Ntok ntâuz- zos tsôngv pox niêv vir ndâuk Mnông luôs hâux lưv uô jông

          Tsôngv pox niêv vir ndâuk hêir nênhs M’nông li hâux lưv ntok ntâuz, tâu uô lok six jông. Uô tâu têx ntâuz  njuôz, đuz, liêz thiêz đax lok six jông gâux. Sâuv têx pax ntâuz co tâu xơưk têx pax, pox nhuôs li têx xênhz huôx hâur niêx hnuz. Têx pax ntâuz tso pov nênhs M’nông li phongz cxưx txi côngv ntux têz...

          Lơưr pos U Han, iz hâur têx lênhx nênhs txơưx ntok ntâuz thiêz ntok ntâuz sei tiv zix nhoz xã Dak Ndrung, huyện Dak Song, tỉnh Dak Nông, iz xiv huv pax ntâuz uô tâu tsênhv tso pov lênhx nênhs uô li siêz xar tơưv, txơưx uô. Chinhr viv li, pax ntâuz tâu seiz zos kror tso pov lênhx hluôk nxeik M’Nông li siêz gruôs, txơưx uô hâux lưv thâuv mul zuôr txir:

          “ Thâuv ntêx pox niêv M’nông tsuv txơưx ntok ntâuz, chiê thâuv mul zuôr txir têx xiv huv pax ntâuz uô tâu zuôr gra mul lơưr. Tsi txơưx ntok ntâuz mak tul txir chuôz zis tsi nhiêv. Cur thâuv mul zuôr txir cux tsi txơưx ntok ntâuz, tsi muôx xiv huv gra lơưr, trâus tul txir chuôz zis thuôv thiêz tsi jênhv uô nhaz. Cxôngx co cur sir jos chiv chir shâuv ntok ntâuz jux jus cur tưz txơưx uô tas”.

          Pos U Hậu, nhoz xã Dak Ndrung, huyện Dak Song puz pâuz, hâux lưv ntok ntâuz tưz reik pox niêv nênhs M’nông cxôngx ntâu cxênhx nênhs lol no. Cxôngx ciês thâuv tsênhv zâu, têx lênhx nhuôv nxeik tưz tâu kriê ntok ntâuz, xơưk pax ntâuz, txos thâuv mul zuôr txir mak chiv chir xơưk tâu têx chêr tsôngs yo gra mul:

          “ Cxôngv thâuv zâu, iz jiês jiês pov niêv ntok ntâuz cur puôr lênhx jâuv ntơưv co chiê shâuv. Pov cur nhiêv ntok ntâuz cur txir uô trâu cur iz luz ntok ntâuz mê chiê cur shâuv uô lơưr. Qir thơưx cur shâuv uô têx xiv huv zôngx ziv uô. Thâuv tâu 12 shông cur tưz txơưx uô thiêz uô tâu 3 đeiv tiêz. Cxôngx co, thâuv tưs muôx six hơưv cur puôr lênhx ntok ntâuz...”

          Nhiv no, hâux lưv ntok ntâuz tsênhv tâu nênhs M’nông nhoz Dak Ndrung uô hâur niêx hnuz. Taz sik, viv têx chuôz zênhx ziv hnuz ziv civ đuô, têx xiv huv uô tâu mak ho tâu muôs lok six xaz zênhz, viv li têx nhuôv nxeik txơưx ntok ntâuz ziv hnuz ziv tsơưs. Niêv lâuk Thị Nhum, nhoz jos Bu Prâng, xã Dak Ndrung, huyện Dak Song heik:

          “ Pax ntâuz lok six coaz tsôngv hâur cur mênhx cxưx luz nênhx, thâuv ntêx thiêz nhiv no cux li ntơưv, thâuv zuôr txir tsuv muôx pax ntâuz gra lơưr mul. Cxênhx hluôk nhiv no muôx tsi ntâu lênhx txơưx ntok ntâuz, kror co pêz lok six cxơưx, zos cxênhx hluôk tsi shâuv ntok ntâuz mak tov kaz no zuôr tsi muôx lênhx tưs txơưx ntok ntâuz thiêz”.

          Chiê tuôr tsês tâu nênhs M’nông li hâux lưv ntok ntâuz chax chês, shông 2012 txos shông 2014, xã Dak Ndrung tưz krêz ntâu lớp kriê ntok ntâuz trâu pox niêv tiv phaz. Yênhx châuv jiês pox niêv thâuv cxaz chuôz khóa cơưv puôr lênhx bax trâu zuk iz luz ntok ntâuz, thâuv muôx six hơưv mak chiv chir uô têx xiv huv zôngv hâur chuôz zis. Taz sik, chiê pax ntâuz yênhx hax huv thiêz hâux lưv ntok ntâuz tâu krêz uô đêz đar mak lok six lax. Niêv lâuk Thị Thái, nhoz jos Bu Ndrunglu, xã Dak Ndrung puz pâuz:

          “ Xã tsưr tsix kriê trâu têx pox niêv, nhuôv nxeik ntok ntâuz, taz sik tiv tsi muôx nhiêx txiêx, xor mak civ viv li lớp krêz tsi tâu ntêr. Zos tsi muôx nhiêx txiêx lok sik chinhr quyênx tsi muôz theox chênhv chiê krêz lớp kriê ntok ntâuz mak cxênhx hluôk tov kaz no zuôr tsi txơưx ntok ntâuz”.

          Xiv huv pax ntâuz chax chês lok six truôx jông, huv đros qiv hơưv nhoz Dak Song, Dak Nông, viv li tâu pox nhuôs M’nông lok six nhiêv txos. Kror phêv liv nhiv no zos pax ntâuz muôx grê muôs siêz, iz đeiv tiêz muôx nhos 700 cxênhz đeiv, đeiv pav mak 1 tsov iz đeiv, viv li lok six lax tơưv txênhz đros têx xiv huv xaz zênhz sâuv niêv ciêz. Viv li, pox niêv nhoz Dak Ndrung li hâux lưv ntok ntâuz zos chiê tuôr tsês tâu zuk mênhx cxưx li hâux lưv chax chas xưz. Nriêr tsưr ziv huôv tsar pax ntâuz M’nông yênhx xiv huv chiê nênhs ntok ntâuz muôx hâux lưv uô, gôngr phênhv tuôr tsês, phuôx huiz tsiv grê vênhx huôv chax chês zos vênhv thix tso tơưv đros chinhr quyênx thiêz tsôngv box nhiv no./.

                       ( Txâur Vax cxeik nhênhv)