Tuz lênhv pênhz phax đros “kriê ntơưr” trâu tsôngv box pluôs nhoz têx jêx jok ntus đriv

Muk trâu cxuô luz jêx jok, txos iz ziv chuôz zis jux juk chiê vênhv tôngv têx lênhx tsi tâu pâuz ntơưr cơưv hâur pâuk ntơưr. No zos chor cưk kriê ntơưr tuz lênhv pênhz phax nhoz Zênhx Pênhz phax Hua Bum, huyện Nậm Nhùn, tỉnh Lai Châu li hâux lưv uô sưv hâur niêx hnuz. Xuz thơưx, ntâu lênhx tsi xar cơưv lơưr tưz heik li uz li no tiêk: Max uô liêx têz tsi khôngv, tsi muôx lênhx tưs uô nuv hâur tsêr....chiê cov tsi tâu muk cơưv. Taz sik, đros thiêz chor tuz lênhv, cưk kriê ntơưr, hâu nov ntơưv qơư têx sir jos yax kriê, vênhv tôngv, tsôngv box tưz pâuz tâu têx jông thiêz muôx liv lok sâuv cơưv ntơưr, pâuz ntâuz ntơưr thiêz sir jos cxaz chuôz têx lớp cơưv hâur pâuk ntơưr ntơưv qơư. Thiếu tá Bùi Văn Hoàn, canr bôv Tổ côngz xưv Nậm Ban, Zênhx Pênhz phax Hua Bum, huyện Nậm Nhùn heik:“Muôx iz cxiê chuôz zis pêx xênhv, tus txir tsi tso pox niêv cơưv. Viv lơưr xar tiêk, pox niêv mak tsuv nhoz tsêr lês uô têx hâux lưv phưx vưv chuôz zis xưz. Taz sik, đhâu yax kriê, vênhv tôngv tsôngv box cxaz chuôz cơưv hâur pâuk ntơưr, txos nhiv no tsôngv box lơưr cux tuôx cơưv lok six chôngz hênhr”.

Vênhv tôngv tsôngv box tuôx cơưv tưz phiv liv, kror sơưr đơưk tuôx cơưv cxix cxuô hâur niêx hnuz ziv phiv liv đuô. Tiv ntâu chuôz zis luz nênhx tsênhv yuôr ntâu txov nhêv, viv pluôk nox, đeiv hnar, tsôngv box khênhr muk uô liêx têz, uô hâux lưv nzor lok tsi zênhx, tsi ndar chênhr viv li tsi yuô ndo kaz tuôx cơưv thâuv hmo ntux.Cưk kriê Lò Văn Long, uô hâux lưv hâur tsêr cơưv cxênhx iz niêv txir zus mor Nậm Ban, huyện Nậm Nhùn, tỉnh Lai Châu heik pâuz:“Xuz thơưx tsôngv niêv txir cưr tix nênhs tsa tuôx cơưv tsênhv tsơưs, tsi tâu cxix cxuô, muôx kênh hmo tsuôk muôx 2-3 lênhx tuôx cơưv xưz. Taz sik tâu chor tuz lênhv pênhz phax paz max, muk yênhx chuôz zis chiê vênhv tôngv, yax kriê, pêx xênhv tưz pâuz tsênhz tâu têx jông thiêz muôx liv thâuv cơưv ntơưr, pâuz ntơưr zov chênhr li chas, viv li nhiv no sơưr đơưk tưz tuôx cơưv cxix cxuô đuô”.

Txos six sơưr đơưk siz zâuv jov jơưk tuôx cơưv, 7 six tsâuk ntux hâur niêx hnuz, hnor suôz nhênhv hâur pâuk ntơưr chuôs tsi ntơưv jok Nậm Ô, xã Nậm Ban, huyện Nậm Nhùn tuôx. Niêv lâul Lý Me Năm heik pâuz, lớp niêv lâul cơưv muôx 16 lênhx nênhs, puôr lênhx zos pox niêv heir nênhs Mảng, hnuz nhôngk txix 25-50 ntâu shông. Phênhv chôngz sơưr đơưk puôr lênhx jông siêz thiêz shir phaz thâuv tâu chor cưk kriê, kriê hâur pâuk ntơưr trâu lơưr:“Đhâu chor cưk kriê ntơưr thiêz têx tuz lênhv pênhz phax cêr moz siêz, tưz paz kriê trâu pêz pâuz têx hâur pâuk ntơưr. Thâuv tuôx cơưv ntơư, cur zuôr sir jos cơưv cov pâuz nhênhv, pâuz sâu ntâu đuô. Chiê hâur ntu zuôr txos cur pâuz ntơưr lơưv, cur zuôr sir jos paz chuôz zis cov muôx luz nênhx truôx tuk đuô thiêz pâuz kriê mê njik têx ntơưr trâu chor tuz nhuôs cơưv”.

Kriê txux chi zos têx luôs hâux lưv chor tuz lênhv pênhz phax Lai Châu tsênhv sir jos đros hâu nov ntơưv qơư thiêz ngênhx zoz zux hâur thax tsav fuô uô. Chiê tsôngv box cxuô heir nênhs lênhx tưs cux pâuz nhênhv, pâuz sâu, kriê tas lớp cơưv no, tror krêz đuô lớp yiêz, chor tuz lênhv tror muk yênhx jêx jok, chuôz zis yax kriê, vênhv tôngv đros thiêz tsưr ziv, siêz xar cov cxuô lênhx cxuô tus nhoz tox siêz ntus đriv muôx luz nênhx tsâu sor, vav mênhx./.

                                      Khắc Kiên-Riê Lâux cxeik, nhênhv

PHÊNHV NRIÊR PÂUZ LOK CÊR CHEI PHÁP LUẬT

Paz muôx qơư nhoz truôx trâu tsôngv pêx xênhv

    Lơưr thôngz sâu, lênhx nênhs cxaz chuôz BHXH, BHYT, BH txưv zênhv ziv hnuz ziv chôngz đros 17 tsov ntâu lênhx nênhs cxaz chuôz xav tas shông 2022. Hâur co, nênhs cxaz chuôz BHXH zuôr trâus chuôz ndê txix 2,3 tsov lênhx shông 1995 ndê txos 16 tsov lênhx shông 2022, chuôz ndê 7,5 jiês; nênhs cxaz chuôz BHXH txưv zênhv chuôz ndê txix 6 cxênhz lênhx shông 2008 txos zuôr xar 1,5 tsov lênhx shông 2022, chuôz ndê 250 jiês; nênhs cxaz chuôz BH txưv zênhv ndê txix 6 tsov lênhx shông 2009 txos 14 tsov ntâu lênhx shông 2022, chuôz ndê 2,4 jiês.

  Nênhs cxaz chuôz thiêz sơưv tsênhv chêi BHXH, BHYT, BH txưv zênhv thâuv tưs cux tâu taz por. Chêx cuk, txix shông 2010 txos tas shông 2022 muôx zuôr xar 8,7 tsov lênhx nênhs tâu sơuv têx chế độ BH txưv zênhv. Txis kaz shông 2022, tas nro lênhx nênhs tsênhv tâu sơưv nhiêx shar so lâuk, phênhv paz txưv BHXH yênhx hli sâuv tas nro têz qơưk zos muôx nhos 3,3 tsov lênhx.

          Đros tsênhv chêi BHYT li têx ziz njiêz tsênhv tsênhz, têx shông đhâu, nênhs cxaz chuôz BHYT cux muôx têx huôv tsar sei thiêz hla đhâu tsưr ziv tso tơưv.

          Nênhs cxaz chuôz BHYT ndê txix 7 tsov ntâu lênhx shông 1995 txos 91 tsov ntâu lênhx shông 2022, ndê 12,8 jiês, tax 92% ntâu jênh số- uô tiêr tsưr ziv BHYT tas nro tsôngv box. Cux đros co, nênhs moz tâu sir zôngv têx jix vuv seiz njuôs thiêz kho moz BHYT ziv krêz đar, jiês seiz njuôs thiêz kho moz tâu Cuiv BHYT thêv cux chuôz ndê. Txix shông 2003 txos shông 2022, muôx 2 cxênhz 368 tsov jiês lênhx nênhs tâu taz por qênhx liv seiz njuôs thiêz kho moz BHYT.

          Tiv zix, hâur ntu moz Covid-19 huôv xênhz, chính sách BHXH, BHYT tưz tsênhz tsênhz phuôx huiz tâu chêx cuk jông, paz yênhx tsov lênhx tsôngv box, nênhs lox tôngv ngaz tul luz nênhx, daonh nghiệp hôx phưx tsiv uô, kinh doanh.

          Ntâu tsênhv chêi paz nênhs lox tôngv thiêz nênhs sir zôngv lox tôngv njiz phêv liv txix Cuiv BHXH, BH txưv zênhv tâu côx hôiv, chính phuv tso tơưv.

          Phênhv paz txix têx Cuiv no đros chor nhiêx txiêx tsar ndê txos 47 cxênhz tỷ đeiv tưz tâu nganhx BHXH VN muôz txix Cuiv BHXH, BH txưv zênhv, paz sei đrơưv txos trâu pêx xênhv./.

Thu Thùy-Txâur Vax cxeik nhênhv