Lênhx cưk kriê ntơưr nhoz tox siêz Pa Vệ Sủ

          Heik luk choz tsiz tsi tâu mênhx, taz sik đhâu thâuv tâu cưk kriê iz siêz kriê trâu zuk tuz nhuôk, tsôngv box La Hủ nhoz jos Xà Phìn, xã Pa Vệ Sủ, huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu lok six uô tsâus ntâu txos cưk kriê Đao Văn Nguyên. Zos iz hâur lok six tsơưs têx lênhx cưk kriê txir nênhx kriê cxênhx mê nhuôk zâu ntơưv huyện ntus đriv Mường Tè, cưk kriê Nguyên muôx pox niêv pôngz nzor, iz lênhx tsoz phưz 3 tul mê nhuok tsênhv zâu, 10 shông ntâu đhâu, cưk kriê Nguyên thâuv tưs cux muk txos têx jêx jos nhoz đêz. Cê jông li iz lênhx niêv, cê uô iz lênhx txir, cưk kriê Nguyên thâuv tưs cux iz siêz tsoz phưz, kriê ntơưr trâu têx mê nhuôk zâu. Txix paz mê nhuôk nzuôr muôs, nzuôr tês tơư txos kriê mê nhuôk heik gâux, puz mê nhuôk nox hâuk thiêz tso mê nhuôk pư….hâux lưv tưs cưk kriê Nguyên cux lok six uô jông.

          Lớp cơưv cưk kriê Nguyên phưv txơưx zos lớp cơưv uô cê chor mê nhuôk 2 shông txos 5 shông hnuz nhôngs. Iz lớp cơưv tsov cưv nhoz jos Xà Phìn, xã Pa Vệ Sụ, đros 100% shux xênhz zos tsôngv box mênhx cxưx La Hủ. Khov muôx cưk kriê kriê ntơưr, tsoz phưz mak hâur shôngk shông cơưv no, têx mê nhuôk 2 shông jiês xuz thơưx muk cơưv ntơưr, tsuôk pôngz iz ntu lur tưz sưv đros cưk kriê thiêz têx fôngx zưs. Têx shux xênhz tâu nox hâuk, pư trơưk six hơưv tâu cưk kriê hluz viv li tsi teix muk tsêr thiêz mak tuôx cơưv ntơưr cxix cxuô thâuv tưs cux tax 100%. Cưk kriê Lường Văn Biên đros cưk kriê Nguyên kriê ntơưv jos Xà Hồ pheiz kênh:

          “Txơưv zos cưk kriê txir nênhx, taz sik cưk kriê Nguyên lok six moz siêz đros hâux lưv uô. Cưk kriê tsoz phưz jông trâu têx mê nhuôk shux xênhz txix nox hâuk txos muk pư thiêz cơưv ntơưr”

          Xênhz zus thiêz hloz lox ntơưv Mường Tè, thâuv cơưv tiêr nganhx zaoz zux cxênhx mê nhuôk zâu, cưk kriê Nguyên tưz txưv zênhv tror lok kuz tez qơưk chiê kriê ntơưr. Heik lok hâux lưv uô cưk kriê ntơưr, cưk kriê Nguyên pheiz kênh, iz phênhv viv nhiêv mê nhuôk zâu, iz phênhv thiêz zos thâuv tưz xeir hâux lưv co mak tsuv iz siêz uô jông zuk hâux lưv zuk nhiêv co.

          Jos Xà Phìn, xã Pa Vệ Sủ muôx 42 ziv chuôz zis, 150 ntâu lênhx nênhs tsôngv box La Hủ thiêz zos jos txov nhêv tiv zix nhoz huyện ntus đriv Mường Tè, tỉnh Lai Châu, đros 98% zos ziv chuôz zis pluôk thiêz zuôr xar pluôk. Txix thâuv ntêx txos nhiv no pox nhuôk La Hủ nhoz Xà Phìn muôx cêr cor cav chiv chir uô chiv chir zôngv, tsơưs tsov cưv txos têx mê nhuôk li hâux lưv cơưv ntơưr. Ndaz ndơưv têx thâuv nhoz tsêr cơưv thâuv hmo ntux, cưk kriê Nguyên tsês phênhv ntaua six hơưv muk txos yênhx shux xênhz chuôz zis chiê seiz nus, tôngv vênhx shux xênhz niêv txir tso mê nhuôk muk cơưv ntơưr. Txơưv khưr li ntơưv, taz sik tsi zos thâuv tưs hâux lưv muk tôngv vênhx cux tâu trơưk li siêz xar, viv muôx chuôz zis cux max muk uô liêx têz, muk zok har jôngr thiêz chox mê nhuôk đros muk.

          “Vênhv tôngv shux xênhz muk cơưv ntơưr muôx têx thâuv njiz ntâu phêv liv. Pêz cux tsi txơưx heik luk mênhx cxưx, pox nhuôk tsi pâuz luk choz tsiz, lơưr muk uô têz tsâus ntux thiêx lok tsêr, muôx têx ziv 2-3 hnuz thiêx lok viv li cur thiêz tsar jos tsuv ndaz ndơưv thâuv hmo ntux muk txos yênhx ziv chuôz zis chiê vênhv tôngv shux xênhz niêv txir tso mê nhuôk muk cơưv ntơưr”

          10 shông ntâu uô côngz xưv cux zos bâuv co six hơưv cưk kriê Nguyên uô ntêx nyuôk muk têx tsêr cơưv nhoz tox siêz đêz đrôngs. Đros cưk kriê, co tsi taz zos jênhv vưv mak tsênhv zos iz lênhx cưk kriê nhoz tox siêz li cêr shir phaz. Lơưr cưk kriê Nguyên, chiê kriê ntơưr nhoz têx jêx jos tox siêz, hâux lưv xuz thơưx tsuv txơưx heik luk mênhx cxưx thiêz uô tâu hâux lưv zos “3 sik côngv” đros tsôngv box, viv tsuôk thâuv tâu tsôngv box pâuz txos, njênhs njôngr thiêx li tso mê nhuôk muk cơưv ntơưr. Tas cik hnuz thứ 2 tưs, thâuv keiz tsi tâu kuô, cưk kriê Nguyên tưz muk đhâu 60 cei cêr đros têx ntu cêr lok six lax muk chiê muk kriê ntơưr. Heik lok cưk kriê Đao Văn Nguyên, Tsar jos Xà Phìn Lý Má Cà pheiz kênh:

          “Jos Xà Phìn zos jos txov nhêv tiv zix nhoz xã Pa Vệ Sủ. Taz sik têx hnuz yar ntux lok sik lok nas, cưk kriê cux tuôx trơưk six hơưv kriê trâu shux xênhz. Pox nhuôk jos Xà Phìn uô tsâus ntâu txos cưk kriê”.

          Heik chiê tsôngv box uô, uô chiê tsôngv box njênhs, đrâuv six hơưv muk kriê ntơưr, tsoz phưz têx mê nhuôk shux xênhz, têx thâuv muôx six chênhz cưk kriê Nguyên ho kho đuô têx chuôz zênhx uô si trâu shux xênhz. Txix qơư cơưv ntơưr yuôr ntâu phêv liv, khov muôx cưk kriê mak sâuv qar cơưv muôx cxix cxuô đuô têx chuôz zênhx cơưv ntơưr. Shông cơưv 2024-2025, huyện ntus đriv Mường Tè, tỉnh Lai Châu muôx 24 lênhx cưk kriê mê nhuôk zâu. Phênhv ntâu zos têx cưk kriê txir nênhx uô ntêx nyuôk muk têx qơư kriê ntơưr nhoz đêz tsênhv yuôr ntâu phêv liv hlôngr trâu têx cưk kriê pox niêv. Muk txos tưs, têx cưk kriê cux puôr lênhx tâu tsôngv pox nhuôk njênhs njôngr thiêz lok six hluz. Cưk kriê Phạm Thị Hương, Phưv tsar Phongx zaoz zux huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu pheiz kênh:

          “Cưk kriê Đao Văn Nguyên muôx luz nênhx cux lok six txov nhêv. Taz sik, hâur ntu uô côngz xưv cưk kriê tưz sir jos iz siêz viv hâux lưv uô, lok six muôx txơưx jênhv, chuv tôngv uô ntêx nyuôk muk têx qơư cơưv tsênhv yuôr ntâu phev liv. Hâur ntu uô côngz xưv cưk kriê thâuv tưs cux tsov cưv kriê ntơưr trâu shux xênhz, uô tul tsi cux txơưx chuôk li têx cưk kriê mê nhuôk zâu”./.

(Khắc Kiên- Txâur Vax cxeik nhênhv)

Lênhx hluôk tuz Hmôngz huôv tsar uô nox uô hâuk coz

Đros thiêz sir jos khưr, moz siêz cơưv shâuv luôs lưv tus txơưx huôv tsar uô nox tsưr ziv. Lik Xênhv Zax, tsôngv box Hmôngz nhoz jok Nậm Đoong, xã Pú Đao, huyện Nậm Nhùn, tỉnh lai Châu tưz yênhx lênhx nênhs uô ntêx nyuôs hâur huôv tsar kinh tế chuôz zis thiêz paz ntâu côngz đas trâu hlôngr yiêz thax tsav qơư.

Xênhz thiêz hloz lox nhoz thax tsav tox siêz tsênhv yuôr ntâu txov nhêv, tix lâus Lik Xênhv Zax chuôz zis huôv tsar kinh tế phênhv ntâu zos khov trâu têx liêx têz, tu zus tsiêx cxu, uô kôngz. Viv luz nênhx pôngz kaz, tsi tâu muôx tsưr ziv uô nox, chênhr zos li co txơưv zuôr sir jos khưr bâuv tưs, taz sik tix lâus chuôz zis cux njiz tsi tsơưs phiv liv, cêr txov. Tix lâus Lik heik: Hâur ntu luz nênhx txov nhêv ntơư, tix lâus tsuôk xar tiêk, zuôr uô li chas chiê muôx luz nênhx tsâu sor, vav mênhx đuô xưz. Chênhr viv li iz txix thâuv tâu canr bôv xã tuôx yax mông, kriê tsưr ziv uô nox, tix lâus luz nênhx tưz hlôngr yiêz ntâu, hlôngr yiêz siêz xar, uô trơưk têx tsưr ziv kriê lok huôv tsar kinh tế ziv chuôz zis.

Zok nriêr, cơưv shâuv, uô trơưk têx tsưr ziv huôv tsar uô nox uô hnar jông, huv đros zoz qơưx thiêz tsênhv tsênhz ntơưv qơư, seiz pov hâur thax tsav jông huôv tsar uô kôngz nuv, tix lâus tưz hlôngr yiêz zuz nôngz tsoz chos, tsiêx tu zus chiê muôx nzir phênhv sâu tâu trâu chuôz zis. Shông 2021, tix lâus quyết tinhv kêr txeik Tsêr nhiêx Tsênhv chei xã hội huyện 50 tsov đeiv, đros trâu chor nhiêx chuôz zis txuôs tâu chiê yưv pênhr cxiv uô qơư tu zus tsiêx cxu, zuôr nôngz nhux tưv, yis, buô lok zus.

Sir jos cơưv shâuv cxaz têx lớp kriê tsưr ziv huôv tsar tu zus, cux li zok nriêr, cơưv shâuv têx cêr uô nox, tu zus tsiêx cxu txix hâur ntơưr pov tsir, sâuv mạng xã hội thiêz lưv chuôz zis txơưx huôv tsar uô nox hâur xã tsưr ziv, tix lâus Lik moz siêz cxiv uô qơư jông, khor truôx, hur si, cxax yuôx phax phôngz ơưk cxix cxuô thiêz phênhv ntâu têx jâuz tâux, krâur tsiêx cxu lok tix lâus puz têx muôx ntơưv qơư, viv li chuôz zis chor tsiêx cxu hloz lok six jông. Đhâu zuôr xar 3 shông tu zus, tưz muôx txos 8 tus tưv, 30 tus yis, 20 tus buô. Iz chas ntơư, tix lâus tsênhv zus nzir 100 tus keiz ok thiêz nzaz nzơưv muôx qơư đar, khơưz pak đêx tso njêl zus phưx vưv chuôz zis.

Iz chas têx li heik sâuv, chiê muôx jâuz tâux, krâur puz tsiêx cxu, tix lâus tsênhv chos nzir iz ha têz poz cưk, iz ha tâux thiêz tsơưz kuk chiê bax tsês trâu tsiêx cxu tâu nox thâuv cheix ntux no. Tâu têz qơư paz max zuz nôngz tsoz chos, tix lâus tsênhv chos siv têx txir mo môngk, txir juôx tâu trơưk tsưr ziv, muôx phênhv sâu nzir thiêz. Đros trâu sir jos khưr, moz siêz cxiv uô qơư tu zus tsiêx cxu, chos têx txir ntông, iz shông xav kror đruôz đraz tix lâus chuôz zis muôx phênhv sâu 130 tsov đeiv, đhâu yưx tas têx nhiêx txiêx zuôr krâur puz tsiêx cxu, ntiêr nênhs đros tu, uô liêx têz.

Txix gruôs khưr, moz siêz cơưv shâuv tsưr ziv uô nox, sir jos huôv tsar kinh tế; shông 2023, tix lâus chuôz zis  hmôngr jông tâu kruôs txos zos chuôz zis huôv tsar uô nox uô hâuk coz cấp xã, tsiv nhos zos tsov iêr chi cax trâu tsôngv niêv txir cưr tix nênhx tsa sơưr đơưk hâur jok cơưv shâuv, uô trơưk.

Phênhv “Nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz” hnuz no tsuôk muôx li no xưz. Phênhv no zos Cơ quan Đeix nta suôz Việt Nam nhoz thax tsav faz Bắc uô. Đros muôx Tsênhv qơư cxiz kôngz têz qơưk paz max./.

Vàng Lan VOVTB-Riê Lâux cxeik, nhênhv