VOV4.Xơ Đăng - Pôa Y Ƀhĭ Ayun, hdroâng kuăn ngo Rơđế ôí a ƀuôn Hŭk, cheăm Čư̆ Mgar, tơring Čư̆ Mgar, kong pơlê Dak Lak hiăng hmâ ƀă tơdroăng tĕn mơjiâng tơmeăm tiô khôi hmâ dêi kuăn ngo hiăng ai sap ing ton tĭn nah. Rêm hâi, pôa đi đo tĕn mơjiâng mâu pong, chêa, kơtum, kơtŏn ƀă hên hĕng mâu tơmeăm ki ê, lĕm krá khât, mơnâ mâ ngăn. Ƀă ing kơpơeăng kŏng ki rơkê, mâu tơmeăm ki pôa tĕn mơjiâng mê ti xê to pro pơxúa tung tơdroăng pêi cheăng, rêh ối mê ối rak vế khôi túa lĕm tro dêi cheăng tĕn tơmeăm tiô khôi hmâ dêi vâi krâ roh nah.

Mot lăm pôu hngêi pôa Y Ƀhĭ Ayun, ngế ki tĕn pong chêa a peăng xêi kong mêi. ‘Nân ối a kơnoh on tung hngêi trá ki hơtô lĕm, pôa dế ối ‘nâi mơjế dêi rêm tơlêa vâ tĕn mâu tơmeăm ki tiah hmâ, môi tiah pong, chêa, kơtŏn kơtum, dĭng, kơtup ƀă hên mâu tơmeăm ki ê. Tơdroăng cheăng kố dêi pôa ti xê to pêi lo liăn ngân vâ chĕm mơ’drêh ăm dêi kuăn cháu mê ối cho hnoăng cheăng ki lĕm tro mơhno túa lĕm tro dêi hdroâng kuăn ngo tơná. Pôa Y Ƀhĭ Ayun ai tối, tơná pôa hiăng ‘nâi tĕn tơmeăm sap ing pôa châ 16 hơnăm, pôa hmâ ngăn, hmâ hlo mâu jâ pôa, meh, tăm, xăng tĕn mơjiâng mâu pong, chêa, kơtŏn, kơtum ƀă phêa, pơ-ốu, rơchiâ, kơlá. Hâk phiu ƀă mâu tơdroăng cheăng dêi tơná kố, pôa ngăn vâi pêi rơhí rơhó, klêi mê hriâm tĕn ing tơrêm tơdroăng.

“Tơdroăng cheăng ki tĕn mơjiâng tơmeăm dêi mơngế Rơđế ga hiăng ai sap ing chal vâi krâ roh ton nah. Á tĕn mơjiâng mâu tơmeăm, môi tiah pong, chêa, kơtum kơtŏn kố drêng á ối rơxông nah. Á hriâm ing mâu vâi meh ‘na túa ki tĕn rơneăm bro ăm ga i mơnâ mâ ngăn, klêi mê, á tĕn ƀối vâi”.

Mâu um rơneăm ki tĕn bro

Kuăn pơlê tung ƀuôn Hŭk, cheăm Čư̆ Mgar, tơring Čư̆ Mgar hiăng hmâ ƀă mâu pong, chêa, kơtŏn kơtum ƀă hên mâu tơmeăm ki ê, tâi tâng mâu tơmeăm mê pơrá cho xua ing kơpeăng kŏng dêi pôa Y Ƀhĭ Ayun pêi mơjiâng. Vâi krâ-nhŏng o a pơlê ki achê, pơlê ki hơngế xuân hmâ lăm troh vâ rôe tơmeăm akố. Thăm nếo mâu hngêi mơdró kâ ‘na kế kâ dêi kuăn ngo xuân hiăng lăm rôe hên mâu tơmeăm ki pôa tĕn.

Pôa Y Ƀhĭ Ayun tối ăm ‘nâi, vâ khoh tĕn mơjiang mâu tơmeăm ki xúa, pá kĭng tơdroăng ki pin chiâng xêh, xuá xeăng ăm, mê rêm ngế pơrá athế ai tuăn mơno kâi chân ing tơdroăng tăng rah mâu tơmeăm, môi tiah phêa, pơ-óu, kơlá, rơchiâ, pơlái. Ƀă mâu ngế ki hiăng hên hơnăm tối, tơdroăng tĕn mơjiâng tơmeăm kố rế hía rế ai tơdroăng ki rơkê plĕng, vâi kô tăng rah mâu phêa, rơchiâ ki ôh tá tro kơmuâ kâ, klêi mê, vâi ko tiô rêm pâng, têng tung tê, pá gong ăm ga i khăng, klêi mê nếo hneăng pro tơlêa. Ngế ki tĕn mê athế ai kŏng ki rơdêi vâ tĕn ăm i xi rêm hdroh pơtâ tơlêa, troh mơ’nui lui mê cho kêa kơnêa, xo rái lơ kơxái chhá vâ kâ krá kơnêa. Ti xê to ‘nâi tĕn mơjiâng rơkê túa ki tĕn tơmôi, tĕn tơpeá, tĕn tơpái mê pôa Y Ƀhĭ Ayun ối rơkê khât tung tơdroăng rơneăm bro um meá ăm i lĕm mơnâ mâ ăm tơrêm pong, chêa, kơtŏn, kơtum, ga xuân vâ mơhno tối ‘na tơdroăng rơkê ƀă ‘na tơdroăng ki rêh kâ ối dêi kuăn mơngế.

“Athế rơkê ƀeăn mê nếo chiâng vâ rơneăm bro um ki kơvĕm kơvŏm, ăm ga i lĕm mơnâ mâ ngăn. Ai mâu um rơneăm ki tĕn mơjiang pong, chêa, kơtum, kơtŏn um loăng pơkleăng, um mơnĕng, um kơdró chêng kơchiâk, reăng trŏng, um mâ hâi eăng bâ, um kleăng ngo, um kơđêp, um reăng. Tung mê, um rơneăm kleăng ngo mê cho tơdroăng ki krih. Tung ƀuôn Hŭk kố môi ngế á tê ki chiâng rơneăm bro mâu um ki mê. Roh vâi krâ ton nah, la lâi ngế ki tĕn châ 7 kơtâ kơtum, kơtŏn ai um rơneăm kleăng ngo mê cho vâ rơkâu ivá mo sêi têi ‘răng. Mâu kơtum, kơtŏn mê kô lăm diâp ăm mâu meh, miê, xăng, ngoh, nâ, o tung rơpŏng hngêi, hdroâng hdrê”.

Pôa Y Ƀhĭ Ayun ƀă mâu tơmeăm ki tĕn mơjiâng

Tĕn mơjiâng tơmeăm ing phêa, rơchiâ, kơlá, pơlái cho tơdroăng cheăng ki hiăng ai sap ing ton chal vâi krâ roh nah dêi hdroâng Rơđế, laga, dế nôkố iâ mơngế ki ‘nâi chiâng tĕn mơjiâng, maluâ túa ki bro rơneăm um cho vâ mơhno tối tơdroăng ki rơkê dêi tuăn ngôa, kơpeăng kŏng a tơrêm kế tơmeăm. Vâ khoh tĕn kêi môi tơmeăm khoăng ki krá lĕm athế mơdoh hên chôu phut, pêi rơhí rơhó tơrêm tơdroăng cheăng, xua mê, ƀă tơdroăng rêh ối chal nêó nôkố, mâu pú hơnăm ôí nếo ôh tá kĕn hâk mơjo ƀă tơdroăng cheăng dêi vâi krâ roh nah hiăng hnê ‘măn ăm. Xua ti mê, pôa Y Ƀhĭ Ayun pói rơhêng vâ châ pơtối hnê ăm dêi kuăn ‘nĕng, cháu chái rơtế veăng rak vế tĕn mơjiâng tơmeăm dêi kuăn ngo cho kal kân khât.

“Dế nôkố, ai hên khu vâi rơxông nếo bu hâk to tơdroăng xah hêi ôh tá ‘nhó hâk vâ tơdroăng tĕn mơjiâng kơtum, kơtŏn, pong, chêa xếo. Á hiăng krếo thế mâu vâi o, vâi muăn, khu droh rơtăm tung pơlê lăm troh a hngêi á i hriâm. Drêng á ối mo rơdêi, ôí rêh tiah kố, mê xuân chiâng vâ hnê tối ăm kuăn cháu tĕn mơjiâng, ‘na khôi tuá, vêa vong dêi hdroâng Rơđế tơná pin, la ngiâ ah drêng á hlâ, mơni kô ôh tá ai kơbố xếo ki vâ hnê tối kơ vâi kuăn muăn, cháu chái”.

Tơngah tiah kố, ƀă tơdroăng ki hâk git ƀă kơhnâ mơ-eăm khât tung hnê mơhno tối dêi mâu vâi krâ ki rơkê tĕn mơjiâng kế tơmeăm, mâu um méa ki lĕm tro, ƀă tơmeăm ki tĕn mơjiâng tơmeăm ki păng ‘nâng dêi hdroâng kuăn ngo, mơhno tối cho tơmeăm khoăng mơhno túa lĕm tro dêi mơngế Rơđế, ôh tá la lâi chiâng hía.

H’Zawut chêh

Nhat Lisa tơplôu ƀă tơbleăng