Nău kan cheh tanh bah ƀon lan nuĭh rnoi Bahnar
Chủ nhật, 00:00, 01/06/2025 VOV Tây Nguyên/Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja VOV Tây Nguyên/Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja
VOV.M’nông - Nău kan cheh tanh bah nuĭh Bahnar ta Gia Lai lĕ geh bah jŏ, dơi jao trêng bah rơh aơ tât rơh êng n’hanh mât an tât nar aơ. Aơ mông knŭng lah nău kan I ty way ơm ma lah nău văn hóa uĕh bah ƀon lan rnoi nuĭh ntŭk aơ.

Nău kan cheh tanh joi geh nău gơih nsrôih, mpang ty hăr blău kơt nău mĭn ƀư mhe bah ăp nghệ nhân. Ăp bu ur Bahnar bâh rnôk 13-14 năm deh lĕ ntơm dơi ăp wa, u, ăp mê̆ an hăn mir pĕ dêh mli, rui brai, tanh brai gay ka choh kho ao, nah, ăp ndơ dŏng đah nah tanh dŏng âk tâm nău rêh ăp nar. Cheh tanh dơi uănh lah tâm di gay uănh nău blău, nău hăr ty tâm nău tanh, dô̆t brai. Ntơm bah rnôk hôm jêt, ăp yơ bu ur Bahnar lĕ an ƀư bên jêh nĕ mĭn joi, nti ren bah ăp nuĭh u, nuĭh mê̆ tâm rnăk wâl, jrŏng rnoi. Nghệ nhân Đinh Ply, tă xă Tơ Tung, nkuăl Kbang, n’gor Gia Lai, an gĭt:

Bôl tĭng nuĭh, nuĭh nuih n’hâm mô lah ŭch bah 13-14 năm khân pơng lĕ nti ƀư đah mê̆ bơ̆. Ƀư bah ndơ jêt: ƀư bok tanh mpân bôk mô lah trong rup ndrang gay nthoi ndrel uănh m’hâm ƀư mbrơi mbrơi mư jêng ndơ.

Tĭng nghệ nhân tanh Đinh Thị Tớp, ta xă Tơ Tung, nkuăl KBang, n’gor Gia Lai, êng đah bu klô way uănh đah nău kan chiăr tôp, tanh nglak, ri bu ur rgum đah cheh tanh. Yor rĭ, tâm rnăk wâl nuĭh Bahnar kơt geh rpăi ndrơng tanh da dê. Nghệ nhân Đinh Thị Tớp nkoch tay:

13 năm lah gâp gĭt hôm. 15, 16 năm lĕ gĭt tanh blău n’hanh cheh tanh geh du păng nah têh. Gâp ŭch nău kan cheh tanh ri lah mê̆ ntĭm, mô geh nai ntĭm cheh tanh. Săk gâp nơm, gâp nơm ŭch ƀư ri gâp mbra ƀư.

Gay geh du păng nah tanh uĕh, bu ur Bahnar an ƀư dŭt âk gưl bah tăm dêh mbli, rui dêh mli, trăm dak, ƀư rpăi jêh nĕ mư gŭ tanh. Ta lvang nchrăp ndơ, mbli jêh pĕ dơi ih kro, jăng lơi nja djiah, sŏk mpoi dêh mli gay rlak luh grăp n’hanh dŏng mâng m’hăt mli gay ƀư mbli dang, rbân lơn, dơh rnôk ƀư jêng brai. Jêh rnôk mli lĕ dang rbân, khân pơng dŏng rsau blôh klôn mli jêng tâng dĭng mlâm đah jong nklăp 20cm, jêh nĕ ndơ̆ mli tâm ndơ dŏng dô̆t rse brai. Nghệ nhân Đinh Thị Tớp an gĭt tay:

Bôk năp sŏk dêh mli, ƀư dêh mli ri he dô̆t brai, jêh dô̆t brai ri ha trăm. Rnôk jêh ri an kro jêh nĕ klôn tay an ta rpăi gay tanh. Âk gưl ngăn.

Gay ƀư jêng nău uĕh bah ndơ, nuĭh Bahnar gơih, blău tâm trong săch n’hanh tâm rgop ăp dak êng êng. Dak geh lah knơm ăp ntil tơm si bri n’hanh ăp dak geh du nkô̆ nău êng, nău mbơh êng ma nuĭh Bahnar ŭch njuăl tâm ndơ bah nơm. Nghệ nhân Đinh Ply, ta xă Tơ Tung, nkuăl Kbang, n’gor Gia Lai, nkoch tĭng nău way lah bah Bahnar, dak ônh lah dak khlay, ƀư uĕh têh dăng mpeh nău rêh. Dak chăng mpơl an bah ŭnh, bah mham, ntĭt nsa an nău rêh, nău hao, dơi trăm đah ntăk tơm kxang, kơbai. Dak êr mpơl an ang nchrat măt nar, nău tâm rgop uĕh đah kon nuĭh n’hanh bri dak, trăm đah bum rmĭt mô lah bah tơm kmếch. Dak pŭt ntĭt mpơl an trôk bah n’ha dơi trăm đah ntăk tơm truông-nhây mô lah tơm kpai:

Nău aơ dŭt jêr mô di dơh, Lvang aơ dŭt jŏ n’hanh âk soan. Dak rup bah Tây Nguyên lah 14 dak rup: Ônh, chăng, nglang n’hanh êr. Nĕ lah dak rup uĕh ntơr bah nuĭh Tây Nguyên.

Kho ao ăp nar bah nuĭh Bahnar đêt geh tanh ndrang nkrơh ma way lah du dak rup ônh. Knŭng kho ao dŏng tâm lễ hội mô lah nsông ri mư dơi nkrơh âk cheh ndrang uĕh. Ntop tâm nĕ lah ăp ndơ nkrơh kơt mpân bôk, dŭng cheng mô xà tích.

Nar aơ, nău kan cheh tanh bah nuĭh Bahnar ta Gia Lai lĕ geh du đêt rgâl gay tâm di đah nău ŭch bah nău rêh yơn hôm e mât ăp gưl ƀư i ty ma u che trêng ntĭm tay. Yor pơng geh nkô̆ nău mât ndrăy ăp nău khlay văn hóa bah rnoi nuĭh, lŏ nkre ntô̆ n’hao nău uĕh an nuĭh nsoh, rnôk nkhut tâm săk kho ao way ơm rnoi nuĭh Bahnar.

 

 

VOV Tây Nguyên/Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC