Ntâuk zênhx tros châuz Điện Biên phủ đhâu têx lênhx tuz lênhv lâul Lai Châu li cêr ndo njôngr hâur đruôz siêz tsi plox

70 shông thâuv ntêx, tuz lênhv lâul Vũ Văn Chi, nhoz thị trấn Tân Uyên, huyện Tân Uyên, tỉnh Lai Châu thâuv co nhiv kruôr 24 shông, tưz uô ntêx nyuôs sơưr cêr muk uô tuz lênhv. Thâuv uô tuz lênhv co zơưv zos iz lênhx hluôk nênhs vax tsêr nhoz Thanh Hóa, muk uô tuz lênhv trâu Đại đoàn 312, lês uô luôs hâux lưv krêz cêr, thâux gra têx fov lox muk tuô yêz ntux ntơưv qơư tsav tros Điện Biên Phủ.

Đhâu ntâu shông, taz sik têx cêr phiv liv thiêz txov nhêv krêz uô cêr, thâux gra triêv fov muk tir ntâuk tros châuz nhoz Điện Biên Phủ thâuv tưs cux nhoz đreiv hâur lênhx tuz lênhv Điện Biên thâuv ntêx li đruôz siêz tsi plox. Txơưv nhiv no tưz muôx 98 shông, taz heik txos têx cêr tir ntâuk tros châuz thiêz zênhx tsav thâuv ntêx, zơưv Chi cux ndo njôngr piêr kriê li no: “Pêz chor tuz lênhv tir ntâuk tros châuz ntơưv trôngz Him Lam uô ntêx. Txos 3 six zar hnuz kêix tir ntâuk zênhx tros châuz nhoz co thiêz txos thâuv tsâuk ntux hnuz ntơư, pêz sik đros muk tir ntâuk trâu trôngz Độc Lập, txos 8 six tas cik sơưr nzor hnuz tov kaz thiêx tir ntâuk tâu trôngz Độc Lập. Đhâu co pêz chor tuz lênhv tror lok trâu tus đêx Tả Lèng thiêz tror tir ntâuk tros châuz sâuv trôngz E1, trôngz D thiêz A1, ntâuk tas ntơưv co, pêz muk Mường Phăng chiê uô ntênhs shir phaz, jông siêz viv ntâuk zênhx tros châuz”.

Txos nhiv no, txơưv tưz đhâu 70 shông, taz sik tuz lênhv lâul Trần Đức Luận, 92 shông nhoz jok 2, thị trấn Tân Uyên cux ndo njôngr txos têx cêr shir phaz, jông siêz thâuv pêz têx tuz lênhv tir ntâuk tâu zênhx tros châuz ntơưv qơư tir ntâuk tsav nhoz kror tâuz Đờ Cát. Zơưv zos lênhx tuz lênhv tuô fov lox nhoz Trung đoanx 675, sư đoanx 351 thiêz buôk ti tir ntâuk tros châuz nhoz Điện Biên Phủ. Hnuz xiêz 07/5/1954, thâuv tsênhv nhoz qơư tsav tros, hnor tiêk pêz chor tuz lênhv tưz tir ntâuk zênhx tros châuz, zơưv Luận cux xưk li têx tuz lênhv txơưr đuô lênhx tưs cux jông siêz thiêz shir phaz, uô cuô muôs pôngz nthar, viv tir ntâuk tâu zênhx tros châuz Điện Biên Phủ, tsưx phưv qơư nhoz truôx tuk, đhâu ntâu phiv liv, cêr txov, grêix pôngz, nyar đros, muôx kênh lênhx tâu tas siv nênhx viv têz qơưk, viv tsôngv lax pêx xênhv: “Tir ntâuk zênhx tros châuz nhoz trông Độc Lập, pêz chor tuz lênhv tror lok nhoz gâuv ntơưv trôngz E, chiê tir ntâuk yar yêz za Mường Thanh. Txos hnuz tir ntâuk zênhx tros châuz Điện Biên, thâuv pov sơưr đơưk tsa qix chuôs tsi viv tir ntâuk zênhx tros châuz, tas nro têx tuz lênhv, tsôngv pêx xênhv lênhx tưs cux lok six jông siêz thiêz shir phaz hênhr”.

Đros trâu chor tuz lênhv Điện Biên thâuv ntêx, yênhx vạn lênhx pêx xênhv Lai Châu tưz paz ntâu côngz đas jos, zav nox, lênhx nênhs trâu qơư tsav tros Điện Biên Phủ. Tsôngv box cxuô heir nênhs Lai Châu tưz sik đros paz tâu zuôr xar 3 cxênhz tênhr cxur, 226 tênhr grêix, 210 tênhr jâuz tâuv trâu chor tuz lênhv nox tir ntâuk tsav thiêz hu zâuv tâu zuôr xar 17 cxênhz lênhx nênhs, 348 tus nênhk, yênhx puô luz fuôx gox thiêz 25 cxênhz ntâu tus shôngz ntông lox cxuô zav đros paz kho, krêz uô cêr trâu yêz thâux xa têx triêv fov lox, tuz lênhv muk qơư tsav tros. Đros trâu têx cêr shir phaz ntâuk zênhx tros châuz Điện Biên Phủ thâuv ntêx, hâur chor hnuz no, tuz lênhv lâul Bùi Hữu Khánh nhoz thị trấn Tân Uyên, huyện Tân Uyên tưz shir phaz lus đros sơưr đơưk tror tuôx ndis seiz têx qơư tir ntâuk tros châuz thâuv ntêx. Zơưv Bùi Hữu Khánh heik: “Cur tâu têz qơưk chox mul chơưv kho moz gênhk thiêz tuôx Điện Biên ndis seiz đuô têx qơư tir ntâuk tsav thâuv ntêx. Muk txos co cux muk shuôs qơư bảo tàng, qơư tsês chiê chor tuz lênhv thâuv ntêx têx chuôz zênhx tir ntâuk tros châuz, tsưx phưv têz qơưk. Nhoz Điện Biên tsênhv muôx cur têx lênhx nênhs cxênhz jê tâu tas siv nênhx viv têz qơưk ntơưv co, sâu mênhx, pâuz tsênhz bê, hnuz nhôngs xênhz zus, qơư nhoz hur si”./.

Khắc Kiên-Riê Lâux cxeik, nhênhv

Yên Bái khơưk tsês ntâu zav chuôz zênhx tsiv grê hâur jiês tir ntâuk tros châuz Điện Biên Phuv

Zơưv Lý Kim Khoa, Phưv giám đốc Bảo tàng tỉnh Yên Bái puz pâuz, têx chuôz zênhx khơưk tsês tâu muôx lok six ntâu, txix fov lox, fov zâu txos têx luz yo, hnaz tax trik cxur txos quân thiêz tsôngv box Yên Bái li têx đeiv qix tưr thik hâur ntu 1952-1954…Hâur co muôx têx tsiv grê li Ban chỉ huiz công trường cêr 13 li đeiv qix xơưk shông 1953 khơưk muôz trâu lưx lươngv hluôk nênhs yungz phongz phưx vưv ntơưv trôngz Lũng Lô: “Đeiv qix thâuv co khênhr zôngv chiê heik kriê cêr trâu têx đoanx yêz thâux vưv qiv muk đhâu trôngz Lũng Lô, muk Cò Nòi thiêz muk txos Điện Biên Phuv. Têx chuôz zênhx co lok six muôx tsiv grê viv reik đros đreiv têx chiến sĩ”.

          70 shông tov ntêx, txix tros châuz Pháp li tsưr ziv ntâuk tsav, Bộ chính trị Ban chấp hành Trung ương Đảng tưz sik seiz lax thiêz tso tơưv Nghị quyết thôngz đhâu tsưr ziv ntâuk tsav Đông-Xuân 1953-1954.Tỉnh Yên Bái ntu co tâu Đảng thiêz chính phuv choz krêz cêr 13 txix qar tsav fuôx gox Phà Hiên (Tuyên Quang) muk Ba Khe đhâu đơưv Lũng Lô. Đros siêz truôx bo phưx vưv jiês tsav txênhz, Đảng bộ tỉnh Yên Bái tưz sir jos cxaz chuôz seiz lax thiêz krêz uô chiê bax trâu jiês ntâuk tsav Đông Xuân.

          Têx chuôz zênhx tsênhv tâu khơưk tsês nhiv no zos Ban chấp hành tỉnh Yên Bái li chỉ thị số 15 lok hâux lưv uô tiêr txu grês nhiêx sê chiv tsâux, txu grês nhiêx liv shông 1953; BCH tỉnh Yên Bái li nghị quyết hnuz xiêz 2/5/1953 lok yênhx lix Ban cán sự Công trường kho đuô cêr 13…Pos Hoàng Thị Thanh Thủy, Giám đốc Tsênhv qơư lưu trữ lix xưv tỉnh Yên Bái pheiz kênh: “Muôx ntâu zav chuôz zênhx tsiv grê heik txos quân thiêz tsôngv box tỉnh Yên Bái têx yênhx tix gôngr phênhv uô zênhx liv jiês tsav txênhz Điện Biên Phuv. Hâur co muôx tỉnh ủy li têx Nghị quyết thiêz têx ntâuz ntơưr, UB têx ntâuz ntơưr tsav txênhz pov cov Chính phuv gôngr côngv nhiêx txiêx zuôr kôngz lôngk, zav nox phưx vưv jiês tsav txênhz”…

          200 ntâu zav chuôz zênhx, đuôz shav muôx tsiv grê tâu nganhx muôx txơưx jênhv nhoz Yên Bái khơưk tsês tsênhv muôx têx tsưr seiz car liêx li ntâuz ntơưr khơưk muôz cxur trâu jiês tsav txênhz; kịch bản tâu sâu tês yax mông vênhv tôngv hluôk nênhs muk uô bộ đội; tas nro têx ntơưr phuôx tôngv phongz yaox tưr thik tsi uô xênhz yar nhoz công trường. Pos Hoàng Thị Thanh Thủy, Giám đốc Tsênhv qơư lưu trữ lix xưv tỉnh Yên Bái puz pâuz cxaz: “Thâuv nhênhv têx ntâuz ntơưr muôx tsiv grê lok quân thiêz tsôngv box tỉnh Yên Bái li yênhx tix đros jiês tsav txênhz Điện Biên Phuv pêz lok six txưv haox lok chinhz yênhx truôx siêz bo tir ntâuk tros châuz tâu zênhx liv. Pêz uô côngz xưv khơưk tsês mak cux xar heik kriê têx ntâuz ntơưr, chuôz zênhx muôx tsiv grê no txos tsôngv kruô sđ pâuz txos”.

          Tas nro têx chuôz zênhx muôx tsiv grê no zuôr tâu Bảo tàng tỉnh Yên Bái sik côngv đros Tsênhv qơư lưu trữ lix xưv tỉnh Yên Bái tsưr tsix ntơưv Bảo tàng tỉnh Yên Bái li qar tiêx ndax chiv nhênhv 70 shông ntâuk zênhx lix xưv Điện Biên Phuv chiê tsôngv box tiv phaz thiêz tsôngv kruô tâu nriêr pâuz tsênhz đuô quân thiêz tsôngv box tỉnh Yên Bái li têx gôngr côngv hâur jiês ntâuk zênhx tros châuz lix xưv Điện Biên Phuv./.

Đinh Tuấn-Txâur Vax cxeik nhênhv