Hneăng má I pơkâ pêi pro ing hơnăm 2021 troh a hơnăm 2025 a 8 kong pơlê teăng mâ ăm mâu kơpong, tung mê ai: Bắc Kạn, Thanh Hoá, Điện Biên, Lào Cai, Quảng Bình, Gia Lai, Bình Phước, Sóc Trăng ƀă tơkŭm mơngế, liăn ngân, tơmeăm khoăng vâ pêi pro tiô túa cheăng, tơdroăng cheăng dêi Tơkêa bro kơxô̆ 8 a mâu tíu ki kal. Klêi kơ’nâi 3 hơnăm pơkâ pêi pro mê hiăng châ chiâng pêi pro mâu tơdroăng ki kal kân khât.

Khế 11 hơnăm 2021, Khu xiâm pơkuâ ngăn vâi kơdrâi Việt Nam tơrŭm cheăng ƀă Vi ƀan hnê ngăn hdroâng kuăn ngo hiăng tơkŭm hnê tối, pơtâng khĕn, pơkâ mơ’no rak vế, pêi pro tơdroăng kố troh 51 kong pơlê, pơlê kong kân tung kong pơlê, tơring cheăm ki ai kơdrâm hdroâng kuăn ngo ƀă pơlê cheăm ki rêh ối a kơpong kong ngo. Tơdroăng tơkêa bro “rak vế pêi pro tơdroăng ki tơdâng tơ’mô ƀă tơleăng mơhên, tŏng gum ƀă vâi kơdrâi ƀă vâi hdrêng” cho môi tung 10 tơdroăng tơkêa bro ki ối tung hnoăng cheăng xiâm dêi tơnêi têa tung mơnhông pêi cheăng kâ-rêh ối pơlê pơla kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo hneăng hơnăm 2021-2030. Tơdroăng tơkêa bro dêi Khu xiâm ngăn ‘na Khu xiâm pơkuâ ngăn vâi kơdrâi Việt Nam hiăng pơcháu hnoăng cheăng mơjiâng ƀă pơkâ pêi pro. Kố cho roh apoăng tung hnoăng cheăng xiâm tơnêi têa tung mơnhông pêi cheăng kâ - rêh ối pơlê pơla kơpong hdroâng kuăn ngo ki iâ mơngế ƀă kong ngo ki ai krê xêh môi tơdroăng tơkêa bro ‘na thăm mơdêk tơdroăng ki tơdâng tơ’mô pơla vâi kơdrâi ƀă vâi kơnốu.

Khu xiâm ngăn ‘na vâi kơdrâi hiăng thăm mơdêk pơkâ mâu tơdroăng cheăng ‘na hnê tối pơtâng na tơdroăng tơkêa bro kơxô̆ 8 kơnôm ing tơdroăng cheăng tối pơtâng, hlá tơbeăng, um tơvi, rơ’jíu, tơpui tơno mơ’no drêng tung um tơvi, rơ’jíu. Tơrŭm ƀă mâu khu râ, kơvâ cheăng, mâu khu pơkuâ cheăng ki ai tơdjâk troh rak vế, pêi pro mâu tơdroăng pơkâ dêi tơdroăng tơkêa bro kơxô̆ 8 ai tơdjâk troh khu râ, kơvâ cheăng, hnoăng cheăng dêi khu.

Pakĭng mâu tơdroăng cheăng ki tŏng gum dêi Khu xiâm ngăn ‘na vâi kơdrâi, Khu ngăn vâi kơdrâi mâu cheăm, tơring, kong pơlê xuân hiăng tơkŭm mơngế, liăn ngân, kế tơmeăm pơkâ mơnúa pêi pro cheăng ki djâ troăng ahdrối a 8 to cheăm ki châ loi tơngah kô kâi trâng hnoăng cheăng, 4 kâu lăk ƀô ki pơkuâ ngăn tơdroăng ki pơhlêh ƀă hiăng châ tơkŭm po 4 hneăng ki trâm mâ, tơpui tơno tiô troăng pơkâ thế dêi tơnêi têa. Tí tăng ‘nâi, tơkŭm po mâu tơdroăng cheăng hnê hriâm vâ mơdêk ivá cheăng ăm vâi kơdrâi hdroâng kuăn ngo pro kăn ƀô̆. Hnê hriâm, hnê mơhno, séa mơnhên ngăn, mơnhên tối ‘na tơdroăng ki tơdâng tơ’mô pơla vâi kơdrâi, vâi kơnốu, thăm mơdêk ivá cheăng ki hnê thăm, hnê tơ’nôm tung mâu tơdroăng cheăng kal kí ăm vâi kăn ƀô̆, tơring, cheăm ƀă thôn pơlê vâ i hlê plĕng.

Tiô jâ Trần Lan Phương, Kăn phŏ hnê ngăn Khu ngăn vâi kơdrâi Việt Nam tối, klêi kơ’nâi 3 hơnăm pơkâ pêi pro mâu tơdroăng cheăng ki tối pơtâng, tơbleăng hnê, thăm mơdêk ivá cheăng ăm kăn ƀô̆ kơdrâi hdroâng kuăn ngo, thăm mơdêk ivá cheăng tung hnê tối, pơtâng tơbleăng ăm kăn ƀô̆ ki ngăn ‘na cheăng kal kí, mâu krâ pơlê, kăn thôn, mơngế ki châ loi tơngah tung pơlê pơla ƀă tơkŭm po mâu troăng hơlâ râ cheăm ƀă thôn pơlê hiăng châ mâu khu râ, kơvâ cheăng, khu ngăn ‘na tơdroăng cheăng ƀă Khu ngăn vâi kơdrâi kong pơlê axoăng tơdroăng cheăng, pơkâ pêi pro, tŏng gum a cheăm ki kal vâ mơnúa pêi pro.

“Mâu tơdroăng cheăng pơkâ pêi pro mơnúa a mâu cheăm maluâ xiâm pro apoăng la hlo hiăng ai ki pơhlêh nhên tung tuăn tơmiât, tơdroăng klê plĕmg dêi kuăn pơlê, ing mê, veăng gum pơhlêh tuăn tơmiât, túa pêi pro, tah lôi tơdroăng ki pơrah, tơklâ kơtăn hơngế pơla vâi kơdrâi ƀă vâi kơnốu, hnối kơdroh hên mâu tơdroăng ki ai tơdjâk dêi mâu tơdroăng pơlê pơla ki kal kân khât ƀă vâi kơdrâi ƀă vâi hdrêng”.

Jâ Lò Thị Thu Thủy, Ngế ối tung Khu xiâm hnê ngăn, Kăn pơkuâ ngăn ‘na Hdroâng kuăn ngo - Tơdroăng tiô khôp, ối tung Khu xiâm ngăn ‘na vâi kơdrâi Việt Nam tối ăm ‘nâi: mâu khu cheăng dêi Tíu xiâm hiăng chêh bro mâu hlá mơ-eá vâ mơjiâng, pêi pro, chêh in mâu hlá mơ-éa gum ăm tơdroăng hnê tối, tơkŭm po mâu tơdroăng cheăng dêi mâu túa cheăng, maluâ ƀă túa cheăng Kâu lăk ƀô̆ “khu djâ troăng ahdrối dêi tơdroăng pơhlêh”. Tơdroăng ki koai, xup um mơjiâng pro video, um ki mơhno mơnhên, ga ro mơnâ mâ, tơtrro ăm tơrêm ngế châ ngăn, châ tơmâng, rĕng hlê plĕng.

“Tơdroăng ki hnê tối, mơhno tối thăm mơdêk ivá cheăng ăm kăn ƀô̆ khu ngăn vâi kơdrâi ƀă mâu khu râ, kơvâ cheăng a râ cheăm hiăng châ mơjiâng, pêi hnoăng cheăng ƀă thăm mơdêk ki dâi khât tung tơdroăng cheăng hiăng châ Khu hnê mơhno xiâm pơkuâ tơdjâ, hnê ngăn, djâ pêi hnoăng cheăng rêm hơnăm. Tơdrêng amê, thăm mơdêk tŏng gum ‘na kih thuât ăm kong pơlê, tơring, cheăm pơkuâ ngăn, pêi pro dêi tơdroăng cheăng. Tơkŭm po mâu hnoăng cheăng ki vâ tơbleăng tối, hnê khĕn a um tơvi, rơ’jíu vâ châ hlo, châ ‘nâi, châ nhên tung pơlê pơla”.

Tiô tơdroăng tối tơbleăng dêi Khu xiâm ngăn ‘na Kuăn ngo - Tơdroăng khôp, Khu xiâm ngăn vâi kơdrâi Việt Nam, mâu tơdroăng cheăng dêi khu hnê mơhno a mâu cheăm ki xiâm hiăng tơkŭm ƀă tơpui tơno mơ’no tung um tơvi, rơ’jíu vâ pơhlêh tuăn tơmiât, túa pêi pro, tah lôi mâu tơdroăng ki pơrah, tơdroăng ki tơkâ pơla vâi kơdrâi-kơnốu. Ing mê, ai hnoăng hnê tơdjâ dêi Tíu xiâm tơnêi têa, rêm râ cheăng hiăng mơhnhôk pêi pro, tŏng gum, tơdjâ troăng dêi khu râ, kơvâ cheăng pơkâ pêi pro châ tơƀrê hên tơdroăng cheăng ki tơtro khât.