Lah tơm njuh bâh nuĭh Rđe geh ăp nău cheh ndrang geh nău ntĭt lah ueh ăp huêng brah, dăn ăp nău ueh nău lap đah ƀon lan tâm ƀon, geh mih lăng prăng sơh rĭ đah nuĭh Bahnar tơm njuh geh ntĭt kơt lah nău ntĭt bâh săk soan, nău têh ndrŏng geh mbro mbrăng. Nghệ nhân Yung, 74 năm deh, ƀon Đê Kjiêng, xã Ayun nkuăl Mang Yang, Gia Lai an gĭt, đah nău mpang ti blău bâh nơm, nuĭh Bahnar trah mon, cheh ndrang ăp rup dŭt ueh, n’hanh mpơl nău tâm knơm đah huêng brah. Rnôk geh rdâk njêng tơm njuh ăp nău kan êng ta ƀon rlu lĕ gay ma rgum ta nău kan ƀư tơm njuh.

  “Tơm njuh geh ƀư đah tơm blang, tơm blang lok, rnôk ƀư kuăl brah ntâp rpu. An geh ƀư kuăl brah ntâp rpu, lăp ngih rông mhe, rĭ mơ ƀư tơm njuh aơ. Bâh ntơm kăl e kơt nĕ da dê, an geh ƀư tơm njuh gay ma ƀư kuăl brah ntâp pru, lăp ngih rông mhe”.

Hôm nghệ nhân Rơ Căm Chú, ta ƀon Rưng Ama Nin, xã Ea Rbor, nkuăl têh Ayun Pa, n’gor Gia Lai an gĭt, đah nuĭh Jarai tơm njuh lah huêng khlăy bâh rơh kuăl brah, rơh tâm nđur. Mău tơm geh vẽ ta tơm njuh bâh nuĭh Jarai lah krăk, gŭr, nglang. Ê lor rdâk ƀư tơm njuh an rơh kuăl brah ta ƀon, bu ranh ƀon, bu n’hum ƀư brah n’hanh ăp bu ranh tâm ƀon tâm mâp lor tâm nchră, pă joi ntil ndơ ƀư ueh ta tơm njuh n’hanh mbra kuăl brah lor rdâk tơm njuh. Tơm njuh ntĭt an nău ŭch rŏng bâh ƀon lan njoăl tât huêng brah geh nău rêh hơm răm, đăp mpăn ueh lăng.

 “Bu ƀư tơm njuh rnôk geh ƀư kuăl brah mih, tal 2 lah rdâk tơm njuh rnôk ƀư kuăl brah ntâp rpu. Tơm njuh dŭt khlăy tâm nău rêh bâh nuĭh Jarai”.

Nghệ nhân Y-Se, bon Ja Rah, xã Nâm Nung, nkuăl Krông Nô, n’gor Dak Nông lah du hê nuĭh gĭt vât mpeh tơm njuh Bunong an gĭt, tơm njuh mô dơn geh tâm rgop đah kon nuĭh n’hanh ăp huêng brah ma hôm nha lah nău khlăy mpeh văn hóa mpôl rnoi. Nuĭh geh an rdâk njêng tơm njuh lah nuĭh geh nău knơm tâm ƀon, nuĭh gĭt vât mpeh rup vẽ, ƀư ta tơm njuh. Tơm njuh lah ntŭk huêng brah gŭ gay ma râng rơh kuăl brah tâm mâp tâm nđur bâh ƀon. Nghệ nhân Y Sê an gĭt.

“Nău khlăy bâh ƀư tơm njuh aơ lah gay ma dăn nău ngăch dăn njrăng nău kop ji, nuh srê, he kăl e nơh ach o ngăn mô geh prăk, he ƀư mir geh ba hăn tăch gay ma rgâl sŭr, ndrôk, rpu sĭt rong têh lah ŭch sâm geh têh ndrŏng rĭ ƀư kuăl brah n’hao săk ta ngih jay đah ndrôk. Lah ƀư kuăl brah mih rĭ an geh dăn mih lăng prăng sơh, geh ƀư ta ndrâm dak rdâk tơm njuh gay ma dăn ăp huêng brah nău ngăch dăng”.

Đah nuĭh Xơ đăng, tơm njuh geh nău ntĭt bâh tơm ba. Bôk năm mhe, ƀon lan Xơ Đăng way geh ƀư rơh sa piăng mhe n’hanh mô dơi mô geh tơm njuh geh ƀư ta nklang tach jâng gung bâh rơh kuăl brah. Nghệ nhân A Bloi, ƀon Kon Hring, xã Ea Hđing, nkuăl Cư Mgar, n’gor Dăk Lăk nkoch, nuĭh Xơ Đăng way geh săch tơm nkar têh, sŏng n’hanh ueh gay ma ƀư tơm njuh. Chông tơm njuh geh ƀư ntĭt tơm ba đah nău ŭch nău rêh ƀon lan way geh hơm răm, đăp mpăn mbo ba bêng đăm bêng drŏng.

 “Chông tơm njuh geh ƀư đah 5 rup mănh, ta ba dâng geh sĭm nklang, rsoăn geh ƀư ma tơm nkar poih, ƀư âk mau lôch nĕ ndơ rsoăn tal 2. Tơm njuh geh du ndrơng đah nir gay ma an đŏng ndơ kuăl brah”.

Tơm njuh bâh nuĭh Tây Nguyên geh nău khlăy mpeh văn hóa, trah mon si ueh bâh ăp nghệ nhân đah mpang ti dŭt blău n’hanh mô dơi mô geh tâm ăp nău pah kan bâh tơm njuh geh rdâk ƀư ta ăp rơh geh nău ŭch rŏng hun hao tât nău ueh ngăn tâm nău rêh bâh nuĭh Tây Nguyên.