Tung idrâp chêng koăng ki dri drih dri drih, tơdroăng ki krếo ăm ôu drôu xiâm tiô khôi hmâ dêi mơngế Rơđế hmâ vêh po hơniâp ro, krip krih khât. Mâu mơngĕn dâ têa ki pro ing kơtôu plôi khăng vâi hdrâ dêi lĕm mơnâ mâ ngăn, mơjiâng chiâng troăng têa trối xí hdrok ing ‘ngêi hiu troh a ngâ vó. Ôh tá xê to rơkâu xối xeăng, mê cho túa ki hdrông mơngế Rơđế mơhno tối tơdroăng ki koh nhuô̆m kơ mâu ngế tơmối.

Mâu túa kơhnhon xuăng ki rơmuăn, ki tơtro rơ-rêk, cho khu ki kơhnhon xuăng tung kâu lăk ƀô̆ tôu chêng koăng dêi ƀuôn Tơng Jŭ, bêng Ea kao, kong pơlê Dak Lak. O Y Kring Hin ai tối tiah kố:

 “Ngin hiăng châ hriâm tơ’nôm tơdrá tôu chêng cho ƀai ki nếo ƀă tá rơ-rêk kơhnhon xuăng xua thái Vũ Lân hiăng hnê ăm ngin. Á pói rơhêng vâ, mâu tơdrá chêng, mâu rơ-rêk kơhnhon xuăng kố châ pơtối rak vế ƀă po rơdâ hên tâ troh lâp lu vâ hên ngế ‘nâi klê, hlê plĕng”.

Hiăng châ chât hơnăm tôu chêng tôu koăng ƀă mơhno túa lĕm tro dêi Tây Nguyên, Ngê̆ sih Ưu tŭ Vũ Lân hiăng veăng gum xúa kơtum chêng koăng, chêng kơlá mot tung hngêi trung mơhriâm ƀă pơtối châ rak vế dêi tung pơlê cheăm; ing mê, hnê mơjiâng khu vâi o, vâi muăn hơnăm ối nếo xuân chiâng veăng châ hriâm, châ pơtâp, châ mơđah tôu chêng koăng, kơhnhon xuăng, pêi pro mâu tơdroăng ki tơdah tơmối mot ôm hyô tiô túa ki nếo. Tiô pôa ăm ‘năi, tơdroăng hnê hriâm ‘na chêng koăng ăm vâi droh rơtăm, vâi o phô̆m vâ xông kân ôh tá xê to vâ mơđah mơhno ăm vhâi tơmối châ ngăn, châ hlo, mê ki kal luâ tâ kơ mê, cho gum ăm khu rơxông nếo hlê plĕng nhên ki kơnía dêi túa lĕm tro dêi hdrông kuăn ngo tơná, ing mê, pơtối rak vế i hiâm mơno tơrŭm ƀă ki hâk tơngăm dêi pơlê pơla.

“Tơdroăng ki hnê tối ăm mâu vâi o, vâi muăn hơnăm ối nếo ‘nâi, chiâng tôu chêng, ‘nâi rêi prôa, hlŭm rơvŏng ƀă ki rơhêng vâ tối cho ‘na kơhnhon xuăng ƀă mâu túa ki vâi krâ hiăng hnê ‘măn ăm ing rơxông hdrối mê hía nah, ing mê, hiăng chiâng mâu tơdroăng ki vâ pêi pro tơtro tiô túa ki vâ tơ’mot tơmối mot ôm hyô pơlê pơla cho tơdroăng ki ai tơtro, pơxúa păng ‘nâng”.

Túa pêi pro kố, ga tơtro ƀă troăng hơlâ ki hiăng pơkâ thế dêi kong pơlê. Tiô tơdroăng pơkâ kơxô̆ 10/2021 dêi Hôi đong hnê ngăn kong pơlê ‘na “Kring vế ƀă pơtối mơdêk túa lĕm tro ‘na chêng koăng pơla hneăng hơnăm 2022-2025”, Dak Lak hiăng pơkâ pêi pro tơdrêng tâi tâng mâu troăng hơlâ; vêh mơjiâng, mơnhông kơpong, tíu ki vâ mơđah tôu chêng koăng, hnối rak vế ’na tơdroăng ki ‘mot tơmối mot ôm hyô ‘na túa lĕm tro, veăng gum kế tơmeăm, po lâm hnê tôu chêng koăng, kơhnhon xuăng a pơlê pơla, vêh mơnhông po mâu hâi mơdĭng tiô khôi hmâ vâi krâ roh nah.

Ing liăn ngân, kế tơmeăm dêi kong pơlê ƀă mâu hnoăng cheăng xiâm dêi tơnêi têa, Dak Lak hiăng hbru gum ai 214 kơtum chêng, lối 1.140 plâ ếo pơtâk; tơkŭm po 26 to lâm hnê tôu chêng; vêh mơnhông hnê mơhriâm ƀai chêng Rơđế, M’Nông. Kơnôm ti mê, mâu pơlê pơrá tơ’lêi hlâu tung hnoăng hnê hriâm, ôh tá xê êa lăm mung chêng drêng lăm tơ’noăng tôu chêng, lơ mơđah tung kong pơlê ƀă kong pơlê ki ê.

A ƀuôn Kmrơng Prong A, bêng Tân An, túa lĕm tro ki rak vế ƀă tôu chêng koăng hiăng châ vêh mơnhông rơdêi klêi kơ’nâi pơtê to lâi hơnăm. Pôa Y Bây Kƀuôr, Kăn pơlê, tối ăm ngin ‘nâi, pơlê pôa nôkố ai 4 khu tôu chêng koăng, đi đo hmâ lăm mơđah ƀă tơ’noăng ‘na tôu chêng tôu koăng, kơhnhon xuăng.

“Kâu lăk ƀô̆ hiăng châ pơtối rak vế ƀă pêi pro hên tơdroăng cheăng, châ hriâm, châ ngăn, châ tơpui tơno ƀă khu tôu chêng koăng ukố umê, rêm roh lăm mơđah tôu chêng tôu koăng, mê mâu vâi o, vâi muăn kô châ hriâm ki ai păng ‘nâng ‘na hnoăng pơtối rak vế ƀă mơhriâm ing mâu pơlê cheăm ki ê. Mâu vâi krâ ki rơkê, hiăng hên hơnăm, hlê plĕng nhên ‘na túa lĕm tro dêi chêng koăng kô pơtối hnê ăm mâu vâi pu droh rơtăm tung pơlê cheăm. Mâu vâi pú droh rơtăm hiăng chiâng tôu chêng koăng kô pơtối hnê ăm mâu vâi o vâi muăn ki ê tung pơlê cheăm tơná”.

20 hơnăm riân sap ing hâi ki châ UNESCO mơnhên tối, chêng koăng Tây Nguyên cho tơmeăm ki kal pơtối rak vế ƀă châ pơ-ô pơ-eăng lâp plâi tơnêi, mê Dak Lak nôkố ai lối 1.600 kơtum chêng koăng, lôí hrĭng khu tôu chêng koăng, vâ chê 3.750 ngế vâi krâ ki rơkê tôu chêng koăng, tung mê, ai lối 1.000 ngế vâi o, vâi muăn hơnăm ối nếo. Tiô khôi túa, vêa vong dêi hdrông kuăn ngo, mê chêng koăng hiăng chiâng um méa ki mơhno tối túa lĕm tro ki kơnía má môi, veăng gum thăm mơdêk um méa Dak Lak tung tơdroăng tơrŭm, tơlôm. Tơhmâ ‘na túa lĕm tro tung dêi tơnêi têa tơná ƀă tung mâu kong têa tung kơpong tâ tá.

Tiô pôa Đào Mỹ, Phŏ Kăn hnê ngăn Vi ƀan kong pơlê Dak Lak tối ăm ngin ‘nâi, tung pơla chal rêh ối nếo nôkố, tơdroăng kring vế, rak ngăn ‘na chêng koăng athế pêi pro tơdrêng ƀă po ôm hyô tuá lĕm tro, xúa mâu tơmeăm ki châ chêh ‘măn, chôu ‘măn tung măng internet, ing mê, mơjiâng troăng hơlâ, kơbong kế tơmeăm túa lĕm tro ki krê xêh dêi kuăn ngo tơná, tơdjâ tơmeăm khoăng ki mê chiâng ivá xiâm vâ mơnhông krá tơniăn ton:

“Ngin kô pâ thế Khu xiâm ngăn ‘na Tuá lĕm tro, Tơ’noăng Ivá ƀă Ôm hyô mơjiâng môi tơdroăng pơkâ tâi tâng vâ pơtối mơnhông ‘na rak vế, tôu mơđah chêng koăng Tây Nguyên, ôh tá xê krê to Dak Lak. Tung mê, ai vêh mơnhên nhên khât tơdroăng mơ’no kuăn mơngế, liăn ngân, kế tơmeăm ăm hnoăng kring vế pơtối mơnhông ki kơnía git dêi túa lĕm tro rak vế, tôu mơđah chêng koăng Tây Nguyên, cho ing mâu tơmeăm khoăng, kơmăi kơmok ta troh a kuăn mơngế, i hiâm mơno ki pơtối rak vế, chôu ‘măn, pơtối mơnhông túa lĕm tro ‘na rak vế, tôu mơđah chêng koăng, hnê mơjiâng kuăn mơngế ki ‘nâi klê, hlê plĕng vâ mơnhông ‘na chêng koăng”.

Ôh ta xê to tơmeăm ki rak vế tơdrá chuât, idrap tâng, mê chêng koăng Tây Nguyên cho ki xiâm vâ trâm mâ, tơpui tơno, mơhno mơnhên ‘na túa lĕm tro, veăng gum rak vế krá tơniăn tơdroăng ki hlê plĕng dêi pó pơla mâu hdrông kuăn ngo, thăm mơdêk i hlê plĕng, tơrŭm ƀă kring vế xiâm rêi dêi túa lĕm tro. Á tơrêm pơlê cheăm hâi kố, idrâp chêng hâi kố, cho kế ki vâ hơ’muăn tối ‘na chal vâi krâ roh nah, rế po troăng prôk ăm la ngiâ. La lâi vâi o, vâi muăn hơnăm ối nếo pơtối rak vế ƀă mơnhông ‘na tơdroăng kố, mâu pơlê cheăm pơtối ‘nâi xêh tơdroăng ki hnê tối ƀă mâu troăng hơlâ tŏng gum ing râ kơpêng châ pêi pro nhên, mê ôh tá xê to kâi chiâng rak vế chêng koăng, mê chêng koăng kô ối pơtối châ rêh ối đi đo ƀă tơdroăng rêh ối rêm hâi dêi kuăn pơlê. Ing mê, rế châ păn roăng, rak ngăn khôi túa, vêa vong dêi kuăn ngo, xuân cho túa ki vâ thăm mơdêi ăm ivá rế têi tung mơnhông pêi cheăng kâ, mơdêk ‘na i hiâm tuăn rế hiá rế hloh klê-rơkê plĕng a chal nếo.