Jok uô cuz thaz Bắc Kạn lov jêv ntưk hâur têx hnuz zuôr txos tsiêz

Côn Minh zos thax tsav qơư uô cuz thaz vơưs kok blôngx njê kruôr tâu ntêr yax nhoz Bắc Kạn. Hur si xã muôx 48 qơư tsiv uô cuz thaz kruôr; hâur ntơư muôx 25 qơư uô đreiv têx cuz thaz heik no, 23 qơư jov uô têx hmôngr. Têx shông jê lok no, thâuv muôx jông thiêz ntâu têx chuôz zênhx por hưv têx hmôngr kok blôngx njê jông đuô, luôs muôx têx tsiv uô tâu hâur niêx shông. Zơưv Nông văn Choang heik:

“Hmôngr kok blôngx njê nhoz no zos chiv chir uô trâu zuk zôngv zuk xưz. Txix thâuv chos txos trâu thâuv khơưz sâu puôr lênhx zos zuk uô zuk. Iz shông mak tâu iz chiv, chos thâuv kaz hli iz, hâur hli 2. Txos kaz hli 8, hli 9 zênhz lix mav qir khơưz sâu, bax trâu chiv tsiêz”.

Têx hnuz jê tsiêz têz qơưs keiz shông 2017, tsôngv box ho max khơưz sâu têx kok blôngx njê chiê muôs trâu têx qơư tsiv uô hmôngr kok thiêz uô cuz thaz kruôr. Chor tuz luôv têx yêz muôx bê Bắc Kạn tuôx sâu zuôr kok blôngx njê txos ntuô trâu cxuô thax tsav qơư hâur hur si têz qơưs chiê phưx vưv zoz qơưx tsiêz. Têx qơư tsiv uô cuz thaz kruôr mak uô tas zuk đas jos, tsưr ziv chiê muôx tâu xiv huv choz trâu têx tuz luôv sâu zuôr muk muôs.

Txix ciês têx luz hlik hâur kaz shôngk shông 2016, ntâu qơư nhoz hâur jok uô cuz thaz kruôr no tưz txeik tâu lok six ntâu tsôngv kruô sđ têx ntơưr đas cir zuôr huv, grê muôs thâuv luz six hơưv choz huv ntơư zos 45-50 cxênhz đeiv iz cir taz sik txos thâuv cheix khơưz sâu têx kok blôngx njê, grê zuôr kok blôngx njê tsar ndê viv li grê muôs têx cuz thaz kok blôngx njê co cux ndê, ndê txix 15 cxênhz đeiv iz cir cuz thaz kruôr. Chiv tsiv uô têx cuz thaz kok blôngx njê uô ntêx tsiêz têz qơưs shông no, phênhv ntâu têx qơư tsiv uô cuz thaz puôr lênhx sir jos uô tas zuk tas zuk đas jos, tsưr ziv hâur yênhx hnuz chiê muôx txâuk têx cuz thaz jông thiêz taz por tsơưr lươngv côngz trâu ciêz đrôngs, txơưv iz hnuz zuôr uô ntâu muôx 1,5 tênhr cuz thaz lok cux sir jos uô cov tâu.

Nhiv no, lênhx nênhs uô cuz thaz kruôr nhoz Côn Minh tưz hlôngr yiêz ntâu tsưr ziv uô. Tưz muôx têx meir niêk, luôv uô cuz thaz kruôr, txo grêk tsơưs côngz đas jos ntâu zav nuv. Taz sik, tsôngv box nhoz no cux tsênhv tuôr tsês tâu jông têx tsưr ziv uô cuz thaz đrav ntêx. Pos nông Thị Huệ, nhoz jok Lủng Vảng, xã Côn Minh heik:

“Cuz thaz kok blôngx njê, xuz thơưx mak zos nzuôr kok blôngx njê, đhâu ntơư muôz đêx cov ntâu, đo cov chor hmôngr kok siêr thiêx jôngx, tiz jông đo chor cuz thaz kruôr thiêx tsi yuô đuz. Phênhv ntâu zos zuk muôz liv ntâu  jiês, uô cov siêr thiêx kaz. Nhoz no 100% zos uô hmôngr kok blôngx njê, tsi muôz iz zav đaz tsi tor shơư  hlo”.

Iz chiv uô têx nuv li heik sâuv, têx qơư tsiv uô hmôngr kok blôngx njê hâur thax tsav hu zâuv xar muôx 400 lênhx lox tôngv tuôx đros uô, lar heik zos hâur six hơưv zuôr txos tsiêz têz qơưs, jok uô cuz thaz kok blôngx njê ziv muôx chôngz nênhs thiêz lov jêv đuô. Txix têx cêr shir phaz pâuz tâu hâur ciêz đrôngs muôx chôngz lênhx ntâu tuk nhiêv zuôr txos têx xiv huv heik sâuv, vav chiê siêz tiêk shông 2017 no zuôr tror zos iz shông uô tâu yênhx côngz trâu lênhx nênhs chos kok blôngx njê cux li têx qơư tsiv uô cuz thaz hâur thax tsav, chiê têx kok blôngx njê tror zos tsoz chos chênhr, paz cxuz cêr yeiz pluôs truôx trâu tsôngv box Bắc Kạn./.

                                            (TTT-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

PHÊNHV TSƯR ZIV UÔ KÔNGZ

Yax kriê têx tsưr ziv phax tar ntux no njiv, caz moz ơưk trâu kêiz ok

1. Tsêr guôx: Bax cxix cxuô zav li tax chiê tir thêir chuô trâu tsêr guôx; cxaz nzir kê tênhz (kê tênhz khênhx, kê tênhz hồng ngoại) chiê uô sor trâu kêiz ok (tiv zix zos kêiz) hâur chor hnuz muôx ntux no njiv.

- Zus huv đros chor kêiz ntês kê: 7-8 tuk iz yiv ndis; qơư zus kêiz muôs: 9-10 tuk iz yiv ndis.

2. Taz por zav nox muôx txâuk têx tsơưr pưr shưz:

Tu zus huv đros yênhx fâuv kêiz ok; muôz cov txâu đêx trâu hâuk, sor thiêz cxaz nzir têx zav vitamin, tsơưr khoáng chiê paz gra siêz kêiz ol li đas jos phax tar caz moz.

3. Tsik so vêv xênhz tsêr guôx:

Qơư trâu cxuô zav krâur thiêz hlôngr tsik so zav puô guôx.

4. Tsik so tsuôs yuôx tuô lov caz moz:

Tsik so tsuôs yuôx tuô lov caz moz hâur tsêr guôx, qơư tu zus txix chor hóa chất li: Bio-Iodine, Benkocid, hmôngr jêz siz…chiê tir thêir cxuô zav caz moz gơưk.

5. Cxax phax moz ơưk cxix cxuô chor vắc xin:

Phax tar caz moz ơưk trâu kêiz ok, tiv zix zos: Caz moz ơưk kêiz ol, Newcastle, Gumboro, moz thox plaz ol, moz siêz kêiz ol…

Đuô li, pox nhuôs tu zus tsuv tsik so sêiz shuôk jông chor tsiêx zus li đas jos chiê pov, xưv lik ndar six hơưv thâuv têx tsiêx trâus cik caz moz ơưk./.

(Thu Thùy-Lik Thox cxêik nhênhv)