VOV4.Xơ Đăng - Khôi túa ki pro nhŏng o a tơnêi têa pin hiăng ai sap ing chal vâi krâ roh ton nah, vâ tơdjêp pơla péa ngế ôh tá xê tung môi jâ pôa, môi mơheăm chhá chiâng mơngế ki hmâ. Mơngế M’nông a Dak Lak xuân ai tơdroăng pro nhŏng o, la kố ti xê to tơdroăng ki pro nhŏng o pơla peá rơpŏng ki ôh tá xê môi hdroâng hdrê, mê ga chiâng tơdroăng ki hmâ, tiah nhŏng o achê, tiah môi mơheăm chhá, ƀă tơdroăng ki leh mơdĭng kố ai tá mâu tơmeăm khoăng, châ tơkŭm po tĭng ƀă koh nhoăm dêi pó khât.

Tung hngêi trá dêi pôa Y Thiên Cil. hdroâng M’nông, a ƀuôn Jiê Yuk, cheăm Dak Phơi, tơring Lăk, kong pơlê Dak Lak, idrâp chêng bor đi đo rak rơ-rêk tơ’mô, pơla mê ai tá rơkong rơkâu xối dêi pôa pơchâu ai drêng têi drêng chôa ‘lâng, krếo thế khu xeăng veăng ai mê vâ ngăn xối mơdĭng mê. Hâi kố, rơpŏng pôa Y Thiên Cil xối rơkâu pro nhŏng o ƀă rơpŏng pôa Y Nam Pan Ting rơtế ối tung pơlê. Kố cho prế ki hmâ tơchiăng dêi pó, prế hmâ dêi pó hiăng ton. Xua ga, vâ pro hmâ achê môi tiah nhŏng o môi klêa môi kliâm, prế hiăng môi tuăn kô pro nhŏng o.

Pôa pơchâu rơkâu xối ăm 2 rơpŏng châ pro nhŏng o

Tơmeăm hdroăng hiăng châ hbrâ ‘măn hdrối, tung mê, ai hơ’nêh mâm chu, tơxông, priât tum, kơtâ í, môi to í ối rêh, 2 to mâ xâng kŏng, 2 to priê. Mâu tơmeăm hdroăng kố hiăng châ ‘măn pá ngiâ dêi on veăng prế ki vâ pro nhŏng o mê. Ngế ki pơkuâ xiâm hâi xối rơkâu mê cho pôa Y Krai Cil, krâ pơlê. Pôa krâ vêh ngiâ peăng mâ hâi lo, ối pá ngiâ dêi 2 rơpŏng ki vâ pro nhŏng o mê klêi mê, pơxiâm pêi pro mâu tơdroăng mơdĭng, tung pơla mê, vâi krâ tŏn chêng tôu koăng tơmâng hơniâp ro rih păng ‘nâng.

Pôa Y Krai Cil ai tối tiah kố:

“Hâi kố, 2 nhŏng o dêi 2 rơpŏng hngêi kố pro nhŏng o môi tiah môi klêa môi kliâm. Vâi hiăng hmâ dêi pó tung hâi hơnăm hdrối mê hiá nah. Á teăng mâ akố vâ rơkâu ăm ivá, rơkâu pâ 2 ngế nhŏng o kô chiâng môi tiah nhŏng o môi klêa kliâm dêi pó. Kơ’nâi mê ah, ngế ki kố tâng hlo ngế ki tá trâm pá puât mê prế athế veăng kum dêi pó, ôh tá khoh lôi mơhrâm dêi pó”.

Pôa pơchâu râng xâk í, pơxâng mâ, priê ăm mâu ngế ki pro nhŏng o

Rơkâu xối mê châ pêi pro 5 tơdroăng, ai 2 tơdroăng ki kal mê cho rơkâu kơ ivá, tối tơbleăng ăm khu xeăng ‘na tơdroăng ki tơrŭm pro nhŏng o pơla 2 rơpŏng hngêi, klêi mê, kô kâ hmê rơtế mơjo pâ dêi pó pơla 2 rơpŏng ki hiăng châ pro nhŏng o mê âi. Ki apoăng, pôa pơchâu xo môi pŭm í hmong ối rêh ‘măn pá pêng drôu xiâm, kơdrăm chêng í tung ngâ vó ƀă hnối xo têa drôu mê pik a klĭng dêi prế on veăng ai 7 hdroh, rế bliu rế rơkâu xối, krếo thế mâu khu xeăng ƀă mơhúa jâ pôa siêm troh amê vâ châ ngăn, tŏng kum ăm peá rơpŏng hngêi ki pro nhŏng o mê.

Pơtối mê, pôa pơchâu rơkâu vâ lui 8 pơ’leăng xâk í a peăng mơná í, klêi mê, pơtối rơkâu xối ăm tơrêm ngế, xo pơ’leăng xâk í mê hơtê a rơná tuăn prế kơnốu ƀă hnối kêa a xâk dêi péa ngế kơdrâi, cho on veăng prế kơnốu ki mê. Kố cho tơmeăm ki vâ mơhno tối ai pơxúa kal khât tung kring vế, rak ngăn dêi khu xeăng, pói rơkâu ivá châ chăn, hnối tơrŭm krá tơniăn ăm pơla peá pâ rơpŏng hngêi.

2 rơpŏng hngêi pro nhŏng o rơtế kâ hmê ki mơjo pâ dêi pó cho tơxông, hơ’nêh mâm chu, kơtâ í ƀă priât

 Tuá rơkâu xối mê ai tá tơdroăng têk hmê kơchâi kâ mơhno tuăn mơno mơjo pâ dêi pó. Pôa pơchâu triê drôu xiâm chuâ a 4 kơ’lo, hnhó ăm 2 on veăng mê kuâ kŏng dêi pó hnối ôu tâi kơ’lo drôu. Pơtối mê, pôa xo mâu tơmeăm ki hdroăng, cho mâu mŏng ki dâ tơxông, hơ’nêh mâm, kơtâ í ƀă priât hiăng hbrâ rơnáu hdrối ăm 2 rơpŏng vâ pro mơdĭng, hnối vâ ăm vâi rơtế kâ ƀă hnối pơchĕm ăm dêi nhŏng o tơná kâ. Kố cho tơdroăng ki vâ hdró ăm tơdroăng ki tơrŭm môi hiâm mơno, tơdroăng ki mơhno tối, tơbleăng pơtroh hiâm mơno pâ dêi peá rơpŏng hngêi nhŏng o, 2 rơpŏng hngêi.

Tung plâ po rơkâu xối mê, rơ-rêk chêng koăng, chêng bor hiăng chuât ro rih, mâu vâi droh rơtăm xuăng mâu ƀai xuăng rơkâu hâk ƀă châ mơnhên tối tơdroăng ki tơrŭm pơla peá rơpŏng hngêi. Sap ing mê, vâi hiăng chiâng mâu ngế tung môi rơpŏng hngêi, hmâ dêi pó môi tiah môi klêa môi kliâm.

Pôa Y Nam Pan Ting, mơngế nhŏng o ki pro nhŏng o ƀă kăn rơpŏng hngêi, ai tối:

“Hiăng pro nhŏng o mê athế môi tiah cho nhŏng o môi klêa môi  kliâm, xuân môi tiah nhŏng o ki tung môi rơpŏng hngêi. Hiăng pro nhŏng o mê kơ’nâi ah pơla rơpŏng á ƀă rơpŏng pú hmâ á cho Y Thiên xuân athế môi tuăn dêi pó, tâi tâng rêm ngế athế achê dêi pó, ngăn dêi pó môi tah nhŏng o xiâm, hmâ tŏng kum dêi pó drêng trâm tơdroăng pá puât. Mâu tơdroăng ki lâi ki pá puât mê pin athế đi đo hbrâ rơnáu athế tŏng kum dêi pó, xua ga, mơngế M’nông hiăng pro nhŏng o cho athế mơnê nhoăm dêi pó, xuân athế tơrŭm krá kâk, hên tâ nếo ƀă dêi pó”.

Mơgêi mơdĭng, rêm ngế rơtế ôu drôu xiâm, kơhnhon xuăng, tŏn chêng hơniâp ro ƀă rơpŏng hngêi

Mơgêi mơdĭng pro  nhŏng o, rêm ngế rơtế veăng ôu drôu xiâm, kơhnhon xuăng, tơpui tơno ƀă rơtế rơkâu pâ dêi pó, ăm mâu ngế ki châ pro nhŏng o mê đi đo tơrŭm, achê dêi pó. Klêi kơ’nâi po mơdĭng a hngêi pôa Y Thiên Cil, pá môi iâ ing mê, vâi kô tơkŭm po nếo tơdroăng leh mơdĭng a hngêi dêi nhŏng o ki pro nhŏng o cho pôa Y Nam Pan Ting.

Veăng leh mơdĭng mê, châ ngăn, châ hlo mâu túa rơkâu xối ƀă pêi pro mâu hnoăng cheăng ƀă ai tá tơdroăng ki kơhnhon xuăng rơkâu xối ăm kăn rơpŏng hngêi, nâ H’Lang Cil, ối a ƀuôn Jiê Yuk, cheăm Dak Phơi, tơring Lak tối ăm ‘nâi:

“Kố cho roh apoăng á châ veăng pro nhŏng o, á hlo mê cho tơdroăng ki kal ƀă hdroâng kuăn ngo dêi tơná. Cho môi ngế rơxông nếo rêh ối akố mê á kô pôu râng dêi hnoăng cheăng, pơtối rak vế, pêi pro, mơhno tối ăm khu rơxông kơ’nâi vâ rêm ngế o muăn, cháu chái la ngiâ hlê plĕng ‘na khôi túa, vêa vong dêi hdroâng kuăn ngo M’nông.

Xuân môi tiah hên mâu hdroâng kuăn ngo ki ê a Tây Nguyên, leh mơdĭng pro nhŏng o cho môi tơdroăng mơdĭng ki hiăng ai sap ing chal vâi krâ roh nah, mơngế M’nông a Dak Lak ối rak vế dêi tơdroăng pro mơdĭng nhŏng o mê ing hên rơxông. Tâng mơngế Rơđế bu pro nhŏng o pơla mâu ngế tung hdroâng hdrê lơ nhŏng o achê, pơla mê, mơngế M’nông pro nhŏng o cho peá hroâng hdrê hơngế dêi pó, ôh tá xê nhŏng o achê, ôh tá xê tơroi, ôh tá xê hiăng hmâ hdrối. Tơdroăng pro nhŏng o kố cho tơná péa pâ mơhnŏng vâ dêi xêh, ôh tá ai khu ngế ki pơklât lơ mơdât, kố cho khôi túa, vêa vong ki lĕm tro dêi mơngế M’nông, veăng kum thăm mơdêk tơdroăng ki tơrŭm, tŏng veăng dêi pó pơla kuăn pơlê tung pơlê pơla.

H’Xíu H’Mok/VOV Tây Nguyên/Tơplôu: Nhat Lisa