Đĭng tŭt châ mơjiâng pro ing klŏng phêa, cho môi khu rơvŏng ki hmâ trâm hlo la ai hên i hiâm mơno ki vâ tơpui tơno. Mơngế ki mơjiâng pro mê athế tăng rah klŏng phêa ki krâ kơvâ, tơtro, tơniăn vâ mơjiâng pro ăm ga ai idrâp chuât ki chhâk xơtó, ro lĕm. Môi rơvŏng ki tối đĭng tŭt mê ai ga ai 5 to klŏng lơ 6 to klŏng, vâi pro ga ai ki ‘nâng ‘nâi, ai ki xŏn pơrá phá dêi pó, ƀă ki kân kŭn xuân pơrá phá. Tuá ki pro khiê̆n kố ga xuân vâ môi tiah đĭng năm, pin tối cho khiê̆n 6 to klŏng. Rêm to klŏng phêa tung khiê̆n đĭng tŭt ga pơrá ai idrâp chuât pơrá phá, ga tơxâng ƀă idrâp dêi chêng knah, cho môi túa chêng kơnía, krih tơviah tung tơdroăng rêh kâ ối dêi mơngế Rơđế. Pôa Y Dŭ Êban, ối krếo cho Pâ Đam, ối a ƀuôn Sŭt MĐưng, cheăm Quảng Phú, kong pơlê Dak Lak ai tối ăm ngin ‘nâi: Đĭng tŭt cho tơmeăm khoăng ki ôh tá păng lôi tung tơdroăng rêh ối, cheăng kâ dêi mơngế Rơđế tung to lâi rơxông hdrối mê hía nah:
“Ton nah, khiê̆n đĭng tŭt hiăng ai tung tơdroăng rêh kâ ối, túa lĕm tro dêi mơngế Rơđế. Kố cho môi to khiê̆n ki châ mơjiâng pro ing klŏng phêa: vâi pôe, rơgi môi to klŏng phêa ki ‘nâng ‘nâi ƀă roăng a kơmâ ga. Đĭng tŭt vâi hmâ xúa tung mâu roh ki pro leh mơdĭng, môi tiah mơdâm kiâ, lơ mâu hâi leh mơdĭng dêi mâu ngế hiăng rơkâu xối khu kơpôu, ro. Idrâp chuât dêi đĭng tŭt hiăng chuât xơtó tung hngêi trăng drêng ai tơdroăng kơnăng kiâ, lơ a tơdế chiâk deăng. Ki rơhêng vâ tối, a chiâk deăng, đĭng tŭt xuân ối châ hlŭm tung chôu phut pơtê pơto, gum pro kơdroh ƀă tah lôi tơdroăng ki tơbrê tơbrêh klêi kơ’nâi hâi pêi cheăng”.
Tơdroăng ki krih tơviah, đĭng tŭt bu gum ăm to vâi kơdrâi tê ki dâi. Drêng mâu ngế vâi kơdrâi hdroâng Rơđế pơtê drêng pêi chiâk pê deăng vâi xuân chiâng vâ hlŭm khiê̆n ki mê, trối vâ pơtroh khía mơhot tiô hiâm mơno, tuăn tơchĕng tơmiât. Ai drêng ‘nâi hơniâp ro, ai drêng ‘nâ khéa hơ’nêng, tâi tâng mâu tơdroăng ki mê trối vâ châ tơ’mot tung idrâp dêi khiê̆n đĭng tŭt kơneăng tiô khía kong.
Tung tơdroăng ki kơnăng kiâ tiô khôi hmâ vâi krâ, um méa ki krih tơviah, ki pro phoih rơ-rêk tung i hiâm mơno drêng vâi kơdrâi hdroâng Rơđế ối hvât tâ tá châ mơngế ki hiăng hlâ, kŏng râng đĭng tŭt tơdrăng klêng, ko khiê̆n mê râng tro drăng rơkong. Idrâp khiê̆n đĭng tŭt mê trối tơdroăng ki rơnguâ vâ koh pơ’lâng. Idrâp ki mê ga chôa ‘lâng trối têa hiu hdrok tơkâ luâ tơdroăng ki khéa hơ’nêng, pơ’lâng hơngế kơ mơngế hlâ, tơdrêng mê, hnối pơlông i hiâm tuăn kơ mâu ngế ki ối rêh. Idrâp khiê̆n mê cho tơdroăng ki tơmot pơla kuăn mơngế rêh ƀă mơhúa dêi mơngế ki hiăng prôk hơngế.
Pôa Y Dăk Niê, ối krếo cho Pôa HNhăm, ối a ƀuôn Sut Mđưng, cheăm Quảng Phú, kong pơlê Dak Lak tối ăm ngin ‘nâi, idrâp đĭng tŭt ga chuât chôa ‘lâng, lĕm ro:
“Khiê̆n ki kố bu ăm to vâi kơdrâi. Ôh tá xê dâi to tung tơdroăng ki kơnăng kiâ, đĭng tŭt ối chuât chhâk xơtó tung roh leh tơdâng tăng kpan, môi túa leh ki krih tơviah dêi mơngế Rơđế. Ton roh nah, vâi kơnốu ôh tá khoh chiâng hlŭm khiê̆n ki kố. Méluâ mê cho roh ki hơniâp ro lơ sĭng khéa, hmâ ối a tíu ki lâi, bu to vâi kơdrâi tê ki chiâng hlŭm khiê̆n đĭng tŭt. Laga, hâi kố, tơdroăng ki tơmiât, ki loi tiah ton nah ôh pá ai xếo, vâi kơnốu xuân chiâng hlŭm khiê̆n ki kố”.
Idrâp chuât dêi đĭng tŭt cho idrâp dêi mơngế nôu, mơngế nâ ki têm rơpiât, chân krá, ai hên tơdroăng ki hơ-ui mơjo pâ. Hâi kố, tiô kơ tơdroăng ki loi tĭng tiah vâi krâ nah ga pa ai xếo, vâi kơnốu xuân chiâng vâ hlŭm khiê̆n đĭng tŭt. La ƀă mơngế Rơđế, um méa vâi kơdrâi ƀă klŏng phêa ki râng a kŏng, drêng vâi hlŭm ga chiâng chuât môi tiah khía pêi, xuân cho um méa ki mot khâp trâu hơngế ki vâ tơdjêp pơla idrâp chuât dêi tơdrá ƀă tuăn loi tơngah. Pôa Y Djưng Êban, ối krếo cho Pôa Hanh, ối a ƀuôn Sŭt Mđưng, cheăm Quảng Phú, kong pơlê Đăk Lăk tối ăm ngin ‘nâi:
“Á hâk vâ khât drêng châ tơmâng idrâp đĭng tŭt xua idrâp ga rơmuăn, tơniâ ƀă pro tuăn i hiâm vâi rơhêng vâ hmâng. Ngế ki lâi hlŭm rơkê mê thăm pro idrâp ga chiâng rế rơ-eăng ro tâ nếo. Ton roh nah, mơngế Rơđế hlŭm đĭng tŭt vâi hmâ hlŭm pa kong, hơngế ing trŭm klŏng, la nôkố, vâi hlŭm drăng klŏng ga hlối, xua mê, hlŭm tiah mê ga chuât tơleăng tâ. Ƀă mâu ngế ki lâi tâng kal vâ châ tơmâng, môi tiah mâu tơmối ôm hyô kong têa ê, lơ ing tíu ê troh, ngin xuân chiâng vâ pro ƀă tê ăm vâi ki mê túa khiê̆n ki kố”.
Tung rơpâu idrâp chuât dêi kong kế, ngo ngối Tây Nguyên, idrâp chuât đĭng tŭt ga ôh ta xơtó moi tiah idrâp chêng koăng, trối đĭng buôt lơ hơniâp ro tiah đĭng năm, mê idrâp ga chuât chôa ‘lâng mot khâp trâu tung i hiâm mơno, môi tiah rơkong tơpui mơhê dêi vâi kơdrâi Rơđế. Đĭng tŭt ôh tá xê to môi tơmeăm ki vâ xah hêi, mê ối cho rơkong tơpui, idrâp chuât ki tơ’moê tơdjêp tiô khôi hmâ, vêa vong dêi rơxông chal nếo nôkố.
Viết bình luận