Kưt cho vâ tối hơdruê tối dêi i hiâm mơno ki tơná vâ tơpui, vâ tối tiô tuăn mơno tơná. Tung văn hok ối khĕn cho hơdruê hơ’muăn, tơkéa vâ tối vâ hơ’muăn tối ‘na i hiâm tuăn tơná, ôh tá ai rơ-rêk, bu ai to tơdrá xo. Tơdrá Kưt ga cho tơdroăng ki pơtâ nâl tiô tuăn i hiâm tơná tơmiât, tơchĕng. Xua ga cho tơdroăng ki tơpui tối tiô hiâm tuăn tơná tơmiât, rơtế ƀă mâu vâi krâ ki rơkê, hên ngế chiâng vâ hơdruê tơdrá Kưt. Trối tung pơla ai kơnăng kiâ, mơdâm kiâ, mê tơdrá Kưt chiâng vâ hơdruê tơpui tối ƀă mơngế ki hiăng hlâ, lơ hơdruê a mâu hâi ki hơniâp ro, mê tơdroăng hơdruê kố trối todroăng ki hơdruê hơniâp ro tê, tối pơchân vâi krâ-nhŏng o tung pơlê rơtế tơrŭm, mơhnhôk dêi pó kơdo mơ-eăm pêi chiâk pêi deăng, pơchân hnê kuăn ‘nĕng, cháu chái rêh ối lĕm tro, lơ hơdruê hâk kơdĕn ‘na tơdroăng pro tơhmâ dêi pó. Drêng hơdruê tơdrá Kưt kố, vâi krâ-nhŏng o Rơđế hmâ ai rơvŏng hlŭm, rơvŏng hlŭm kố cho vâ pơtro ăm tơdrá dêi ngế ki hơdruê mê. Ai drêng ‘nâ, ngế ki hơdruê mê, ai drêng hơdruê, ai drêng pơtê hơdruê, tơná ga ki hlŭm dêi rơvŏng ki mê. Nâl ki pơto pơtih, tơdjếi mê ối tung tơdrá hơdruê Kưt mê ga cho vâ mơhno tối um méa ki vâ pơto pơtih hên, la tro tơdroăng, tơná mâu vâi krâ hlê plĕng dêi xêh. Ngoh Y Dhin Niê, ối a buôn Triă, cheăm Ea Tul, kong pơlê Dak Lak tối ăm ngin ‘nâi:

“Nâl ki pơto pơtih tung tơdroăng rơngê rơngối mê ƀă hơdruê tiô tơdrá Kưt ga ai tíu ki pơrá phá dêi pó. Hơdruê Kưt ki hmâ trâm hlo, mê cho tơdroăng ki êng tiâ tung rêm tơdroăng cheăng, pơto pơtih, mơhno tối ‘na mâu tơdroăng, loăng pơlái, nhâ reăng ƀă hên ki ê. Tơdroăng ki rơngê rơngối cho nâl ki tơdjếi tro tiô tơdroăng pơkâ, ôh tá xê hmôu pơ xo nâl ki kố pơtâ tơdjêp ƀă nâl ki ê”.

Túa rêh ối cheăng kâ chal nếo nôkố hiăng mơjiâng mâu túa cheăng ki nhên tung rak vế mâu túa lĕm tro ‘dêi hdrông kuăn ngo, tung mê, ai tơdrá Kưt tung tơdroăng hơdruê dêi Rơđế. Ngoh Y Bhĭ Ayun, ối a ƀuôn Kna, cheăm Čư̆ Mgar, kong pơlê Dak Lak ai tối tiah kố: mâu vâi krâ ki hiăng hên hơnăm cho mâu ngế ki pơtối rak vế tro khât ‘na xiâm rêi, túa hơdruê ki phá krê xêh dêi tơdrá Kưt. Tơdroăng ki tơdjâ hiâm mơno hâk git kơ tơdrá hơdruê kố, mơhnhôk tơdjâ mâu kuăn ‘nĕng, cháu chái pơtối hâk vâ tơdrá hơdruê dêi kuăn ngo, ki lĕm tro dêi kuăn ngo ƀă pơtối rak vế mâu túa ki lĕm tro mê, ôh tá xê tơ’lêi hlâu xua mâu ngế vâi krâ-nhŏng o ki rơkê hơdruê mê cho mâu ngế ki hloh hlê rơkê plĕng, xuân chiâng vâ hnê tối ăm kuăn ‘nĕng cháu chái, la mâu ngế ki vâ hnê nôkố bu ối iâ. Ngoh Y Bhĭ Ayun tối ăm ngin ‘nâi:

“Hdrối nah, mâu vâi ngê̆ nhân hmâ hơdruê Kưt tung mâu hâi ro ôu kâ. Dế nôkố, preăng ai mơngế ki chiâng hơdruê tơdrá Kưt, maluâ chiâng la ôh tá rơkê tơtro tiô mâu vâi krâ ki hiăng hên hơnăm. Á pói rơhêng vâ mâu ngế ki rơkê hơdruê tơdrá Kưt mê athế hrik xo, chôu ‘măn, vâ ing mê ah, pơtối hnê ‘măn ăm mâu kuăn ‘nĕng cháu chái mơhriâm ƀối xêh”.

Tiô ngoh Y Mang-Phŏ Kăn hnê ngăn Tíu xiâm Tối tơbleăng-Tuá lĕm tro-Tơ’noăng ivá cheăm Quảng Phú, kong pơlê Dak Lak tối ăm ngin ‘nâi, a cheăm ki kố ai lối 300 ngế vâi krâ ối chiâng tơpui tơdjế, rơngê ting ting. Vâ pơtối rak vế tơdroăng rơngê ting ting ăm chal kơ’nâi ah, mâu hơnăm hdrối mê hía nah, kơvâ ngăn ‘na túa lĕm tro dêi cheăm hiăng kơdo mơ-eăm hên tung tơdroăng pơtối hnê ăm mâu hngêi trung hriâm, mâu lâm châ po tung thôn pơlê, méluâ ti mê, kố cho tơdroăng ki kal pêi pro đi đo, pêi pro ton.

“Ƀă kơvâ pơkuâ ngăn ‘na túa lĕm tro kal ai hnoăng, mê ngin athế ai hên mâu tơdroăng cheăng ki ai tơdjâk troh hnoăng cheăng ki rak vế, chôu ‘măn. Tung mê, ai hơdruê dêi hdrông Rơđế ƀă pơtối mơdêk tơdroăng ki po mâu roh rơngê ting ting, ƀă po hên luâ tâ ki mê nếo, rêm hơnăm tơkŭm po hên mâu hneăng ki pêi pro vâ hnê mơhno ăm khu rơxông nếo vêh pơtối mơdêk ƀă pơtối mơnhông hnoăng cheăng ki mê athế mô mơnêi, đi đo”.

Jâ Linh Nga Niê Kdăm-Ngế ki hriăn cheăng ‘na túa lĕm tro vâi krâ nah dêi Tây Nguyên tối ăm ngin ‘nâi, dế nôkố, kơpong, tíu ki vâ rơngê, ting ting rế hía rế iâ, ối iâ mơngế ki vâ hnê pơtho ăm kuăn ‘nĕng, cháu chái. Tơdroăng ki hnê pơtho hơdruê Rơđế, tung mê ai hơdruê tiô tơdrá Kưt, tơdroăng kố pơkal athế châ rak vế hên tâ. Bú ai to mâu ngế ki rơkê plĕng ‘na tơdrá mê ki chiâng vâ hơdruê tơdrá Kưt.

“Rơxông hdrối mê hía nah, vâi krâ-nhŏng o drêng trâm dêi pó, vâi hmâ hơdruê Kưt, Eirei, tơdroăng kố ulâi xuân ai, mâu vâi droh rơtăm vâi châ tơmâng, châ ngăn, vâi mơhriâm ƀối xêh, ôh tá ai ngế ki lâi hnê. Bú ngăn, bú hmâng ƀă hơdruê tiô ƀối. Xeăng ăm ngế ki lâi ngế ki mê chiâng hơdruê xêh. Ngế ki ôh tá chiâng hơdruê, tơkéa vâ tối Xeăng ôh tá ăm. Ôh ta hâi ai ngế ki lâi hnê hơdruê tơdrá Kưt, hmâ tơdrá Eirei xuân trối mê. Mâu hâi ki pro mơdĭng, hâi xah hêi ro mê kô tơkŭm kơdrâm vâi krâ-nhŏng o ki hơdruê tơdrá Kưt. ‘Na túa ki hnê tối ƀă rơkong mê pơtối châ rơxông kơ’nâi hmâng, hlê plĕng, mơhriâm hơdruê. Nôkố, mâu tơdroăng ki hnê mê, tơmâng mê preăng ai, preăng hlo. Xua ti mê râ, vâi rơxông nếo nôkố  preăng ai mơngế ki chiâng hơdruê tơdrá Kưt ƀă tơdrá Eirei. Xua mê, tung túa ki hnê tơdrá hơdruê a râ má môi ai pâ phep hnê tơdroăng hơdruê Ƀuôn Dur Kmăn ăm mâu vâi o, vâi muăn vâ pơtối tơrak vế tung la ngiâ”.

Ing chal vâi krâ roh ton nah, tơdrá Kưt cho tơdroăng ki pơro ăm tuăn i hiâm, ôh tá păng lôi tung tơdroăng rêh ối-pêi cheăng dêi mơngế Rơđế. Tung mê, ing tơná pơlê pơla hdrông mơngế Rơđế ki hâk mơnê nhuô̆m dêi ki lĕm tro dêi tơdroăng hơdruê ki kơnía hdrông kuăn ngo tơná. Tung tơdroăng rêh kâ ối chal nếo nôkố, tơdrêng ƀă tơdroăng ki veăng gum rak vế dêi tơnêi têa hiăng pơkâ, drêng mơjiâng mâu tíu ki tơ’mot tơmối mot ôm hyô tung pơlê pơla, mơngế Rơđế xuân dế vêh mơnhông mơhriâm, pêi pro ƀối, rak ‘măn, chúa vế, pơtối mơdêk khôi túa lĕm tro tiô vâi krâ hiăng hnê ’măn ăm sap ing nah, tung mê, ai mâu tơdrá hơdruê, vâ pơtối hnê ‘măn ăm chal nếo, rơxông nôkố ƀă la ngiâ ah nếo xuân hlê plĕng, chiâng hơdruê, chiâng hnê tối ăm chal kơ’nâi ah nếo.

Tung tơdroăng ki kơnía chôu ‘măn, vế rak túa lĕm tro dêi hdrông kuăn ngo Rơđế, mâu tơdrá hơdruê, trối tơdrá Eirei, tơdrá Kưt, rơngê rơngối ƀă hên mâu tơdrá ki ê, mê ối tối cho kơxái ki tơdjêp tơrŭm i hiâm mơno, tơdjêp ki ton xŏn vâ tơbâ tối ing chal pâ, pôa, ngoh nâ pin roh nah hiăng chôu ‘măn ăm. Ƀă a ƀuôn Tu, cheăm Ea Tul, kong pơlê Dak Lak, ai môi ngế vâi kơdrâi ki hmái hmâ la ai tuăn mơno chân krá, pơtối rak vế ƀă hnê tối ăm rơxông nếo hâk git kơ tơdroăng rơngê ting ting-mê cho nâ H’Ƀlĭư Hwing.

Ƀă krôk ki hơdruê eirei ki tơleăng lĕm, trâu hơngế, ngê̆ nhân H’Ƀlĭư Hwing ôh tá xê gum pro pơro ăm rêm xoh tơdroăng ki hơniâp ro, mê ki rơhêng vâ tối, nâ hiăng pơtroh hên ăm vâi krâ-nhŏng o châ hmâng mâu rơkong ki pơto pơtih, rơngiâp tuăn, hiâm mơno ro rih, maluâ a mâu hâi ki síu khéa. Idrâp hơdruê dêi nâ cho ƀă tung dế i hiâm mơno: ing tơdroăng ki mơjo pâ mơngế ki hiăng hlâ, troh a tơdroăng ki tơngôu hâk tơmâng ‘na tơdroăng ki pro tơhmâ, pơyô pơyeăng, troh a tơdroăng ki vâi droh rơtăm chiâng môi on veăng, châi tung môi toăng hngêi, klêi mê, troh a rơkong hnê mơhnhôk mơjiâng pơlê cheăm kro mơdrŏng, hơniâp ro.

Nâ H’Ƀlĭư Hwing ai tối tiah kố: “Sap ing chal vâi krâ roh ton nah hiăng rak vế ƀă pơtối chôu ‘măn mâu tơdroăng ki kơnía git dêi hdrông kuăn ngo. Pin kal athế mơnê nhuô̆m ƀă pơtối rak vế mâu tơdroăng ki kơnía git ‘na i hiâm mơno ki mê, ôh tá lôi chiâng sêa, hía lôi mâu khôi túa lĕm tro ki pâ pôa hiăng hnê ‘măn ăm pin, trối tơdrá hơdruê Eirei, tơdrá Kưt, hlŭm 6 to klŏng phêa, rơvŏng kŭn ƀă hên ki ê.

Tối ‘na hơdruê tiô tơdrá Eirei, mê nâ H’Ƀlĭư Hwing tối ăm ngin ‘nâi: Eirei vâi krâ hmâ hơdruê a mâu hâi ki kơnăng kiâ, cho vâ koh pơ’lâng kơ mơngế ki hiăng kơtê i hiâm. Ki xiâm tung dế dêi tơdroăng hơdruê mê, cho vâ hơ’muăn tối ‘na hnoăng pêi pro, ki rơkê dêi rơxông ngế ki hiăng hlâ mê dế ối rêh nah, ing mê, mơhno nhên tơdroăng ki siú khéa ƀă  tơdroăng ki châi khéa ó khât ‘nâng. Rơkong hơdruê mê chuât xơtó ing kơxêi măng troh a kơxo, ôh tá xê to vâ síu khéa, vế chúa, mê ối vâ tối ‘na mâu tơdroăng ki lĕm kơnía tung pơla ngế ki mê ối rêh nah, ai hiâm tuăn tơdrăng, pêi cheăng lĕm, mơjo pâ dêi pó nhŏng o, pú hmâ, tơdroăng ki hâk mơnê pơlê pơla, ƀă i hiâm mơno ki pói rơhêng vâ mơjiâng pơlê pơla rế hía rế phâi tơtôu, kro mơdrŏng”.

Ing tơdroăng ki rơkê hơdruê mê, hiăng mot tung i hiâm mơno dêi nâ H’Ƀlĭư Hwing. Ƀă hiăng tơkâ luâ mâu khế hơnăm ai drêng ro, drêng khéa, tơdroăng pá, tơdroăng niân dêi rêh ối-cheăng kâ, ing mê, nâ thăm rế tơmiât, mơjiâng bro xêh nâl hơdruê rế lĕm cho-tro khât tâ, rêm tơdrá hơdruê xuân pơrá châ nhên, tơleăng tâ.

Tung túa ki pơto pơtih dêi nâ H’Ƀlĭư Hwing cho vâ mơhno mơnhên mâu tơdroăng ki mơnhên tối ‘na ki phoih ƀriê, pêng păm, rơdêi, rơhú rơhêng, pói vâ môi hiâm môi mơno dêi pó pơla on veăng, mơjo pâ dêi pó tá ah nếo môi rơpŏng hngêi.

“Khía mơhot ing lâi pro oăng tring kơneăng hdrâp a kơnoh on kŭn,

Ká klê tâ tá a hdro, ngoh lăm pôu ai tơdroăng ki mơjo pâ ki klâi?

Hngêi o kơtiê, trăng, pơtâ ối ching iăng,

Bu ai hiâm mơno mơjo pâ, mê khên pơtroh ăm mơngế ki prôk.

Tâng pá chiâng môi on veăng dêi pó,

O kô ‘mâi on koh bâ hơtôu ƀă hdréa xăm pa rŏng kơdrum hngêi nôu.

Bu xâu nôu pâ ngoh dría tối o bu ai péa hngêi kŭn,

‘Na ki kơtiê xahpá kố ôh tá khên tối tơdroăng klâi

Tâng châ vâi krâ vâ môi tuăn ăm pá chiâng on veăng,

O phiu ro ‘nâng, kŏng râng kŏng dêi pó,

Pá rơtế prôk ƀă dêi pó lăm chiâk, troh a deăng,

Melúa tôu khía xuân tơkêa môi hiâm môi mơno tơrŭm”.

O H’Lana Hwing, 12 hơnăm, muăn kơdrâi dêi nâ H’Ƀlĭư Hwing phoịh ƀriê ai tối: Rêm xoh jâ hơdruê eirei mê, pôa ‘nân ối achê hlŭm rơvŏng tơdrốu klŏng. Idrâp chuât châk xơtó lâp hngêi. Tâi tâng rơpŏng hngêi á o rơtế ôí tâ  tá hvât vâ tơmâng tơdroăng ki jâ hơdruê mê. Rêm roh tiah mê, á hlo tung hiâm mơno tâ hơtôu, sôk suâ. H’Lana tối ăm ngin ‘nâi, mâu chôu phut ki tiah mê, hiăng chôu ‘măn tung i hiâm mơno á hâk vâ ‘nâng ƀă tơdroăng hơdruê kuăn ngo pin.

“Á muăn hâk git khât hmâng jâ hơdruê eirei. Kố châ ngăn cho môi khôi túa, vêa vong ‘na túa lĕm tro dêi mơngế Rơđế. Kơ’nâi la ngiâ ah, á muăn kô mơ-eăm vâ hriâm, ƀối ƀă pơtối rak vế túa lĕm tro kố. Á muăn kô brôk mâu vâi pú ki ê veăng rơtế hriâm ƀă dêi pó”.

Ngoh Y Novel Hwing, kăn pơlê Buôn Tu, cheăm Ea Tul, kong pơlê Dak Lak tối ăm ngin ‘nâi, nâ H’Blĭư Hwing cho môi ngế ki djâ troăng bâ eăng ‘na tơdroăng ki hnê mơhno tối, rak vế khôi túa lĕm tro, rơbot, chôu vế hên tơdroăng rơngê rơngối dêi hdrông Rơđế.

“Nâ H’Ƀlĭư Hwing ai hên vâi krâ-nhŏng o mơjo pâ xua nâ ai krôk hơdruê eirei tơniâ ƀă hên tơdroăng ki pơto pơtih ro rih-pơtih pơto ‘ló khât. Nâ ôh tá xê to rơkê ó khât ‘na mâu tơdrá ki mơngối, tâk chu ki rơ-eăng, mê nâ ối cho ngế ki kơhnâ khât tung veăng mơđah tơdroăng hơdruê a pơlê pơla, cheăm bêng. Nâ đi đo hơdruê cho vâ tối mơhnhôk, mơhno tơdjâ ƀă mơhnhôk vâi krâ-nhŏng o tung pơlê tơrŭm tơrôa tung tơrêm tơdroăng rêh ối-pêi cheăng”.

Méluâ hơnăm hiăng hên, xâk hiăng pôk khom, la tung ngiâ méa, môh mâ dêi nâ HɃlĭư Hwing xuân ối hên tơdroăng ki hâk git ƀă khôi túa, vêa vong dêi kuăn ngo tơná. Nâ đi đo tơmiât tôu tuăn môi tơdroăng: pro ti lâi vâ mâu tơdrá hơdruê, trối Eirei ôh tá tro piu hiât lôi tung tơdroăng rêh ối chal nếo nôkố, vâ kuăn ‘nĕng cháu cháu xuân ối châ hmâng, ối chiâng hơdruê ƀă hâk tơngăm dêi xiâm kối dêi kuăn ngo tơná. Rêm xoh hơdruê, ôh tá xê to nâ vâ hơ’muăn tối môi tơdroăng, mê cho ối vâ pơtroh dêi ing  dế i hiâm mơno, tơdroăng ki chúa vế to lâi rơxông, to lâi chal dêi hdrông Rơđế mot tung tơdroăng hơdruê, mot pơtro khâp tung rơvŏng hlŭm.