Ƀòn Sơn là ƀòn bơh ală kòn cau Jrai tàm tiah nhàr lơgar Đức Cơ dê. Lài do, tàm ală bơta phan bơna bơt bơtàu ờ hoan uă, tìp mat làng bol tàm ƀòn mờ tiah nhàr lơgar gam ờ hoan geh ngan, den broă làng bol pal kong mờ ală bơta “kal ke” bè ờ gĭt akhar, ờ lòt bơsram, pin dờn bơta bơrngơl gla, lơh sa ờ bơtàu tơnguh là bơta ờ tŭ lơi pleh ờ. Kra ƀòn ồng Siu Bình ngan là cau lam lài tàm broă bơtàu tơnguh lơh sa, mờ 1 lồ kơphê, rlau 2 lồ kao du, 1 lồ điều. Tài bơh jat ồng, nàng làng bol in lơh jat bal, dòn jat bal den să tờm ồng pal tơngŏ nùs nhơm lơh krơh lam lài. Ồng Siu Bình, đơs: “Làng bol gŏ he lơh phan lơi lài den lơh jat bal lơm. Tàm ƀòn hơ̆, lài do geh cau lơi tam tờm kao su, añ den añ tam, hời rơ hời gŏ tờm kao su lơh geh cồng nha uă ngan den jat tam sơl. Sền añ lơh den làng bol lơh jat bal lơm (ồng dơniŏ)”.

Rlau 70 sơnam, mơya cơnđoà jơng lòt bơh kra ƀòn ồng Siu Bình dê kung gam mhar ngan, tềl jơng tàm tơl bă ù bơh ƀòn Sơn dê. Ồng neh tus tơl nơm hìu, lòt tus tàm mìr nàng pơndờm pơnđiang làng bol, ngan là ală hìu bơnhă rƀah khin cha lùp bơsram, ngui ală broă lơh niam, ală broă lơh lơh sa geh cồng nha nàng bơtàu tơnguh rài kis. Mờ bơta mờng chài lơh broă geh ngan, ồng rcang bơto pơlam, yal tơngĭt bơta chài tam kơphê, kao su ai bàr pe hìu bơnhă làng bol tàm ƀòn in. “Mìu nhàc sù jŏ” mờ “At tê sơñio broă” là 2 broă lơh mờ sùm 10 nam do ồng neh ngui nàng hời rơ hời dong làng bol, tàm hơ̆ geh hìu bơnhă bi Ksor H’Phiêng tam gơl bồ tơngoh kơlôi sơnơng, broă lơh, bơtàu tơnguh lơh sa hìu bơnhă kơ̆ kơl jăp. Bi đơs: “Hìu bơnhă añ lơh kòi sre, tam kao su mờ điều. Kra ƀòn ồng Siu Bình kung bơto bơtê, at tê lơh broă tơn. Bơto broă tam phan, bơta chài tam phan, den hơ̆ sồng broă sih phơng bè lơi nàng di kàl, lơh geh cồng nha lơh geh uă. Cau lơi ờ gĭt den tus lùp ồng, ồng bơto jơh nùs ngan. Làng bol bol añ pin dờn ngan mờ iăt jơnau đơs bơh kra ƀòn ồng Siu Bình dê ngan. Ồng là cau geh bơngă pin dờn bơh thôn bol añ dê”.

Gơwèt mờ bi Siu H’Lan, kra ƀòn ồng Siu Bình là cau dong kờl hìu bơnhă bi in geh rài kis hờm ram lơngăp lơngai, ờ mìng bơto bè bơta lơh sa lơm, mờ ồng gam bơsong ală bơta tam lơh tam pờng tàm hìu bơnhă dê tai:“Bàr nă ùr bơklau añ bơñul nô kra ƀòn ồng Siu Bình tus nàng bơsong. Ồng pơndờm pơnđiang bal, tơnơ̆ do ờ geh jơnau bè hơ̆ tai. (mò dơñiŏ).

Kra ƀòn ồng Siu Bình den đơs ƀuơn ngan bè do:“Geh bơta tam lơh tam ring lơi den tam cah is 2 gah, añ ơm tam nggùl. He pal kong kơnòl pal đơs. Bol khi tam lah ờ gơtùi đơs den pal hòi añ nàng lòt bơsong (ồng dơñiŏ).

Bơh ală bơta tam lah dềt tàm mpồl bơtiàn, tus broă hòi jà làng bol ờ gŏ di iăt, lòt jat ală cau ờ niam, gàr niam kơ̆ kơl jap lơngap lơngai, rơndăp tăp sèng tiah nhàr lơgar, broă lơi kal ke kung kơnờm kra ƀòn ồng Siu Bình bơsong di gùng di dà lơm. Thiếu tá ồng Nguyễn Đăng Duẩn, cau tàm mpồl hòi jà làng bol Pôs đồng ling sền gàr tiah nhàr lơgar Ia Nan pà gĭt:“Kra ƀòn ồng Siu Bình sùm cribơyai bal mờ oh mi mpồl ling sền gàr tiah nhàr lơgar pơndờm pơnđiang bơto pơlam làng bol bơtàu tơnguh lơh sa hìu bơnhă, sùm bal mờ mpồl lơh broă tiah do dê tus tơn tàm hìu nàng bơto tơngkah bàr pe hìu bơnhă làng bol geh mìr rềp tiah nhàr lơgar sùm lơh jat niam Nghị địñ sồ 34 bè tiah nhàr lơgar den hơ̆ sồng ală jơnau hơ pơr gon bơh thôn, ƀòn dê, ală jơnau sồr bơh xã dê”.

Ai kra ƀòn Siu Bình den mìng kơlôi ƀuơn ngan là: làng bol gam kờñ, gam pin dờn tơn pồ, ồng gam geh nùs nhơm, pràn kơl dang den ồng rơ̆p lòt bal mờ làng bol, nàng ai ƀòn Sơn in gơ gơs ƀòn ƀòn lơgar pa lam lài: “Làng bol pồ he, he pal kong kơnòl, geh broă lơi he lòt bơsong jơh lơm. He pal kơlôi rcang ai làng bol in”.

Gùng rê tàm ƀòn Sơn, xã tiah nhàr lơgar Ia Nan, kơnhoàl Đức Cơ, càr Gia Lai dê tŭ do tàm pơn jat mờ dà tơlir dờng ơning ơnàng ngan bơh tờm kao su, suơn điều, kơphê, pà gŏ dùl rài kis lơngap lơngai mờ hờm ram. Tàm hơ̆ geh kra ƀòn ồng Siu Bình gam ngai mang lơh gơ kờñ ai làng bol kòn cau in bơt bơtàu bơta tam klăc bal, tài bơh hờm ram, lơngap lơngai mờ bơtàu tơnguh bơh ƀòn lơgar dê.