Sir jos tir tar têx zav moz phiv liv thiêz nội tiết ntơưv Sơn La

Yênhx hnuz, Tsêr kho moz Nội tiết tỉnh Sơn La txêik kho muôx 105 lênhx nênhs moz tuôx njuôk shuôk thiêz kho chor moz li moz o txiê, viêm giáp, suy giáp, basedow, tso jik kaz jiz…

Pos Lò Thị Phụng, nhoz jok Giàn Bon, xar Mường Bằng, huyện Mai Sơn (Sơn La) cxêik tơư trâus moz o vôngk, ntâu kror o su lox, lok six moz. Đhâu njuôk shuôk moz, pos tâu njuôk xav tiêk zos trâus moz tso jik kaz jiz, tsuv nhoz ntơưv tsêr kho moz chiê chơưv kho:

“Cur trâus moz tso jik kaz jiz muôx 20 shông lok no lơưv, tưz zênhx tuôx nhoz tsêr kho moz oz pêz jiês cux tưz jông mê njil. Taz sik jiês no trâus moz lox, viv li cur tsuv tuôx trâu tsêr kho moz nội tiết tỉnh chiê njuôk shuôk moz thiêz chơưv kho”.

Pos Tòng Thị Múa 60 shông, nhoz jok Còng, xar Phổng Lăng, huyện Thuận Châu (Sơn La) trâus moz o txiê, tuôx tsêr kho moz chơưv kho tâu muôx iz ciêz, puz pâuz: txix 40 shông no, pos luz chax đaz muôx iz kror o su lox đuô chor nênhs txơưr thiêz cux lox jux juk trơưk hnuz nhôngs. Taz sik, tiv tsik hnor moz thiêz tsik hnor uô chak hlo, viv li pos cux tsik tuôx tsêr kho moz chiê njuôk shuôk moz.

Jê lok no, pos hnor moz luz ka, lax uô pa, viv li pos tâu chor nhuôv chox tuôx Tsêr kho moz Nội tiết chiê njuôk shuôk moz:

“Cur thor ntơưr yêv tsêr kho moz txix Thuận Châu tuôx ntơưv no, tâu chor bác sĩ chiê nhoz hâur tsêr kho moz, chơưv kho, muôz yuôx nox, cur kror moz thiêx jông mê njil, zôngx ziv uô pa đuô pir li thâuv tsênhv nhoz tsêr”.

Tsêr kho moz Nội tiết tỉnh Sơn La li thôngz sâu, 9 luz hli shông 2024 tưz muôx 20 cxênhz ntâu lênhx nênhs moz tuôx njuôk, chơưv kho chor moz oz txiê, viêm giáp, suy giáp, basedow, tso jik kaz jiz, moz trưx phax tuyến giáp… Hâur co, tas nro chor nênhs moz nhoz hâur tsêr kho moz chiê chơưv kho xar muôx 2.000 lênhx nênhs; tsênhv yuôr zos chơưv kho tsik nhoz hâur tsêr kho moz. Chor nênhs pư têx txax kho moz hâur tsêr kho moz 9 luz hli zos 78% ntâu, ndê 8% ntâu pir li shông uô ntêx. Kror tsuv hêik zos chor nênhs trâus moz têx zav moz phiv liv txos nội tiết-txơưr txar moz pov muôx chuôz ndê thiêz muôx chôngz nênhs moz zos hluôk nênhs.

Nênhs moz Lò Văn On, muôx 20 ntâu shông, mênhx cxưx Lào, nhoz xar Mường Và, huyện Sốp Cộp, tỉnh Sơn La puz pâuz:

“Cur nhoz tsêr mak pov grêk cir, poz njêl hnor luk tsik jông, hêik tsik tâu luk, yênh têl tơư, kror muôs tsik pov cêr tsênhz, cur lok six cxơưx. Tuôx tỉnh njuôk shuôk moz, tâu bác sĩ hêik pâuz tiêk trâus moz Basedow tuyến giáp. Đhâu 7 hnuz nhoz hâur tsêr kho moz chơưv kho, cur cux tưz jông moz mê njil lơưv”.

Lơưr bác sĩ CKI Nguyễn Hữu Chiến, Phưv Giám đốc Tsêr kho moz Nội tiết tỉnh Sơn La, qir tiv uô muôx chor moz phiv liv txos nội tiết. txơưr txar li moz tso jik kaz jiz, o txiê, basedow… zos tiv nox hâuk tsik huv zos, muôx tsik txâuk iốt hâur pluôs nox, zôngv ntâu chor yuôx paz txo grêk moz, phax tar moz vôngk thiêz tsik uô thể dục, thể thao…

Chiê paz trâu tsik so gra siêz tsơưr lươngv tsoz phưz đas jos trâu pêx xênhv, chơưv kho trâu chor nênhs trâus moz, taz viv tưz thiêz tsênhv sir jos kriz uô ntâu tsưr ziv:

“Nhiv no tsêr kho moz tưz muôx 15 bác sĩ, hâur co muôx 6 bác sỹ chuyên khoa 1. Đrâuv tror tso nhân viên muk cơưv nzir txux chi thiêz tsưr ziv uô hâux lưv, pêz cux zuôr tror huôv tsar têx dịch vuv kỹ thuật yiêz; yưv pênhr hlôngr yiêz đuô têx chuôz zênhx jông li mêir siêu âm, mêir điện tim, meir sinh hóa….  Chiê paz trâu hâux lưv njuôk kho moz ntơưv têx khoa. Đros co zos tror sir zôngv khoa học kỹ thuật hâur tênhv six hơưv, hnuz nhôngs njuôk shuôk, chơưv kho moz thiêz sir zôngv phần mềm ứng dụng thêv nhiêx tsik zôngv ciês nhiêx txiêx ntơưv tsêr kho moz chiê paz zôngx ziv trâu pêx xênhv”.

Chor zav moz phiv liv txos nội tiết-txơưr txar tsuv tâu chơưv kho ntêr, uô phiv liv lok kinh têr trâu nênhs moz thiêz xar hôiv; uô trâu nênhs moz đas jos trâus txo grêk tsik muôx jos khưr uô nox, cơưv ntơưr. Chênhr viv li, chiê txo grêk tsơưs trâus moz têx zav moz phiv liv txos nội tiết-txơưr txar, yênhx lênhx nênhs tsuv xênhz huôx, nhoz so thiêz uocov muôx tsơưr pưr cov huv đros. Đros co zos njuôk shuôk đas jos tsik so chiê pov tâu moz nzor thiêz phax tar tâu jông cxuô zav moz./.

TTTB-Lik Thox cxêik nhênhv

Tsuv txo grêk tsơưs têx zak zưr vuôz tsuôz, kiêk nênhs hâur huôv tsar uô kôngz nuv

 Sơn La muôx 320 cxênhz ntâu ha ar liêx têz. Niêx shông, trơưk li sôr laov thôngz sâu, muôx 300 tênhr yuôx tâu sir zôngv tsuôs tuô têx đrox tsuôs hâur liêx têz thiêz muôx txix 35-40 tênhr têx hnaz tax, hưx zak zưr trâu yuôx tưz đhâu sir zôngv tsuv khơưk sâu, hlơưr por tsês chiê txo grêk tsơưs vuôz tsuôz, kiêk nênhs tênhx qơư. Đơưk uô têx kiêk nênhs, vuôz tsuôz viv hnaz tax, hưx zak zưr trâu yuôx li heik sâuv, hnuz 22/11/2021, ủy ban tso tơưv Quyết định 2858/QĐ lok cir đêx anr “Seiz car, khơưk sâu, hlơưr por tsês hưx zak zưr, hnaz tax trâu yuôx tsuôs tuô đrox, caz hmoz đhâu zôngv tas hâur thax tsav tỉnh ntu 2021-2025”. Cxuô cơ quan muôx vax huôv fuô kriê trâu tsôngv lax pêx xênhv đros khơưk sâu têx hưx zak zưr, hnaz tax yuôx tuô đrox đhâu sir zôngv, tsi muôz por tsês ntơưv têx uô kiêk nênhs, vuôz tsuôz tênhx qơư. Ciês ngênhx Kôngz nuv thiêz huôv tsar tox siêz tưz tsưr tsix 300 lớp cơưv cxaz têx txux chi lês uô luôs hâux lưv heik sâuv, yax kriê gra siêz tsưr ziv jênhv pâuz trâu 10 cxênhz lênhx pêx xênhv lok seiz car, khơưk sâu, xưv lik hnaz tax, hưx zak zưr trâu yuôx tsuôs tuô đrox, tuô caz hmoz đhâu zôngv tas. Nhoz cxuô huyện, TP, qênhz yuôx, cxiv kho tsưr ziv njuôk hov qơư trâu têx vuôz tsuôz, kiêk nênhs heik co đhâu zôngv tas đros trâu fuô uô cê cxiv tsa jêx jok yiêz, huv đros tsênhv tsênhz nhoz yênhx thax tsav qơư. Txos nhiv no, tas nro tỉnh tưz cxiv uô tâu 5 cxênhz ntâu qơư trâu hnaz tax, hưx zak zưr trâu yuôx tsuôs tuô đrox, caz hmoz đhâu sir zôngv nhoz cxuô xã, jêx jok. Ntu txix 2017 txos kaz shông 2023, Chi cục tsêz chos kôngz thiêz por hưv đrox tsuôs tỉnh tưz khơưk sâu, hlơưr por tsês 80 tênhr hnaz tax, hưx zak zưr li heik sâuv. Nzênh shông 2024, Chi cục tsêz chos kôngz thiêz por hưv đrox tsuôs tsi tâu choz nhiêx txiêx fuô uô luôs hâux lưv xưv lik têx vuôz tsuôz, kiêk nênhs co, hâux lưv no zos Ủy ban cxuô huyện, TP lês uô. Txix ciês hâur shôngk shông, Chi cục tưz nhênhz chơưv trâu Sở Kôngz nuv thiêz huôv tsar tox siêz heik Ủy ban cxuô huyện, TP xeir tsov thiêz choz hâux lưv trâu iz taz viv seiz car têx qơư trâu chor hnaz tax, zak zưr vuôz tsuôz, kiêk nênhs ntơư lok sâuv khơưk sâu, fax thâux, xưv lik. Iz chas co, bax phênhz nhiêx txiêx fuô uô luôs hâux lưv khơưk sâu, hlơưr por tsês, xưv lik hnaz tax, hưx zưk zưr trâu yuôx tsuôs tuô đrox, caz hmoz hâur thax tsav trơưk cui tinhv.

Chiê txo grêk tsơưs sir zôngv têx hnaz tax, hưx zak zưr hâur huôv tsar uô kôngz, hnuz 18/7/2022, Bộ Kôngz nuv thiêz huôv tsar tox siêz muôx Quyết định sôr 2711/QĐ-BNN-KHCN tso tơưv tsưr ziv txo grêk tsơưs, khơưk sâu, phênhz thiêz tror sir zôngv têx zak zưr đhâu zôngv tas hâur ngênhx kôngz nuv uô đuô lưv zav.

Đros trâu têx li heik co, hâux lưv tso tơưv ntu 2022 txos shông 2025 hâur huôv tsar uô kôngz, tsơưs zôngv txos têx hnaz tax, zak zưk 15%; khơưk sâu, phênhz tâu hnaz tax, zak zưr tsơưs tsơưs 60% thiêz tror sir zôngv uô lưv zav tâu tsơưs yax 12% chor hnaz tax, zak zưr. Hâur ngênhx por hưv đrox tsuôs txo grêk tsơưs sir zôngv 20% têx zak zưr. Lok sâuv ngênhx tu zus mak tsơưs zôngv txos 30% têx zak zưr; khơưk sâu, phênhz tâu tsơưs tsơưs 80% thiêz tror zôngv uô đuô lưv zav tâu nhos 25% têx zak zưr. Sir jos 100% doanh nghiệp tsiv uô, zuôr muôs hax huv ngênhx kôngz nuv tâu pâuz cxix cxuô têx cui tinhv, tsênhv chei cik txos seiz car hnaz tax, zak zưr vuôz tsuôz, kiêk nênhs đhâu zôngv tas; 50% canr bôv seiz car ngênhx kôngz nuv tâu cơưv cxaz lok têx cui tinhv, tsênhv chei cik txos têx li heik sâuv hâur huôv tsar uô kôngz nuv; 50% pêx xênhv tâu cơưv cxaz têx tsưr ziv jênhv pâuz lok cui tinhv, tsênhv chei cik txos hnaz tax, zak zưr heik co.

Chiê uô tâu luôs hâux lưv tso tơưv, cxuô bộ, ngênhx, ntơưv qơư thiêz pêx xênhv tsuv hlôngr jux juk sir zôngv têx zav uô hur tênhx qơư, tsơưs zôngv txos chor zak zưr, hnaz tax uz no; uô trơưk têx tsưr ziv kriê hâur huôv tsar uô kôngz chiê txo grêk tsơưs sir zôngv zak zưr; sir jos tror sir zôngv têx kuôr blêx, kuôr cưk uz no uô hur tênhx qơư hlôngr viv zak zưr; cxiv tsa tsưr ziv huôv tsar uô nox truôx tuk thiêz jông chiê txo grêk tsơưs hưx, têik zak zưr; sir zôngv têx zav uô hur tênhx qơư hâur ngênhx kôngz nuv; iz chas ntơư khơưk sâu, phênhz thiêz tror sir zôngv têx zak zưr uô đuô lưv zav phưx vưv huôv tsar uô kôngz nuv.

Đros trâu têx hnaz tax trâu qir, yuôx tsuôs tuô đrox, caz hmoz, yuôx kho moz tsiêx cxu....tsuv khơưk sâu chox muk hlơưr por tsês; yax kriê, gra siêz cxuô tsưr tsix, lênhx nênhs tsưr ziv jênhv pâuz, txơưx jênhv lok seiz car, tsiv uô, sir zôngv hnaz tax, têik, hưx zak zưr hâur huôv tsar uô kôngz nuv; fuô uô cê têx tsênhv njiêz yax kriê lok seiz car, phax tar, txo grêk tsơưs, khơưk sâu, phênhz thiêz tror sir zôngv têx zak zưr uô lưv zav chuôz zênhx đros trâu têx tsaz yênhx cxiz kôngz-jôngr-đêx nuv; yax kriê gra siêz tsưr ziv jênhv pâuz lok hnaz tax, zak zưr sir zôngv iz jiês têx tsi jông uô ruôr hiêv txos kôngz nuv, chiv xênhz đrox tsuôs, đêx hiêr, tênhx qơư, lênhx nênhs đas jos./.

Bích Thủy-Riê Lâux cxeik, nhênhv