
Bruă tơkeng ană pơ sang hŭi rơhyưt biă mă, ƀing đah kơmơi amra grun tơkeng hajăn, ƀu hơmâo hlơi djru brơi gah ia jrao, amra ƀuh hơmâo tơlơi pơglăi sat brơi kơ đah kơmơi. Hŭi rơhyưt tui anun, samơ̆ ăt dŏ lu đah kơmơi amăng hơdôm boh plơi pla kual mơnuih djuai ania ƀiă ƀơi Gia Lai ăt juăt tơkeng ană pơ sang.
Ƀơi anăp kơ tơlơi anai, djop gưl Khul pơlir hơbit đah kơmơi ƀơi 15 boh tơring glông, plơi prong amăng tơring čar Gia Lai hơmâo dưi tŭ mă akŏ bruă 8 hơmâo gum hrŏm hăng gơnong bruă ia jrao pơphun giăm 100 wŏt pơtô pơblang, črâo brơi rơđah hăng pơtrut pơsur đah kơmơi hrơi nao tơkeng pơ sang ia jrao, pơhưč giăm 7.000 čô adơi amai amăng thun ƀă ană bă mut hrŏm. Hrŏm hăng anun djru brơi 361 čô ding kơna đah kơmơi hăng mrô prăk rơbêh 364 klăk prăk.
Hơmâo tơlơi črâo ba tong ten mơng neh mă ƀuai amăng plơi pla, amai Anhen, plơi Ar Quat, să Đê Ar, tơring glông Mang Yang, tơring čar Gia Lai brơi thâo, ñu ăt ƀu gưt tơkeng ană pơ sang lơi: Ñu pi kian 8 blan laih. Hmư̆ amai H’Nhech črâo ba, ñu nao pơ sang ia jrao khăm, tlâ̆o ia jrao, mă jrao sắt glăi mơñum. Truh hrơi tơkeng amra nao pơ sang ia jrao tơkeng.
Mơng hơdôm bruă djru mơng akŏ bruă mrô 8 kah hăng mơng bruă pơtô pơblang. Hơdôm tơlơi črâo ba hơmâo ba tơbiă ngă lu mơnuih hluh rơđah, thâo amăng bruă bơwih brơi tơlơi suaih pral mơng ƀing adơi amai djuai ania ƀiă, pơgôp ngă pơtrut pơsur kiăng adơi amai nao tơkeng pơ sang ia jrao hăng gir run ngă tui djơ̆ hơdră tơkeng ană bă.
Ƀơi să kual III Đê Ar, tơring glông Mang Yang, lu đah kơmơi djuai ania Bahnar ruah tơkeng ană pơ sang, dong ƀơi anăp lu tơlơi hŭi rơhyưt. Lu mơnuih ƀu thâo kiăo tui lăng kian pruăi. Bruă pơanur neh met wa lui hĭ phiăn juăt tơkeng ană pơ sang ƀu amuñ ôh. Ƀing neh mă ƀuai kar hăng amai H’Nhech ƀing mơnuih gum hrŏm hăng sang ia jrao să kual tơnap tap Đê Ar.
“Ƀơi anai ƀing gơmơi juăt mă ƀuai amăng plơi ƀudah plơi pla pơkŏng dong, să ieo gah ăt rai tơña kâo nao mă ƀuai brơi. Lơm arăng kiăng, tơdah mơmŏt mlăm tlam mơguah kâo lêng kơ nao soh yua dŏ đah kơmơi ƀu gưt nao tơkeng pơ sang ia jrao, kâo ă nao tơl sang ƀing gơñu mơn. Tơdah ƀuh ƀu dưi tơkeng pơ sang ƀing gơmơi amra nao tơkeng pơ sang ia jrao”.
Tui jŭ yap mơng sang ia jrao tơring glông Mang Yang, thun 2023, amăng ƀon lan hơmâo 5 čô čơđai nge djai, 1 čô đah kơmơi djai lơm tơkeng. Ƀing mơnuih djai lơm tơkeng lêng ƀu nao khăm tui tơđar pơ sang ia jrao. Amai Lê Hồng Sâm, nai ia jrao Sang ia jrao să Đê Ar, tơring glông Mang Yang, tơring čar Gia Lai brơi thâo, sang ia jrao să hơmâo pơphun lu tal hyu pơsur ƀing adơi amai hăng sang anŏ anăm brơi đah kơmơi tơkeng ană pơ sang.
“Đê Ar lĕ să kual III, kual tơnap tap. Hăng tơlơi gir run mơng akŏ bruă anai, amăng thun rơgao, ƀing gơmơi hơmâo ngă tui bruă pơtô pơblang brơi ƀing đah kơmơi amăng hnưr tơkeng ană bă, pơphun khăm brơi ƀing đah kơmơi, laih anun hơmâo jơlan hơdră gum djru đah kơmơi tơkeng ană pơ sang ia jrao. Mơng hơdôm akŏ bruă anai ƀing gơmơi ƀuh ƀing đah kơmơi hơmâo pơplih tơlơi pơmĭn. Lu đah kơmơi nao tơkeng anăn pơ sang ia jrao pơhmu hăng hlâo adih”.
Ƀơi anăp kơ bruă đah kơmơi juăt tơkeng ană pơ sang, mrô đah kơmơi hăng ană nge djai dŏ lu, tơring čar Gia Lai hơmâo gir run pok pơhai lu hơdră bruă, amăng anun mă yua lu ngăn rơnoh mơng hơdôm jơlan hơdră, akŏ bruă gum djru, sit biă ñu lĕ akŏ bruă mrô 8 mơng Jơlan hơdră tui hơnong pơkă dêh čar amăng pơđĭ kyar bơwih ƀong huă mơnuih mơnam kual mơnuih djuai ania ƀiă hăng čư̆ siăng, ba glăi tơlơi yôm amăng pơplih tơlơi pơmĭn, pơhlôm brơi tơlơi suaih pral brơi ƀing amĭ hăng čơđai kual mơnuih djuai ania ƀiă”.

Dak Lak ĕp hơdră djru đah kơmơi mơnuih djuai ƀiă pơgang tơlơi suaih pral
Rơwang hrơi tơjuh rơgao, Khul đah kơmơi mut phung tơring čar Dak Lak ngă hrŏm Gơnong bruă ia jrao tơring čar, pơphun jơnum pơčrong sa hơnơ̆ng bruă, lăng glăi bruă ngă tui jơlan hơdr djru kơ đah kơmơi mơnuih djuai ƀiă ƀă ană hăng tơkeng ană bă laih anun wai pơgang tơlơi suaih pral kơ čơđai muai mơnuih djuai ƀiă hăng kual čư̆ siăng mơ̆ng thun 2021-2025, brơi ƀuh boh tơhnal lăp bơni biă mă amăng bruă anai. Lu hơdră ăt dưi hơmâo ƀing khua mua nao jơnum pơčrong sai kiăng pơđĭ tui bruă wai pơgang tơlơi suaih pral kơ ƀing đah kơmơi ƀă, tơkeng ană bă hăng wai lăng čơđai muai amăng črăn tŏ tui dơ̆ng.
Tơring čar Dak Lak ră anai hơmâo rơbêh 132.800 čô đah kơmơi djuai ƀiă mơ̆ng 18 thun pơngŏ. Ngă tui hơdôm boh yom phun pơpha bruă mă amăng Hơdră mơ̆ng dêh čar pơkă “Pơđĭ kyar bơwih ƀong huă mơnuih mơnam kual djuai ƀiă hăng čư̆ siăng, čăl mơ̆ng thun 2021-2030, Khul đah kơmơi mut phung tơring čar Dak Lak hơmâo pok pơhai Kơčăo bruă anăn “Bơkơnar rơkơi bơnai hăng pơsir hơdôm tơlơi ječ ameč kơ đah kơmơi hăng čơđai muai” (iâu klah čun Kơčăo bruă 8), djru ba ƀing đah kơmơi, čơđai muai ƀơi 519 boh plơi pla gah 54 boh să tơnap tap hloh amăng tơring čar, đing nao djru ba mơnuih djuai ƀiă sang anŏ ƀun rin, giăm ƀun rin, đah kơmơi, čơđai muai dah kơmơi ƀing răm ƀăm yua arăng sĭ blơi mơnuih, ƀing arăng ngă sat taih amang amăng sang anŏ, ƀing đah kơmơi arăng gô̆, tư̆ ngă đi čơ, mă pơkong pơgô̆ mă bruă apah ča čot, ƀing đah kơmơi ƀu klă drơi jăn....
Gơnong bruă ia jrao Dak Lak ngă hrŏm hơdră wai lăng tơlơi suaih pral mơnuih ƀôn sang, pơđĭ tui tơlơi găng añrăng, drơi jăn ană mơnuih kơ mơnuih ƀôn sang djuai ƀiă, kiăng pơhlôm, pơgang tơlơi khen, kơƀah mơnong ƀong huă ƀơi ƀing čơđai muai ( Kơčăo bruă 7). Amăng anun, pơtom pok pơhai ngă tui 4 anung prăk djru kah hăng: Wai lăng đah kơmơi pi kian hlâo kơ truh hrơi tơkeng ană; djru wai lăng ba mông tơkeng ană; djru ba wai lăng tơdơi tơkeng ană hăng wai lăng amĭ hăng ană nge phrâo tơkeng.

Mơ̆ng thun 2021 truh ră anai, đơ đam tơring čar hơmâo pơphun 20 wơ̆t jơnum pôr pơthâo tơlơi pơhing, pơtô hrăm glăi tơlơi thâo ngă amĭ hơđong rơnuk rơnua brơi kơ 2000 čô đah kơmơi amăng thun tơkeng ană; pơtô brơi tơlơi thâo pơgang suaih pral lơ̆m pi kian, tơkeng hăng rông ană nge kơ rơbêh 80% mrô đah kơmơi mơnuih djuai ƀiă amăng thun tơkeng ană; ƀơk 8000 pok hră čih tơlơi pơhing hăng dua mơta boh pơhiăp pơtô pơhlôm pơgang pơgang tơlơi ngă sat taih amang amăng sang anŏ hăng pơtô brơi tơlơi thâo thăi amăng bruă ngă amĭ čem ba ană bă nge hăng ngă amĭ rơnuk rơnua kơ ding kơna amăng khul đah kơmơi mut phung hăng mơnuih ƀôn sang djuai ƀiă.
Ƀơi mông jơnum, ƀing khua mua hơmâo pơčrong sai kơ hơdôm tơlơi tơnap tap, gun gan amăng bruă pok pơhai ngă tui hơdră djru mơ̆ng kơnuk kơna pioh kơ ƀing đah kơmơi djuai ƀiă tơkeng ană rơnuk rơnua. Yă Nguyễn Thị Mỹ Linh, sang bruă wai lăng tơlơi duăm ruă tơring čar Dak Lak lăi rơđah:
“Ding jum ia jrao jing anom bruă pô pơphun pơtô brơi ngă tui hơdră bruă anai, rơnoh prăk lĕ yua Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar pơpha brơi kơ djop tơring glông. Hăng tơring glông, anom bruă ia jrao tơring jing pô pơphun brơi, dăp hơdră, akŏ bruă mơ-it kơ Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring glông pô ngă hră pơtrun brơi ngă bruă. Samơ̆ lơ̆m hơgai gum hrŏm plah wah Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring glông hăng sang bruă ia jrao tơring glông lĕ dŏ lu tơlơi gun, kơƀah, aka ƀu hơmâo bruă ngă hrŏm sa hơnơ̆ng ôh. Ba truh lu tơring glông ngă hơdră kaih, pok pơhai rơnang anun bruă mă aka ƀu tŭ yua, ba yua prăk tuh pơ alin kaih pơkă hăng rơnoh jao”.

Mơ̆ng hơdôm tơlơi aka ƀu găl anun, ƀing khua mua nao jơnum lăi pơthâo hơdră ngă bruă tŭ yua hloh hơdai gum hrŏm, pok pơhai boh boh yom phun amăng kơčăo bruă; akŏ pơjing, pok pơhư prong hăng pơđĭ tui tơlơi gơgrong ba mơ̆ng đah kơmơi amăng bruă wai lăng tơlơi suaih pral kơ mơnuih ƀôn sang, pơđĭ tui tơlơi găng añrăng, tơlơi kơtang kơ djuai ƀiă. Ngă klă hloh amăng bruă hơdai gum hrŏm hăng djop anom bruă amăng bruă djru tŭ mă, ba yua djop mơta gơnam yua mă bruă wai lăng tơlơi suaih pral kơ ƀing đah kơmơi hăng čơđai muai. Yă H’Mi Niê, Khua khul đah kơmơi să Čư̆ Nĕ, tơring glông Krông Ƀŭk, tơring čar Dak Lak rơkâo:
“Rơkâo kơ khua mua pơ dlông hmao kru pơsir hĭ bruă mă kơ ƀing đah kơmơi djru bruă pơgang tơlơi suaih pral amăng plơi pla, hyu pơtô amăng bruă anai. Dua lĕ khom pok anih pơtô brơi re se hơdră wai pơgang tơlơi suaih pral kơ ƀing đah kơmơi ƀă pi tơkeng ană laih anun ƀing čơđai muai amăng tơring glông, plơi pla, yua kơ grup hyu pơtô anai yơh jĕ giăm hloh hăng ană plơi pla, anun sit gơñu hơmâo hrăm thâo hruaih dưi pơtô brơi kơ mơnuih ƀôn sang amăng plơi pla tŭ yua hloh”.
Viết bình luận