plơi ta anai [u hơmâo tơlơi hor hrăm hră pơar kah hăng ]ơđai muai Yuăn pơ [ôn prong adih ôh.

            -Ama H’Ngual : (Suă jua hôih) Ơ yang ah, lăng nao kơ [ing ]ơđai muai pơ kuăl Ki` tế mới anun tu\ mơn lah, arăng hor hrăm hră mơai [ơ\i !

            H’Ngual : Bruă pơtô ba [ing ]ơđai muai plơi ta kơtưn tơlơi hrăm dleh glar  biă mă. Lăng nao kơ tơlơi bơvih [ong huă amăng plơi pla ta anai huăi kơ [ah lơi [a ih. {u thâo hluh ôh yua hơget [ing ]ơđai `u [u hor nao hrăm hră anun, tơdah nao hrăm hră, glăi pơ sang mă juai lui h^ hơdrôm hră, đi hyu ngui [udah nao pơ hmua hăng am^ ama đô]. Hrăm tui anun, tơdơi anai hiưm thâo hơmâo tơlơi thâo thăi ]i ngă bruă le\?

            -Ama H’Ngual : (Suă jua suin) Kâo pơmin tui anun mơn. Lơm ană mơnuih rơgơi laih, tơlơi hơdip mơda arăng pơđ^ kyar tui. Ană Jrai hơbai ta atư khom thâo lu mơn mơng dưi hơdip mơda hăng arăng, mơ\ng thâo hluh bruă kơnuă rơnuk phrâo.

            -H’Ngual : Hrăm lu, thâo hluh dơlăm ană mơnuih ta kjăp yơh tơlơi pơmon, pran jua. {ơi anăp tơlơi tơnap tap lông lăng, arăng amra hơđong pran jua pơsir [u hơmâo je] ame] sôl rơngôl ôh. Tơlơi anun jai kraih kiăng biă kơ tơlơi s^ mơdrô. Ơi yă ta đưm adih kơnong thâo [iă amăng bruă kơnuă dưi yơh, hiưm thâo kjăp.

            -Ama H’Ngual : ( Pơtuk khuk khuk, đok rơngôt) Kâo ăt ruă ako\ mơn amăng tơlơi anai ! kâo do\ pơmin hiưm ngă anai, dưi pơtrut [ing ană amôn nao hrăm hră jing sa tơlơi ]i kiăng, ano\ hor kơ gơ`u pô, kơ ană plơi (suă jua ) gơ`u hrăm hră [u truh tơl, kơnong ngă sat glăi kơ drơi jăn gơ`u pô, hăng rơnuk ană tơ]ô gơ`u pô tơdơi anai đô]. Tơlơi hrăm hră pơar yôm pơphăn kơ djop mơnuih, djop pô.

            -H’Ngual : Kâo pơđok hră kơnăl [uh [ing djuai ania Japan, djuai ania Prăng arang pơtô ană bă arăng pha ra biă mă. Dơng mơ\ng anet mơtam, rim ]ơđai sang hră khom thâo lon ia arăng [un rin, kơ [ah dram gơnam, kiăng kơ lon ia pơdrong le\, khom hrăm hră yơh, ]răng hrăm hră anun kah dưi djru kơ lon ia plơi pla ta pô. Yua hơget ta [u hrăm tui arăng koh. Bruă hiam klă mơ\ng arăng ta ăt khom hrăm mơn ho\. Rim wo\t mut amăng anih hlâo kơ hrăm arăng pơđok abih bang glông pơhiăp ‘’Plơi pla ta do\ rin [un đơi, glăk tơguan boh tơhnal tơlơi hrăm hră mơ\ng [ing ta anai!’.

            -Ama H’ngual : ( tlao hok mơak) Ơ, djơ\ yơh anun H’ngual ah, ih rơgơi biă mo# ah, tui yơh `u ho\. Djơ\ laih, khom ngă to\u amăng bruă pơtô pơhrăm be\. Khom pơtô lăi kơ gơ`u khom thâo bruă gơ grong bă, tơlơi pơmin dơlăm, thâo pơmin kơ plơi pla ta pô. ( tlao mơak ) Hơmâo sa ]ô hor kơ tơlơi hrăm hră amra hơdui ba kơ lu pô pơkon hla tui. Gơ`u khom pơkơtưn nao rai hrăm hră. Hmư\ amăng bro# arăng juăt pơtô, pôr na nao kơ tơlơi pơtô hrăm.

            -H’Ngual : Kâo pơmin bruă ngă anai [u djơ\ hơjan sang ano\ hlơi ôh, [udah sa kơnung djuai pơpă ôh, khom ngă hrom abih bang mơnuih mơnam. Khom pơplih phrâo amăng bruă kơnuă....

            -Ama H’Ngual : ( Đok puăi  rơngôt ) Pơplih phrâo hă, pơplih phrâo hơdră pơtô pơ hrăm hă. Kâo hmư\ lu laih hiăp mơ\ng [ing khua mua mơ\ng tring ]ar, tring glông laih anun truh pơ să lăi kơ tơlơi anai lu wot laih yơh lah. ( Đok puăi  rơngôt ) Lăi na nao djơh hăng anun, tu] rơnu] ăt wor rơb^t h^ abih. Ră anai kâo hmư\ ih dong lăi tơlơi anun, hao tlao đơi yơh bơn ah (pơblih đok tlao kơtang, tlao jai puăi jai) Pơplih bruă ngă puăi amu` đô], ngă lah tơnap tap. Puăi djop pô thâo soh yơh puăi. Pơhiăp  giong tui anun, wor h^, rơngiă h^ yơh. Pơhiăp giong tơlơi pơhiăp đuăi glăi pơ yang rơbang adih yơh ho\. Tơlơi ư\ rơpa, rin [un, pơluk mơgu mơ\ng đưm do\ na nao djơh hăng anun amăng plơi ta anai. (Khah khôn).  Hmư\ kâo lăi anai, kâo tơ`a lăng [ing gih ho\. Hlơi ]i ngă bruă pơplih brơi tơlơi pơtô hrăm kơ plơi ta anai hah ?

            -Lăi pơthâo tơlơi ră ruai:  Rơdeh phrâo hơnuă hiam biă mă pơgiăng But, Khua tring glông hlong nao pơ anăp amăng krah plơi, nao jưh pơ anăp sang ama H’Ngual. But trun mơ\ng rơdeh lăng hyu yu\ ngo\, hơduah tơ`a sang ama H’Ngual, lơm anun [uh ama H’Ngual tơbiă rai:

            -Ama H’Ngual : Hơi, hlơi anun bơn, But hă, Khua tring glông ta kơle\ anun. But hă anun, ih hă nô But ! Kâo anai, ama H’Ngual anai lah  ? Pơpă ih nao, hơi wor rơbit ama H’Ngual laih hă ? Ô djai tagơ\ ih, dum thun đô] wor nao rai tơdroă laih yơh ?

            -But : A [aih, hơduah hlơi dong, hơduah ih yơh anai ? Ih do\ kơdop hơgom đơi lah. Hơduah sang ih ăt tơnap mơn lah. Kâo rai hơmâo bruă ]i kơnang kơ ih yơh anai ama H’Ngual ah, ih djru mơn ?

            -Ama H’Ngual : (tlao mơak) Bruă hơget, khua tring glông jao gơmơi ngă tui baih lah.

            -But : ( tlao đah, tlao rah puăi rah) Hơmâo ôh [a ih ? Rai kơnang ih biă mă lah, brơi ih djru brơi dum bruă, pơdjơ\ nao kơ tơlơi hrăm hră pơar kơ [ing     ană amôn amăng plơi pla ta anai, rơkâo ih djru brơi đa.

            -Ama H’Ngual : ( tlao mơak, ho\k mơak prong ) Ô adai ah ! Kâo glăk rơngôt tơl ]i bru\ hlung kian anai anai, kơ tơlơi anun lah. {ing ană amôn amăng plơi anai hrăm hră hlong [u tu\ yua [ơ\i. Thun phrâo mut sang hră lu yơh ]ơđai nao sang hră, truh plah wah bơyan phang abih [hiao ]ơđai pơdơi sang hră. Ră anai, ha boh anih hrăm do\ mă dua tlâo ]ô. Tơlơi pơtô hrăm hră ăt [u tu\ yua lơi. Lăi đô] gơ`u hrăm hră dơ\ anih 10 anih 12, samơ\ brơi  djru pơpha bruă pơkă lon amăng plơi pla anai gơ`u [u thâo lơi ? Ih  [uh yơh, tơlơi hrăm hră tui anun, hiưm thâo ngă bruă ]ar, g^t gai ană plơi pla le\, hiư thâo pơgang pioh lon hmua...

            -But : ( tu\ ư hro\m, tlao rah puăi ) No\, no\, tơlơi anun yơh dleh lah. Yua anun kiăng kơnang kơ tha plơi djru ba anai. {ing tha plơi yơh pơtô lăi gơ`u hmư\ [iă. Ta khom ako\ pơjing khul pơtrut pơsur tơlơi hrăm hră pơar. Khul anai amra nao pơsur djop sang ano\, kiăng am^ ama gơ`u thâo hluh laih hnun kah gơ`u pơtrut ană bă nao hrăm hră, huăi kiăo tui nơ pơ pưk hmua. Truh mông anai, ta khom pơtrut [ing ]ơđai khom do\ hrăm [ơi kơ [ang grê, pơhư] pran jua gơ`u hor kơ tơlơi hrăm hră hnun kah dưi.

            -Ama H’Ngual : Anun hă ? Kơnong tơlơi gir mơ\ng [ing ]ơđai

            -But : ( tlao prong) Tơdah tui anun, ta ngă sa bruă laih. Sa bruă dong, khom hơmâo ama H’Ngual yơh djru.

            -Ama H’Ngual : ( Đok ho\k mơak, tlao prong) Djru koh, tơlơi hrăm hră kơ [ing ]ơđai le\, khom djru yơh, yua hơget [u djru koh ?

            -But : {aih, pă hiăp ih wa `u ho\. Ih pơtrut dua ]ô ană dra ih do\ glăi amăng plơi be\, brơi gơ`u yơh pơtô ba [ing ]ơđai amăng plơi ta anai hrăm hră hiưm. ( tlao mơak ) Hơmâo hmăi dum ]ô adơi ayong, adơi amai, ană amôn hrăm hră thâo thăi [iă, đuăi nao pơ tring ]ar, tring glông soh ]i ep bruă. Lăi pơthâo hăng ih wa `u ah, tơlơi bơjơnum [ing anom bruă pơtô hrăm mơguah anai pơs^t, abih bang [ing nai pơtô jing mơnuih djuai ania [iă brơi glăi pơtô pơ plơi pla `u pô. Yua dah [ing gơ`u rơgơi amăng bruă kơnuă laih anun thâo hluh tơlơi ]i kiăng mơ\ng [ing ]ơđai muai sang hră mơnuih djuai [iă dong, hnun kah tơlơi hrăm hră amra tu\ yua hloh.

            -Ama H’Ngual : ( Tlao ho\k mơak ) Ô adai ah ! Pran jua kâo ăt kiăng tui anun  mơn lah. Tơdah tui anun le\, [ing gih khua mua mơ\ng dlông djru tôm gơmơi wo\. Ta gum hrom pơtrut bruă anai kiăng tơlơi hrăm hră amăng plơi pla ta dưi pơđ^ tui  ( pơdơi [iă, tlao prong ) djop tơlơi pơluk mơgu, pơto\ le\, tơbiă mơ\ng kơ [ah tơlơi thâo hră soh yơh ngă rai./.