Nriêr tsưr ziv muôz siêz tsiv grê muôs tơưv ntơưv Lào Cai

3 luz hlik hâur shôngk shông no, Lào Cai li tas nro kim ngạch muôs tơưv tax 500 tsov ntâu USD, chuôz ndê zuôr xar 1/3 pir đros tsêz no. No zos chêx cuk jông, taz sik pir đros tiv phaz li têx muôx ntơưv qơư mak tsênhv tsi tâu tax tâu li siêz xar njôngr. Qơư tsov txos shông 2024, tas nro kim ngạch muôs tơưv đhâu Lào Cai tsuv tax 4,5 tỷ USD thiêz shông 2025 tax 9 tỷ USD zos iz hâux lưv phêv liv.

          Vênhv thix nhiv no zos cơ sở cxuô zav tsênhv phêv liv. Têx yêz thâux hax huv muk lok txos Lào Cai phênhv ntâu zos đhâu cêr muk chênhr Nội Bài-Lào Cai, muk txix Yên Bái tsênhv tsơưs; cêr hlâu zâu; qơư tso hax huv muôx tsi txâuk têx chuôz zênhx yiêz; doanh nghiệp logictics mê, muôx tsi txâuk chênhz zênhv….Têx co uô nhiêx txiêx muk lok đhâu ntus đriv siêz. Zơưv Phạm Minh HIếu, Công ty TNHH muôs tơưv An Nguyên puz pâuz: “Nhiêx phí yêz thâux hax huv muk lok đhâu trôngx đriv Lào Cai siêz đuô pir đros têx trôngx đriv txơưr. Vênhv teiv saz Trung Quốc tưz civ lơưv, vênhv teiv txix faz Nam muk Lào Cai ho siêz đuô Lạng Sơn mak no zos iz phêv liv, viv têx tsưr hax huv saz Trung Quốc zuôr seiz shuôk, txix co uô zênhr shar txos huôx tôngv muôv muôs”.

          Lơưr zơưv Nguyễn Huy Tưởng, Phưv giám đốc Sở công thương tỉnh Lào Cai, trôngx đriv Lào Cai tâu tas nro VN thiêz Trung Quốc ntâuk grê siêz, tso pov ntâu njiêz luv hâur côngz fur cxuô.

          Txơưv li ntơưv, nhiv no Trung Quốc cux tsênhv huôv tsar jông lok saz Quảng Tây, buôk têx tỉnh Lạng Sơn, Quảng Ninh têz qơưk VN. Yuôr thax tsav Vân Nam, nhoz buôk trôngx đriv Lào Cai cux sơưr tiv 3 xưz.

          Ntu đhâu, Lào Cai cux lok six tsov cưv txos huôx tôngv muôs tơưv. Đrâuv uô tiêr têx njuôs xav, muôz siêz kho đuô têx qar tsav yêz, qơư tso hax huv, số hóa trôngx đriv, ntâu dự án tsênhv cux paz sik côngv muôv muôs. Tsênhz mênhx li ntus đriv Bản Vược- Bá Sái đhâu niêv đêx Liêz; cêr hlâ txuôk trôngx đriv Lào Cai-Hà Khẩu; dự án muôz siêz, krêz đar cêr muk chênhr Nội Bài-Lào Cai; cêr hlâu yiêz Lào Cai-Hà Nội-Quảng Ninh… Taz sik, co zos luôk hâux lưv lêx ntêr tov kaz no.

          Yuôr đros vênhv thix uô ntêx, zơưv Nguyễn Huy Tưởng puz pâuz, tsênhv zuôr chêx chôngk car chêx hlôngr yiêz ntâuz ntơưr hành chính reik đros cxiv tsa trôngx đriv số. Đrâuv co, đhâu seiz shuôk, hâur shông 2024 ntơưv Lào Cai muôx têx ban, nganhx li 50 ntâu jiês cxơưz cxiz muôv muôs, no zos jiês chuôz tsar sik côngv, cxơưz cxiz muôs tơưv saz đrâuv têz qơưk. Tiv zix, 2,3 shông jê ntơưv no, nganhx Công thương Lào Cai tưz hlôngr yiêz siêz xar txix hâux lưv tsưr tsix têx phêv ziv cxơưz cxiz muôv muôs ntơưv tiv phaz hlôngr yênhx tsưr tsix ntơưv têx thax tsav hax huv chêx chôngk txơưr nhoz hâur têz qơưk: “Têx phêv ziv li co tưz uô muôx têx hlôngr yiêz jông. Tiv zix zos têx chiz coaz, doanh nghiệp Trung Quốc tưz ntâuk grê siêz thâuv lơưr tâu tuôx ciês ntơưv thax tsav chos, qơư tsiv uô, txix co ziv njênhs njôngr đros hax huv Việt Nam”

          Nhiv kruôr đhâu, Phêv ziv cxơưz cxiz muôv muôs thiêz huôv tsar muôs tơưv thax tsav trung du, tox siêz Bắc Bộ zos Bộ công thương sik côngv đros Ub tỉnh Lào Cai tsưr tsix cux sik seiz lax ntâu vênhv thix chiê krêz thôngz trôngx đriv Lào Cai.

          Lơưr zơưv Trần Thanh Hải, Phưv cục tsar cục muôs tơưv- Bộ công thương, đề án chox Lào Cai yênhx tsênhv qơư sik côngv muôv muôs hâur VN thiêz têx têz qơưk ASEAN đros thax tsav Tây Nam Trung Quốc lơưr Bộ chính trị li Nghị quyết 11 tsênhv tâu uô tiêr zuôr uô muôx têx hlôngr yiêz jông: “Nhiv no Bộ công thương cux tsênhv heik trâu chính phuv thix ziv chính sách paz jông tiv zix trâu nganhx jix vuv logictic heik cxuô thiêz trâu têx tỉnh ntus đriv li Lào Cai heik taz; paz jông trâu hâux lưv zuôr muôs hax huv; zôngv công nghệ phưx vưv muk lok cux xưk li yưv pênhr uô cơ sở cxuô zav huv đros thax tsav ntus đriv”./.

An Kiên-Txâur vax cxeik nhênhv

Phax tar têx zav moz hâur chêix ntux sor

Lơưr Bôv Y têr, đros têx zav moz tsik tâu muôx vắc xin phax tar li moz poz têk tơư kror ndâux, moz suôz liêz, chor nênhs nhênhz chơưv hêik tsuv tsik so nzuôr têk txix xaz phongx, tsuôs yuôs tuô lov caz moz hâur têx tsêr lớp cơưv ntơưr, tiv zix zos têx zav uô si thiêz têx qơư zôngx ziv cor tâu li trôngx tos, vix tsav, tsik so uô vêv xênhz têx qơưk trâu, tsês chiê đêx…

Hok chor zav moz tưz muôx vắc xin chiê phax tar moz, lơưr qênhx shênhx caz moz puz pov txix hâur shôngk shông txox nhiv no, tas nro têz qơưk muôx 130 lênhx nênhs trâus moz kruô piêk, ndê 1,4 jiês pir li shông 2023. Moz hnôngk muôx 118 lênhx nênhs, ndê 6,8 jiês pir li tsêiz no. Qir tiv zos chôngz lênhx nhuôv zâu tsik tâu cxax yuôx phax moz huv six hơưv, cxax tsik tâu txưv chor côngz yuôx vắc xin chiê paz muôx jông đas jos phax tar caz moz hâur côngv thôngx. Shông 2024 zos shông nhoz hâur qênhx shênhx 4-5 shông tror huôv xênhz moz kruô piêk. Chor nênhs nhênhz chơưv hêik tiêk zos tsik muôx tsưr ziv cxax yuôx vắc xin phax tar caz moz cxix cxuô, moz kruô piêk zuôr tror huôv xênhz hênhr. Sâuv ntiêx têz, Tsưr tsix Y têr ntiêx têz WHO jê lok no cux hêik pâuz lok chuôz ndê chôngz chor nênhs trâus moz kruô piêk thiêz zôngx ziv huôv xênhz moz kruô piêk ntơưv ntâu thax tsav qơư sâuv ntiêx têz.

GS.TS Phan Trọng Lân, Viện trưởng Viện Vêv xênhz dịch tễ Trung ương hêik pâuz, chiê phax tar tâu têx zav moz no huôv xênhz, ciês hâur hli 4 no, cxuô thax tsav qơư tsuv kriz uô cxax yuôx vắc xin phax moz kruô piêk trâu chor nhuôs txix 9 hli hnuz nhôngs thiêz vắc xin moz kruô piêk-rubella trâu chor nhuôs txix 18 hli hnuz nhôngs; cxax yuôx phax moz hnôngk trâu chor nhuôs zâu thiêz pox niêv xênhz nhuôs hâur chêr thâuv yuôx vắc xin tâu muôz cxix cxuô txos cxuô thax tsav qơư: “Đros Bôv Y têr, yuôx phax moz kruô piêk tưz muôx cxix cxuô, tsuv qênhz yuôx tas nro chor nhuôs cxax tsik tâu txưv chor côngz yuôx mak cxax nzir ciês thiêz hâux lưv no Bôv tưz muôx chox kriê. Đros yuôx vắc xin phax moz hnôngk nhoz hâur chor yuôx vắc xin 5 hâur 1, hâur hli 4 no zuôr muôx txâuk yuôx chiê cxax thiêz cux tưz hêik têx tỉnh qênhz yuôx chor nênhs thiêz muôx ciês tsưr ziv cxax thâuv yuôx lok txos. Uô li chak cov pov tâu chor nênhs trâus moz nzor chiê xưv lik, tsik chiê caz moz siz cik đêz đar”.

Đros chor zav moz cik txix têx kêiz ol. Txix hâur shôngk shông txos nhiv no Việt Nam tưz pov muôx iz lênhx nênhs trâus tuôs tiv moz ơưk A/H5N1 thiêz iz lênhx nênhs trâus moz ơưk A/H9N2. Lơưr chor nênhs nhênhz chơưv njuôk xav, hâux lưv phax tar caz moz cik txix tsiêx cxu mak tsuv muôx sik côngv nhoz ntâu nganhx, taz viv, tiv zix zos nganhx kôngz nuv.

Zơưv Hoàng Minh Đức, Cục trưởng Cục Y têr dưv phòng, Bôv Y têr hêik tiêk, txơưv tiêk no zos jiês xuz thơưx pêz têz qơưk muôx nênhs trâus cik caz moz ơưk A/H9, taz sik zos zav caz moz uô trâus moz zâu thiêz tsik uô tuôs ntâu têx kêiz ol. Tsênhv cik moz tsơưs trâus lênhx nênhs, chor nênhs zôngx ziv trâus moz hnhar zos chor nênhs tsik yuô muôx đas jos jông thiêz cux tsik tâu muôx hêik pâuz tsênhz lok cik txix lênhx nênhs trâus lênhx nênhs:

“Zuôr huôv yênhx moz lox tsơưs, cux tsik tâu pov Tsưr tsix Y têr ntiêx têz hêik pâuz lok caz moz txơưr txar phiv liv hlo. Pêz cux tsik cxơưx hênhr, taz sik cux tsuv sir jos uô jông têx tsưr ziv phax tar moz ơưk kêiz ol. No cux zos jiês cuz thơưx ciês Việt Nam muôx nênhs trâus cik zav caz moz ơưk A/H9. Hâur moz ơưk kêiz ol, muôx H5N1 zos zav caz moz phiv liv, trâus tuôs txos 50%, hok têx zav caz moz txơưr li H9, H7 mak trâus moz zâu thiêz tsơưs xưz”.

Chiê phax tar caz moz hâur chêix ntux sor, Bôv Y têr hêik têx qơưk y têr uô jông côngz xưv sêiz car caz moz, chơưv kho nênhs moz, qênhz yuôx caz moz thiêz phax tar caz moz siz cik hâur têx qơưk njuôk, kho moz; sik côngv truôx jông đros têx Viện Vêv xênhz dịch tễ, Viên Paster nriêr pâuz, ntâuk gri qênhx shênhx chiê kriz uô ciês tâu têx tsưr ziv phax tar caz moz, paz qênhz yuôx, phax tar tâu jông caz moz txix nzor./.

VOV1-Lik Thox cxêik nhênhv