Kong xêi hiăng vâ măng, tung hơpiâp on ki pro pá rŏng dêi hngêi xơmong ki krip lěm, jâ Ka Oi hlŭm dêi on vâ hbrâ pế pơchên hmê kơchâi kâ a kơmăng ăm dêi rơpŏng i kâ. Maluâ tơdroăng rêh ối tiô chal nếo, rơpŏng ai tŭm mâu hdro on tơhrik, kơnoh on tơhrik, laga, jâ Ka Oi xuân ối hâk git kơ tơdroăng pế pơchên hmê kơchâi ƀă hdréa môi tiah chal vâi krâ roh nah. Hơpiâp on chía kân rơdâ, krúa lěm ai hên kế tơmeăm xúa tiô chal vâi krâ roh ton nah dêi hdroâng K’Ho. Mê cho mâu pong, chêa, dĭng, kơtup, kơtŏn, kơtum, peăm, xi, pong tâ ká, reo tâ hmê ƀă hên hěng mâu tơmeăm ki ê. Jâ Ka Oi tối tiah kố:

‘’Tâi tâng mâu tơmeăm ki kố cho xua tơná těn mơjiâng, ga krá ton, mâu tơmeăm kố ga hiăng hmâ ƀă tơdroăng rêh kâ ối rêm hâi, kuăn ngo ngin hmâ těn mơjiâng tơmeăm ki xo ing kong kế ga krá lěm ƀă xúa ton. A kơchơ vâi tê hên, la ôh tá krá kâk, môi tiah kơtup, dĭng, kơtum, kơtŏn kố. Pin athế pơtối rak vế khôi túa lěm tro dêi jâ pôa pin hiăng ‘măn ăm sap ing nah’’.

Kơpong hơpiâp on ki lěm ro dêi rơpŏng jâ Ka Oi

Jâ Ka Oi git tơpui tối ‘na phêa, cho tơmeăm ki vâ pro tơlêa, kơnêa těn mơjiâng mâu tơmeăm xúa ki jâ hiăng hmâ lăm ko tung kong, vâ těn mơjiâng tơmeăm ki hiăng hmâ:

‘’Tơmeăm ki xiâm vâ těn mơjiâng kố cho phêa. Phêa cho tơmeăm těn ki hbrâ vâ chê troh rơnó đôu xo tơpăng, pơxiâm ai tơpăng huăn tá troh chiâng phêa chía hiăng krâ athế châ 2 rơnó pêi chiâk. Tâng lơ ko drêng phêa ối kơbâng ga ôh tá kâk, la tâng krâ luâ râ xuân ôh tá khoh. Xua ti mê, athế tơkôm phêa châ 2 hơnăm ‘nôi mê nếo chiâng ko djâ vêh a hngêi vâ těn mơjiâng tơmeăm. Klêi kơ’nâi ko xo phêa ing kong djâ vêh a hngêi, pin athế rơgi ko ga, klêi mê, pâ hneăng tơdế, têng a kong tô sap ing 3 troh a 4 hâi, klêi mê, nếo klêa chiâng tơlêa vâ těn tơmeăm. Pin xuân athế hbrâ mâu kơxái, loăng vâ rak vế tơmeăm těn. Chal roh vâi krâ nah vâi kơdrâi hmâ těn mơjiâng mâu tơmeăm ki hmâ xúa tung rơpŏng hngêi, môi tiah reo tâ hmê, hơkôa, kơreăng, nôkố xua ôh tá ai xếo hơkôa tung kong mê preăng ai mơngế ki vâ těn’’.

Jâ Ka Oi tối ‘na tơdroăng ki těn mơjiâng pro klêi môi tơmeăm

Cheăm Phi Tô, tơring Lâm Hà, kong pơlê Lâm Đồng nôkố hiăng mơnhông mơtiah kơphô̆. Hên rơpŏng hngêi châ mơjiâng hngêi trăng ai kuâ môi tiah kong têa Siam, hngêi trăng kân rơdâ tâ tá kơdrum kơphế ngiât lěm, tung dế ai tá mâu kơpong hngêi nhěng, hngêi hding ƀă hlâm ki vâi pêt kơchâi, pêt reăng. Jâ Ka Oi tối ăm ‘nâi, vâ khoh ai tơmeăm těn mơjiâng mê, kuăn pơlê athế mot tung kong ilâng, kong hơpâng Phi Liêng, tơring Đam Rông vâ lăm tăng ko:

‘’Kố râ kơxái, cho rái ki hrê xo tung kong a kơpong Phi Liêng mê nếo ai, kong ki achê kố ôh tá ai, athế lăm hơngế mê nếo ai rái kố vâ xúa. Môi hdroh lăm tiah mê, pin xuân tơ-uân ko mâu phêa, pơ-óu vâ těn kơreăng gui ká”.

Ti xê to tơbrê tơdroăng lăm tăng ko phêa, hrê rái, la tơdroăng ki hbrâ ahdrối pơxiâm vâ těn mơjiâng ta troh a hâi ki hiăng chiâng tơmeăm xuân cho tơdroăng ki tơbrê, ton tĭn ha mê. Jâ Ka Oi ai tối tơ’nôm tiah kố:

‘’Dâng ing 10 troh a 15 hâi mê nếo těn kêi môi tơmeăm. Tơmeăm ki těn mơjiâng mê kô tê ăm vâi krâ-nhŏng o tung pơlê, ki kơnâ ga sap ing 150 rơpâu troh 200 rơpâu liăn. Pakĭng tơdroăng těn vâ tê xo liăn, mê tơná pin xuân xúa dêi tơmeăm tung rơpŏng hngêi’’.

Môi to pong tung pơla vâ chê pro klêi

Ƀă mâu hdroânug kuăn ngo a Tây Nguyên tối tơdjuôm, mơngế K’ho a Lâm Đồng tối krê, sap ing chal vâi krâ roh nah, tơdroăng těn mơjiâng tơmeăm cho xua ing tơdroăng ki kal vâ dêi rơpŏng hngêi, tung tơdroăng dâi vâ pêi chiâk deăng, rêh kâ ối. Chal nếo nôkố, xua hiăng ai tơdroăng ki mơnhông rơdêi dêi kơmăi kơmok, mâu tơmeăm ki xúa tung rơpŏng hngêi pơrá hiăng châ mơjiâng hên ing mâu tơmeăm pro ƀă chhá, meăm, inox ga tơ’lêi hlâu khât xua ga krá. Laga, a mâu pơlê pơla xuân ối rak vế khôi túa těn mơjiâng tơmeăm khoăng môi tiah chal vâi krâ roh ton nah.

Hơpiâp on dêi rơpŏng jâ Ka Oi ga lěm ro ‘nâng. Ki eăng bâ dêi on ai tá ngôi ki xú lěm, xua têng mâu tơmeăm ki xúa tung rơpŏng hngêi, môi tiah rái, phêa, pơ-óu thăm pro ăm mâu tơmeăm kố krá kâk. Um méa ki mê thăm rế pro chôu tơbâ vế ‘na tơdroăng rêh ối chal vâi krâ roh nah, tơdroăng rêh ối hmâ ƀă kong ƀă chiâk deăng.

‘’Vâi krâ vâi ôh tá ai ivá pêi cheăng, vâi ôh tá kâi pêi mâu tơdroăng cheăng ki hngăm xua mê tung pơla toh chôu vâi hmâ ối a hngêi vâ těn tơmeăm, rế těn rế pơtê pơto. Mâu rơxông nếo nôkố ôh tá ‘nâi těn mơjiâng mâu pong, chêa; vâi hmâ rôe mâu tơmeăm ki tê a hngêi kơchơ xúa ga tơ’lêi. Môi tiah hngêi á kố, tâi tâng 4 ngế kơnốu ôh tá ai ngế ki lâi ‘nâi chiâng těn tơmeăm môi tiah pâ vâi nah. Vâi tối těn mâu tơmeăm mê ton hâi, ôh tá tôh chôu, ai liăn lo lăm rôe a hngêi kơchơ ga hlâu hlěng’’.

Těn mơjiâng tơmeăm ƀă mơngế K’Ho châ ngăn cho môi tơdroăng cheăng tiô khôi hmâ vâi krâ roh nah. Ga hiăng chiâng môi tung khôi túa, vêa vong ki lěm tro ƀă hiăng chiâng ing tơdroăng pêi chiâk pêi deăng, rêh ối sap ing chal vâi krâ roh nah ‘măn ăm.

Vâ pơtối rak vế túa pêi ki lěm tro kố, nếo achê pơla kố nah, Vi ƀan hnê ngăn kong pơlê Lâm Đồng hiăng pơkâ mơ’no Tơdroăng cheăng Rak vế ƀă pơtối mơnhông pơlê pêi cheăng tiô khôi hmâ vâi krâ nah pơla sap hơnăm 2022-2030. Ki xiâm dêi tơdroăng cheăng vâ rak vế ƀă mơnhông 17 to pơlê pêi cheăng tiô khôi hmâ vâi krâ nah, mơjiâng tơ’nôm 4 to pơlê pêi cheăng tiô khôi hmâ vâ troh a hơnăm 2025, lâp kong pơlê kố ai 35 to pơlê, tung mê, ai 20 to pơê châ mơnhên tối. Tơdroăng cheăng kố kô kum veăng rak vế, pơtối mơnhông túa lěm tro mâu hdroâng kuăn ngo Tây Nguyên.