Bâh ơm ôi, tach jâng gung ngih nsum ta buôn Đôn, xã n’har bri Krông Na, nkuăl Buôn Đôn, n’gor Đăk Lăk lĕ ntoh n’g ôr. Ăp nuiưh du nău kan, bâh nău nchrăp ndrănh yăng, ƀư poăch sŭr, n’gon piăng, pă dăp ndơ kuăl brah...ăp nuĭh lĕ ndăn ƀư da dê. Wa Y Lươm Knul, groi kruanh UBND xã Krông Na an gĭt, ƀon lan ƀư rơh kuăl brah ta ndrâm dak Bay Rong ta ƀon Đôn. Bol lah nău kuăl brah bâh du ƀon yơn ma ƀon lan ăp ƀon dăch meng lĕ tât râng rhơn nsum, njêng nău gơih nđơr dŭt ueh ta nar tâm mâp rgum.

“ta xã Krông Na, nkuăl Buôn Đôn, kuăl brah ndrâm dak geh nău khlăy ngăn đah ƀon lan rnoi Bunong. Aơ lah du nău way, nău rêh dŭt jŏ bâh ntơm u che nklơi tay an tât aƀaơ, ndrel đah nău rêh bâh nuĭh ƀon lan. Ê lor geh ƀư kuăl brah ndrâm dak rĭ n’gâng kan ta ntŭk lĕ geh nău nchrăp na nê̆, jă rgum lĕ bu ranh ƀon, kruanh bon, ăp nuĭh kuăl brah, an geh pă dăp ăp nuĭh ƀư du nău kan”.

Tĭng nău way bâh nuĭh Bunong, nău kuăl brah ndrâm dak dŭt khlăy ngăn gay ma lah ueh ăp huêng brah dak, brah dak lĕ pă an ƀon lan mih lăng prăng sơh, mbo ba mbôn lăy, nuĭh ƀon lan geh âk dăng săk soan gay ma pah kan jan sa, rdâk njêng nău rêh hơm răm đăp mpăn ueh lăng. Nău kuăl brah way geh ƀư rnôk ma ƀon lan lĕ lôch kăch rek, ăp nuĭh ndrel kuaih mpêh ngih jay ƀon lan ngăn lah ta ndrâm dak an geh kloh aih n’hanh nchrăp an du yan pah kan mhe. Bu ranh ƀon Y Thong Kđoh ta ƀon Trí, xã krông Na an gĭt, yor geh âk nău khlăy jêng nău kuăl brah ndrâm dak lah rơh rgum lĕ ƀon. ăp ndơ kuăl brah yor ƀon lan tâm rgop gay ma mpơl nău tâm ryơk n’hanh nău tâm rnglăp.

 “Nuĭh ƀon lan tât râng âk ngăn, kăl e nơh bu hôm nha tâm rgop phe, ba gay ma n’gon ndrănh yăng, tât nar ƀư kuăl brah lah bu tâm rgop sur, ăp nuĭh rgop du đê̆ rvăt sur gay ma ƀư brah. Nău kuăl brah ndrâm dak kăl e way geh ƀư ta khay 3 tât khay 6 ăp năm, dăn an mih lăng prăng sơh. Tal 2 lah dăn an kon nuĭh ngăch dăng lăp yan tuch tăm mhe, ƀon lan nĕ geh dăng săk soan, gay ma ƀư âk nău kan, geh âk nău dơi”.

Ta rơh kuăl brah bâh nuĭh Bunong, ăp nău way yor du hê bu ranh ƀư kuăl brah n’hanh 2 hê kơl an ƀư kan. Nuĭh tơm kuăl brah lah bu ranh ƀon mô lah nuĭh geh knơm tâm ntŭk rêh jêng, geh gĭt blău nău răk brah, gĭt hăr âk nău răk brah n’hanh gĭt ndơ kuăl brah. Khân păng lah nuĭh ndơn kan an ƀon lan geh tâm mâp ngơi đah ăp huêng brah.

Tâm nău khlăy ta bah meng dak me Sêrêpôk, nuĭh tơm kuăl brah nsoh ndơ way ơm geh ƀư ăp nău way. Nău nteh chĭng dŭt ueh  n’gôr, ndrel đah nău răk kuăl brah, njoăl nău ŭch rŏng bâh nuĭh ƀon lan mpeh du yan mhe mih lăng prăng ueh, mbo ba mbôn lăy.

Nău kuăl brah ndrâm dak geh 3 nkô̆, geh kuăl brah yău ye, ƀư ta ndrâm dak n’hanh lah ueh bu ranh ƀon n’hanh ăp nuĭh kơl kan. Nuĭh tơm kuăl brah Y Nga Glan, ta ƀon Đôn an gĭt, tâm ăp nkô̆ kuăl brah, ăp ndơ kuăl brah mbra geh an lor đah brah ê lor lĕ du ƀon sa, nsum rhơn. Ndrel đah ăp nău kuăl brah yor ƀon lan nchră, ăp ntil ndơ kơt pêh, tak, mbli, ŭnh rnga, nsap sŭt mô dơi mô geh tâm rnôk kuăl brah. Nuĭh tơm kuăl brah an gĭt: “Geh piăng, phe, ndrănh, poăch sŭr n’hanh ăp ndơ kan êng...Nău kuăl brah aơ geh bâh rơh u che kăl e ngăn, jŏ ngăn hôm, aƀaơ he ƀư tay tĭng nău way ơm bâh rnoi nơm”.

Tâm lĕ rơh ƀư kuăl brah, nău nteh chĭng n’gloh mbro, nău njroh xoang dŭt ueh njêng ntŭk dŭt ueh khlăy ta pĭt dak me Serepok. Yuh H Nụ Bu Dăm, ta ƀon Ea Mar, xã krông Na an gĭt, ăp ƀon lan nuĭh Bunong gŭ dăch dak me aơ da dê, ƀon lan săch dak chor rgŏ dak me gay ma ƀư ndrâm dak.

 “Tu dak me Serepok ta aơ lah dak me lĕ dăch bên dŭt jŏ đah ƀon lan ta n’har bri aơ. Kuăl brah ndrâm dak hôm nha geh nău khlăy lah lah ueh nor dak lĕ hoch ta aơ n’hanh geh tu dak an ƀon lan dŏng, pah kan bâh tu dak nĕ”.

Lah nău way ơm geh nău khlăy ngăn đah ntŭk rêh jêng nuĭh Bunong ta nkual n’har bri, nău kuăl brah ndrâm dak mô dơn lah nău mât kơl, mât rnoh dak bâh ƀon lan ma lah rơh gay ma tâm rnglăp ntŭk rêh jêng, nta nău nơih gay ma ăp nuĭh ƀon lan tâm mâp, tâm rnglăp n’hanh ndrel mât ăp nău khlăy way ơm.

H’ Xíu