Têx lênhx txir ndâux txir luk muôx cêr côngv siêz hâur jêx jok

Txox cêr muk lol hâur jêx jok txix jok Lừu 2, xã Hát Lừu trâu jok Tà Chử, xã Bản Công, huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái ntêr muôx 2 cêik, đar 3 thiêr ntâu, ntu jê lok no tưz tâu luôv suôz jêz, xi măng đu lus, zôngx ziv trâu tsôngv pêx xênhv sơưr đơưk muk lol, thâux xa têx hax huv, huôv tsar kinh tế xã hội. Ntâu shông đhâu, co tsuôk zos txox cêr lok six mê grêiv, muôx kênh ntu yêz meir tưz tsi jông siz jav, viv li tsôngv box muk lol phiv liv cơưk, lar heik zos hâur têx hnuz ntux nas, cêr bluô. Tsôngv pêx xênhv 2 jok no thâuv tưs cux xar njôngr cov muôx cêr lox đar jông cheix yêz muk lol. Ntu co, zơưv Lò Văn Đính, txir ndâux txir luk hâur jok Lừu 2 tưz niêx hnuz heik, muk chuôs njiz yênhx chuôz zis chiê phênhz trâu tsôngv niêv txir cưr tix nênhx tsa sơưr đơưk pâuz tsênhz lok têx jông, muôx liv thâuv krêz uô cêr đar zôngx ziv muk lol đhâu. Txix co, tsôngv box hâur jok tưz jông siêz, thôngx ziv đros, muôx kênh lênhx mak paz hnuz côngz, têx lênhx lơưr paz nhiêx txiêx lok sik gôngr ar têz chiê krêz uô cêr. Zơưv Lò Văn Chiêng, nhoz jok Lừu 2, xã Hát Lừu, huyện Trạm Tấu heik pâuz:“Zơưv Đính zos lênhx lâul jok, txir ndâux txir luk hâur jok, vênhv tôngv pêz gôngr ar têz mak pêz cux jông siêz muôz zuk têx ar liêx têz chiê uô cêr cov đar thiêx zôngx ziv muk lol huôv tsar uô nox uô hnar”.

Zơưv Suôr Xênhv Zax, muôx 84 shông, heir nênhs Hmôngz nhoz jok Sáng Pao, xã Xà Hồ zos lênhx txir ndâux txir luk muôx hnuz nhôngs siêz đuô hur si hâur huyện Trạm Tấu thiêz cux uô txir ndâux txir luk tâu 2, 3 châuv shông đhâu.  Zos iz lênhx lâul jok, txix têx pâuz tâu, txix ndâux txir luk, zơưv Suôr tưz sir jos pheiz kênh têx tsưr ziv huôv tsar uô nox thiêz  heik tsôngv box sơưr đơưk tso tsês jux juk têx cêr nênhx pôngz kaz, cxiv tsa luz nênhx vênhx huôv lơưr ntu hlôngr yiêz. Txos cheix uô kôngz, zơưv Suôr vênhv tôngv tsôngv niêv txir cưr tix nênhx tsa sơưr đơưk tsêz chos kôngz trơưk cheix chiv; huôv tsar tu zus têx tsiêx cxu. Thâuv sơưr đơưk uô liêx têz tas, tsi yuô muôx nuv uô ntơư, zơưv Suôr vênhv tôngv tsôngv box huôv tsar uô lưv zav hâux lưv chiê muôx nzir phênhv sâu tâu. Chuôz zis tưs muôx tuz nxeik hluôk, zơưv heik cov têx tuz nhuôs tsi tâu siz zuôr nzor, siz zuôr cxênhz jê. Txos shông cơưv yiêz mak kriê sơưr đơưk tso zuk têx mê nhuôv txâuk hnuz nhôngs muk cơưv ntơưr mak tsuv tso muk cơưv cxix cxuô, tsi tâu zuôv chor nhuôs nhoz hâur tsêr khưr uô liêx têz. Khov li co, tsôngv box nhoz suôv qơư no luz nênhx iz hnuz hlôngr yiêz jux juk. Zơưv Suôr heik:“Zuk tâu tsôngv box njênhs njôngr thiêz tso uô txir ndâux txir luk mak tsuv lês uô jông hâux lưv tâu zok muôz. Xar uô tâu têx heik ntơư, zuk tsuv uô ntêx nyuôs hâur cxuô luôs hâux lưv, txix huôv tsar uô nox txos trâu cxaz chuôz têx hâux lưv xã hội. Zuk tsuv uô jông, uô tâu tsôngv box sơưr đơưk thiêx njênhs thiêz uô trơưk”.

Trơưk li Ủy ban tỉnh Yên Bái quyết tinhv, nhiv no, huyện Trạm Tấu muôx 55 lênhx txir ndâux txir luk. Têx txir ndâux txir luk co phênhv ntâu zos chor lâul jok, tsar jok, canr bôv so lâul, bí thư chi bộ, lênhx nênhs huôv tsar uô nox uô hâuk coz.... Chor txir ndâux txir luk zos đảng viên cux chôngz lênhx, tax 35%, canr bôv so lâul tsav 18%.

Têx lênhx txir ndâux txir luk nhoz tox siêz Trạm Tấu thâuv tưs tưz uô jông pưs txux uô ntêx nyuôs hâur cxuô luôs hâux lưv, kriê sơưr đơưk uô nênhx sik thôngx siêz , tuôr tsês thiêz por hưv jông zuk heir nênhs têx txux chi vênhx huôv jông, tso tsês jux juk cêr nênhx phôngz cxưx pôngz kaz, heik tsôngv cưr tix nênhx tsa tsi mnôngs, tsi uô trơưk têx nênhs nziêk đas, tsi khiêr têz qơưk trâu uz trâu no, tsi chos tsoz zênhz, tsi muk lol đhâu đriv têz tsi trơưk chei..... Zơưv Tsuô Xênhv Khang, Phưv Chủ tịch Ủy ban huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái heik pâuz:“Hâur ntu đhâu, chor txir ndâux txir luk hâur tas nro thax tsav huyện tưz uô jông luôs hâux lưv zok muôz, bax tsưr ziv yax kriê, vênhv tôngv pêx xênhv sir jos huôv tsar uô nox, txo grêk tsơưs cêr yeiz pluôs truôx, cux li uô bluô nux trâu zuk. Iz chas ntơư cux heik tsôngv pêx xênhv, chênhr phax tir thêir têx tsi jông hâur xã hội, tso tsês têx cêr nênhx pôngz kaz hâur côngv thôngx, bax uô lơưr têx hlôngr yiêz hâur nox yôngz cok, ntênhs moz ntênhs tuôs, ntênhs hội. Hux jos truôx đros têx hâu nov chiê đơưk uô, tu têx cuz nxor lok txiv ngaz, paz tsưx phưv truôx tuk chính trị, xã hội hâur thax tsav qơư nhoz”.

Têx shông jê lok no, huyện tox siêz Trạm Tấu tưz muôx têx hlôngr yiêz ntâu hâur huôv tsar kinh tế, xã hội, chor chuôz zis pluôs txo grêk tsơưs txix 7-8% iz shông. Têx luôs hâux lưv uô tâu co, khov muôx chor txir ndâux txir luk têx côngz đas jos paz lok six ntâu./.

                                                   Đinh Tuấn-Riê Lâux cxeik, nhênhv

Hêik kriê, paz trâu nênhs trâus ntâuk tsiv hâur chuôz zis

“Pêz sik thav, phêiz kênh, txix cêr chêi têz qơưk cux li txix tsênhv tsênhz mak zuôr pov tâu tiêk ntâuk tsiv hâur chuôz zis li no muôx yưv ciês hâur zuk vax tsêr, ciês yênhx lênhx nênhs thiêz cur njênhs tiêk ciês li cur, thâuv tâu sêiz nhênhv thiêz pâuz lok Chêi no mak zuk cux pov tiêk ciês hâur zuk chuôz zis, ciês zuk cux tưz muôx têx jiês uô xav mak zos ntâuk tsiv hâur chuôz zis lơưv”.

Tsôngv box thiêz fôngx zưs sơưr đơưk hmor yuô! Ntâuk tsiv hâur chuôz zis tưz tsik zos muôx nhoz iz mênhx cxưx, iz têz qơưk tưs xưz mak muôx sâuv tas nro ntiêx têz. Lơưr Văn phòng Liên hợp quốc iz kror hêik pâuz lok phax tar zax zênhz thiêz nênhs phamv cxâuv, sâuv ntiêx têz, tưz muôx 81.000 lênhx pox niêv thiêz nhuôs nxêik trâus tuô tuôs shông 2020. Xar muôx 47.000 lênhx nênhs hâur chor no trâu zuk tuk hluz lok sik iz lênhx nênhs hâur ziv chuôz zis tuô tuôs, bâuv li xav 11 phênhz, ntiêx têz ho muôx iz lênhx pox niêv lok sik nhuôv nxêik trâus tuô tuôs ntơưv lơưr luz tsêr. Trơưk Liên hợp quốc lok Pox niêv txir nênhs vax huôv siz luôs thiêz choz vax huôv trâu pox niêv hêik pâuz, nhoz ntâu luz têz qơưk sâuv ntiêx têz, ntu đhâu, ntâuk tsiv hâur chuôz zis pov chuôz ndê. Qênhz yuôx ntơưv 13 luz têz qơưk sâuv ntiêx têz, ntâuk tsiv hâur chuôz zis ndê txix 30% txos 300%:“Hêik li co chiê pov tâu tiêk no zos vênhv thix sâuv tas nro ntiêx têz. Chênhr viv li tas nro têx têz qơưk nhiv no puôr lênhx sir jos đrâuv hêik thiêz yax kriê, zoz zux mak tsuv muôx chêi chiê phax tar ntâuk tsiv hâur chuôz zis”

Hâur pêz têz qơưk, lơưr qênhz yuôx têz qơưk lok ntâuk tsiv chor pox niêv hêik pâuz shông 2019, muôx tsơưs tiv zix 31% ntâu pox niêv tsuv njiz trâus tsơưs tiv zix iz kror ntâuk tsiv hâur 12 luz hli. Muôx 3 lênhx pox niêv mak iz lênhx trâus ntâuk tsiv uô hiêv txos luz chêr lok sik đhâu cêr gâux đrâus. Muôx 90% pox niêv trâus ntâuk tsi uô hiêv txos luz chêr lok sik đhâu cêr gâux đrâus sik tsik zok nriêr têx tsưr ziv paz. Tsuôk muôx 4% ntâu pox niêv hêik trâu công an paz. Chor nênhs no chuôz ndê pir li jiês qênhz yuôx jê tiv zix zos shông 2012.

Chiê txo grêk tsơưs qênhx shênhx ntâuk tsiv hâur chuôz zis, Grê 21 Chêi phax, tar ntâuk tsiv hâur chuôz zis shông 2022 cui tênhv, nênhs cơư tâu têx suôz luk, têx đuôz cik txos hâux lưv ntâuk tsiv hâur chuôz zis muôx vax huôv muôz trâu cơ quan têz qơưk, tsưr tsix, tiz nênhs muôx vax huôv đơưk tu txuz hâux lưv ntâuk tsiv hâur chuôz zis. Sir zôngv têx luk hêik, đuôz cơư tâu lok ntâuk tsiv hâur chuôz zis hâur ntu đơưk tu txuz hâux lưv ntâuk tsiv hâur chuôz zis thiêz tso trâu sâuv têx chuôz zênhx thônngz xor mông, internet tsuv tâu nênhs trâus ntâuk tsiv hâur chuôz zis lok sik nênhs sêiz car, hlôngr njêx muôs lơưr chêi têz qơưk trâu nênhs trâus ntâuk tsiv tso chêi, thôngx ziv, yưx têx kror têz qơưk muôx cui tênhv txơưr đuô.

Chêi phax, tar ntâuk tsiv hâur chuôz zis 2022 cux cui tênhv, thâuv trâus ntâuk tsiv hâur chuôz zis lok sik pov muôx ntâuk tsiv hâur chuôz zis, pêx xênhv zuôr pênhr, hêik pâuz tâu txix hu tênhv, nhắn tin, xa ntơưr lok sik hêik ciês trâu Ủy ban xar; Cơ quan Công an, Zênhx Pênhz phax jê tiv zix; qơư Zoz zux; tsar jok, Tôv tsar tôv dân phố, Trưởng ban côngz xưv Mặt trận ntơưv qơư pêx xênhv nhoz; nênhs sơưr thơưx tsưr tsix chinhr  triv-xar hôiv cấp xar; Tổng đài sôr tênhv têz qơưk lok phax, tar ntâuk tsiv hâur chuôz zis pâuz.

Đros têx tsưr ziv phax tar ntâuk tsiv hâur chuôz zis thiêz por vêv, paz trâu nênhs trâus ntâuk tsiv hâur chuôz zis, Chêi phax, tar ntâuk tsiv hâur chuôz zis shông 2022 cux hêik mênhx hâur Chêi li Grê 22. Hâur co, nênhs ntâuk tsiv hâur chuôz zis zuôr tâu hêik cov tso tsês huôx tôngv ntâuk tsiv hâur chuôz zis. Chêi hêik nênhs ntâuk tsiv hâur chuôz zis tuôx trâu Công an xar qơư uô hâux lưv nhoz ntơưv thax tsav qơư muôx ntâuk tsiv chiê hêik pâuz. Cxuô cấp muôx vax huôv zuôr tso tơưv tâu cuêz tênhv txưr nênhs ntâuk tsiv hâur chuôz zis tuôx njiz nênhs trâus ntâuk tsiv hâur chuôz zis… Lok vênhv thix no, Thạc sỹ, Luật sư Đỗ Đăng Khoa hêik pâuz:“Chêi têz qơưk muôx cui tênhv, co zos nênhs muôx njêx muôs ntơưv qơư muôx yưv ntâuk tsiv hâur chuôz zis no mak muôx vax huôv hêik cov tso tsês huôx tôngv ntâuk tsiv hâur chuôz zis. Li co pêz pov tiêk no cux zos iz kror txơưr. Hêik iz zav li zuk pov muôx nênhs ntâuk tsiv hâur chuôz zis mak zuk cux muôx vax huôv hêik cov lênhx nênhs co tso tsês ciês kror ntâuk tsiv co. Kror co zos kror lok six zov chênhr. Tiv oz zos txưr tsik khênhr njiz. Mak hâur chêi no muôx iz tsưr ziv zos txưr siz njiz. Iz zav li oz niêv txir siz ntâuk mak Chủ tịch xar cux zuôr cuêz tênhv tâu txưr tuk txir njiz tuk pox niêv hâur 3 hnuz”.

Đros chor nênhs trâus ntâuk tsiv hâur chuôz zis, qơư nênhs trâus ntâuk tsiv nhoz muôx vax huôv nriêr qơư lav nhoz gâuv thiêz paz cxuô zav trâu nênhs trâus ntâuk tsiv. Đuô li, nênhs trâus ntâuk tsiv hâur chuôz zis cux zuôr hêik cov tâu tsoz phưz, chơưv kho (zos muôx); tâu paz pháp lý thiêz hêik pâuz lok siêz xar, têx tsưr ziv chiê phax tar trâus ntâuk tsiv hâur chuôz zis./.

VOV4-Lik Thox cxêik nhênhv