Nge đei krao rơneh ưh kơ tôm khei ‘noh dôm nge rơneh đơ̆ng giĕng 22 truh hơdrol kơ 37 giĕng. Nge đei băt hơdăh ‘noh hơ iơch kĭ ƀơ̆t rơneh hơla kơ 2500 gr. Nge rơneh ưh kơ tôm khei đa đei hơdai hăm tơdrong hơ iơch kĭ. Kơplăh âu dôm tơdrong lơ̆m hơkâu nge tam mă hơtŏk tơiung tôm kơna ƀônh tơƀơ̆p ƀơm dôm tơdrong găh jơ hngơ̆m jăn, hơmơt kơ lôch lơ. Yua thoi noh nge kăl đei iŏk yua trong vei lăng gĭt kăl vă hơ tŏk tơdrong kĕ arih.

Kangaroo ‘noh jĭ trong vei lăng nge rơneh ưh kơ tôm khei, hơiơch kĭ đei pơm kiơ̆ hăm trong dan nge lơ̆m 1 tơpu tơ̆ hơnăp kơ tơh mĕ, lê̆ nge đei ƀĭch tơ ‘ngit hơ kar ƀơm hơ kar tơ̆ kơ tơh mĕ dăh mă bơngai lơ̆m ŭnh hnam. Đei yua đơ̆ng trong pơm âu ‘noh tơgŭm nge đei krôp tơnŏ ‘lơ̆ng, veh ver kơ tơ jur hơyuh hơ kâu, pơm tơdrong hiôk ăn nge mŏm mĕ hloi, pơm dă ƀiơ̆ kơ tĕch jơhngơ̆m, sơđơ̆ng plei nuih tơ teh, tơ jur hơmơt kơ ƀơm pơ chŭng, tơmơ̆t iŏk tơmam sa ‘lơ̆ng, veh ver đei tơdrong ƀlơ̆ hlŭng, hơioh ƀônh kơ mŏm mĕ păng tơ gŭm tơ jur kơ sô̆ lôch păng jĭ jăn. Hăm bơngai mĕ, Kangaroo tơgŭm hơtŏk tơdrong pơ vei mĕ kon, hơtŏk đei đak toh, nge đei mŏm hrôih păng đunh, pơih tang tơ pu kon ‘lơ̆ng, tơ jur hơmơt kơ tơluh pham đơ̆ng rŏng rơneh, tơ jur hli bơngơ̆t, hơtŏk tơdrong lui ngeh păng hơ tŏk tơdrong kĕ vei lăng kon….

Ƀak si Hoàng Ngọc Anh Tuấn – Kơdră vei lăng Kơdră Khoa hơmet hơioh jĭ dêh păng nge ‘nao rơneh, Hnam pơgang Đa khoa tơring Tây Nguyên tơbăt:

"Hơdrol sơ̆, ƀơ̆t tam mă iŏk yua trong Kangaroo, hăm dôm nge rơneh ưh kơ tôm khei păng hơiơch kĭ nhôn lăp rong lơ̆m kơmăy pơm tơnŏ hăm ŭnh kơ đeng pơchrang. Iŏk yua trong ‘noh kŭm ‘lơ̆ng mơ̆n mă lei ưh kơ gan đei yua ƀiơ̆ păng hơdai hăm ‘noh oei đei tơdrong tơpoh jĭ đơ̆ng nge ‘nâu tơ̆ nge to păng ƀơm pơ rang ăn kơ nge tôch kơ lơ. Đơ̆ng rŏng kơ tơmơ̆t trong  Kangaroo lơ̆m hơmet ‘noh hlôi iŏk đei lơ jơnei lơ̆m tơdrong hơmet. Mă loi ‘noh jĭ lơ̆m dôm sơnăm tơ jê̆ âu, kơ sô̆ lôch nge rơneh ưh kơ tôm khei, hơ iơch kĭ tơ jur rah.”

Mŏ Nguyễn Phương Thảo oei tơ̆ xăh Đăk Đrô, apŭng Krông Nô, dêh char Dak Nông truh tơ̆ Hnam pơgang Đa khoa tơring Tây Nguyên vă rơneh kon kơdră ƀơ̆t nge ‘nao đei 28 giĕng. Yua đơ̆ng rơneh ưh kơ tôm khei kơna kŏng kĭ nge lăp đei 1,4kĭ păng đei ba tơ̆ Khoa hơmet hơioh jĭ dêh păng nge ‘nao rơ neh hơmet ƀơ̆t mă tơ jur yuh hơkâu, đei kơ tĕch jơhngơ̆m răh tŏ sĕt păng jĭ tơsoh. Đơ̆ng rŏng lơ năr hơmet lơ̆m kơ măy pơm tơnŏ đei păi ƀiơ̆ bơih, nge đei pơdơh kơ dui jơhngơ̆m hăm oxi kơna đe ƀak si ăn nge lĕch tơ̆ ‘ngoăih păng hơnơ̆ng ăn bre mĕ kon sư pơm Kangaroo. Đơ̆ng rŏng 1 giĕng hơkar ƀơm hơ kar hăm mĕ, nge hlôi ƀôh tơplih ‘lơ̆ng. Mŏ Nguyễn Phương Thảo oei tơ̆ xăh Đăk Drô, apŭng Krông Nô, dêh char Dak Nông tơroi:

"Ƀơ̆t ‘nao rơneh oh tam mă đei tơ jê̆ hăm kon, dang 8 năr đơ̆ng rŏng oh mă mơ̆t krôp kon. Kiơ̆ khei ‘năr krôp kon hăm trong Kangaroo kon ƀôh tơplih rơđăh. Dă ƀiơ̆ kơ jĭ tơsoh hloi, ưh pă dui jơhngơ̆m hăm oxi, ưh pă dui jơhngơ̆m hăm kơ măy dơ̆ng bơih, plei nuih tơteh dang ăi păng yuh hơ kâu ưh pă tơ jur dăh mă kơ tĕch jơhngơ̆m pơgia. Sa pran ƀiơ̆ păng đei tŏk kĭ.”

Lei lăi thoi noh ‘noh mŏ H’Dôm Niê. Yua kơ rơneh ưh kơ tôm khei kơna 2 ‘nu mĕ kon sư ưh kơ đei oei hơdai băl hloi. Đơ̆ng rŏng 6 năr hơmet lơ̆m kơmăy pơm tơnŏ, sư mă đei tơƀơ̆p kon drŏ kăn sư tơ̆ hơnih vei lăng Kangaroo. Mŏ H’Dôm tơroi:

“Yua kơ nge rơneh ưh kơ tôm khei kơna đei lơ tơdrong jĭ, nhen: pơchŭng, ưh kơ măh pham, jĭ tơsoh kơna athei pơm tơnŏ hăm trong Kangaroo vă nge dui jơhngơ̆m kiơ̆ plei nuih ĭnh tơ teh. Gơnang đơ̆ng noh jơhngơ̆m jăn nge dă ƀiơ̆ hloi.”

Đơ̆ng sơnăm 2013, Khoa hơmet hơioh jĭ dêh păng nge ‘nao rơneh iŏk yua trong Kangaroo lơ̆m vei lăng nge rơneh ưh kơ tôm khei, hơiơch kĭ păng hlôi tơbăt hơdăh đei iŏk yua vă dang ăi kơ măy pơm tơnŏ, đei yua tih lơ̆m tơdrong vei lăng yuh hơ kâu nge, ƀônh ƀŏ vă mĕ ăn kon mŏm păng pơtruh kơ chơ̆t bek ‘lơ̆ng ‘noh tơdrong tơklep hơdai kơ jăp tơdrong ‘mêm đơ̆ng mĕ hăm kon dăh mă bơngai lơ̆m ŭnh hnam hăm nge. Gơnang đơ̆ng noh, kơ sô̆ nge ‘nao rơneh lôch tơ jur rơ đăh, sơnăm 2021, lôch tơ̆ nge ‘nao rơ neh ưh kơ tôm khei ‘noh jĭ 38/280 nge; sơnăm 2022 ‘noh 23/325 nge. Thoi noh, sơnăm 2022, kơ sô̆ lôch tơ̆ nge ‘nao rơ neh ưh kơ tôm khei jur 47,6% pơtêng hăm sơnăm 2021.

Kiơ̆ kơ ƀak si Hoàng Ngọc Anh Tuấn – Kơdră vei lăng Khoa hơmet hơioh jĭ dêh păng nge ‘nao rơneh, đơ̆ng rŏng kơ tơlĕch jang tơmơ̆t yua trong Kangaroo ‘noh jĭ bơngai ŭnh hnam bơngai jĭ tôch kơ lăp đon păng jang hơdai ‘lơ̆ng. Yua kơ đe sư ƀôh iŏk yua tơ̆ dôm nge ‘nao rơneh ưh kơ tôm khei đei iŏk yua ‘lơ̆ng kơ na đe sư chă vei lăng kơ dih, chă răp hơlen lăng kơ dih gơh mă đơ̆ng hơdai hăm đei bơngai jang pơgang tơgŭm. Đe sư ƀôh akhan tơdrong iŏk yua hơmet nge ‘nao rơ neh ưh kơ tôm khei, hơiơch kĭ hăm trong Kangaroo tơ gŭm tơ jur jơ năr ƀĭch tơ̆ hnam pơgang ƀiơ̆. Tơdrong ‘nâu tơgŭm ŭnh hnam mĕ ƀă dă ƀiơ̆ hiong jơhngơ̆m păng jên khăm hơmet jĭ.

Gơh tơroi trong hơmet hăm Kangaroo đei lăng ‘noh jĭ trong vei lăng nge rơneh ưh kơ tôm khei, hơ iơch kĭ dă ƀiơ̆ hoach jên, jơ năr mă lei hơnhăk ăn lơ lơ tơdrong đei yua, vei sơđơ̆ng tơdrong arih kơ nge. Trong hơmet âu ưh khan lăp hơ drô̆ ‘noh jĭ 1 hơyak pơgăn tơgŭm nge rơneh ưh kơ tôm khei, hơ iơch kĭ yak hloh jơ ‘năr mơmat tat hloh iŏk đơ̆ng lĕch đơ̆ng klak mĕ lĕch tơ̆ arih tơ̆ ‘ngoăih, mă oei hơnhăk truh dôm tơdrong đei yua nai đei tơdrong ‘mêm mơ nat gĭt kăl. ‘Noh jĭ tơdrong tơklep hơdai đơ̆ng mĕ kon, hơtŏk loi dơ̆ng tơdrong tơ iung đơ̆ng kơ̆l ‘ngok, tơdrong lăng băt đơ̆ng nge. Tơ jê̆ hơdai mĕ kon rong ‘me păng vei lăng hơioh nge rơneh ưh kơ tôm khei, hơ iơch kĭ hăm trong Kangaroo ‘noh jĭ hơdai băl đơ̆ng 2 tơdrong vei lăng jơhngơ̆m pran, jơ hngơ̆m đon tơ gŭm nge sơđơ̆ng păng tih vơ̆ tôm hloh.

Kiơ̆ nơ̆r tơ tă đơ̆ng đe ƀak si chuyên khoa nge ‘nao rơneh, hăm nge ‘nao rơ neh ưh kơ tôm khei, hơ iơch kĭ kăl pơm kiơ̆ kangaroo roi đunh roi ‘lơ̆ng, ƀơ̆t lăp ‘noh tôch ai 24/24. Oei hăm nge ‘nao rơ neh hmă, pơ trŭt pơm kiơ̆ hơ kar ƀơm hơ kar lai yơ kŭm gơh, mă loi ‘noh jĭ ƀơ̆t kơ plah nge nhơ̆m, ưh kơ hiôk.

Rơ neh ưh kơ tôm khei gô pơm ăn dôm tơdrong răm tôch kơ krê hơmơt hăm nge ‘nao rơ neh, yua thoi ‘noh, vă tang găn hơmơt kơ rơ neh ưh kơ tôm khei, đe mĕ oei hơnăp kăl kơ: Nhă tôm măh đak, đơ̆ng 2-3 kơ lich 1 năr; ‘nĕ kơ ĕnh chă hơ yô; đơ̆ng rŏng kơ chă pơ yơ̆ng, mĕ oei hơnăp athei sut mă rơ goh vă hoei kơ ƀơm jĭ; mưh ƀĭch ‘nĕ kơ gan ƀĭch đang, athei ƀĭch cheng; vei trong song sa bek ‘lơ̆ng, bơ̆jang, pơdơh ngôi mă lăp păng ‘nĕ kơ gan tơ chĕng lơ; Khăm nge hơ nơ̆ng; gơh dan ti pơ ‘lơ̆ng tơ̆ klak vă kơ băt toĕnh tơ pu kon ưh kơ ê păng năm khăm hơmet tang găn rơ neh ưh kơ tôm khei tơ tom. Kăl kơ băt: Tơdrong ƀĭch dơnơ̆ng mĭnh hơnih ưh khan kăp jing trong đei yua vă tang găn hơmơt kơ rơ neh ưh kơ tôm khei. Tơdăh lăng ƀôh kơ dih đei hơmơt kơ rơneh ưh kơ tôm khei lơ, athei tơroi hăm ƀak si roi hrôih roi ‘lơ̆ng vă lăng băt tơtom dôm tơdrong đei ƀôh tơ hli rơ neh kon ưh kơ tôm khei păng đei trong hơmet ‘lơ̆ng hloh.

Nge ‘nao rơnĕh đei jô̆ đơ̆ng ‘nao rơnĕh truh 28 năr. Lơ̆m khei ‘năr âu, tơdrong vei lăng jơhngâm pran ăn nge ‘nao rơnĕh tôch gĭt kăl vă pơm ‘lơ̆ng ăn đe nge gơ̆h tih vơ̆ ‘lơ̆ng. Vă băt hơdăh ƀiơ̆ tơdrong ‘nâu, ƀak si Hoàng Ngọc Anh Tuấn – Kơdră vei lăng Khoa chă jơhngâm-hơmet jĭ ăl ăn nge, Hnam pơgang Đa khoa tơring Tây Nguyên đei nơ̆r roi tơbăt tơ̆ hơla âu.

- Ƀak si ăi, vă vei lăng ‘lơ̆ng jơhngâm pran ăn nge, đe bơngai pơm mĕ, pơm ƀă păng bơngai lơ̆m unh hnam athei tơrĕk truh tơdrong kiơ?

-Ƀak si Tuấn: Hăm nge ‘nao rơnĕh, đơ̆ng rŏng kơ rơnĕh đei nge, yoa tơdrong tơplih tơ̆ ‘ngoăih ưh kơ ê kơna athei, ‘ngoăih kơ kăn ƀô̆ jang pơgang, đe mĕ ƀă, bơngai lơ̆m hnam kŭm hlôh vao trong vei rong nge ‘năi. Vei rong nge đei ƀơm truh tơdrong arih xa ning mônh kơnh đơ̆ng nge âu hloi, ƀơm truh tơdrong tih vơ̆ păng ƀơm truh hơkâu jăn bek ‘lơ̆ng. Hăm đe nge, bơngai pơm mĕ, pơm ƀă athei hlôh vao 1,2 tơdrong kăl, pơtih gia hăm nge ‘nao rơnĕh bơ̆n athei vei tơnŏ mă ‘lơ̆ng thoi yơ, vei lăng klŏk nge thoi yơ dăh mă trong bơngai mĕ tơmŏm ăn kon nge lơ liơ.

- Ƀak si ăi, bĭ pơm lơ liơ vă gơ̆h băt, gơ̆h ƀôh dôm tơdrong krê hăm nge ‘nao rơnĕh?

-Ƀak si Tuấn: ‘Ngoăih kơ kăn ƀô̆ jang pơgang vei lăng, đe mĕ, đe ƀă păng bơngai lơ̆m hnam athei lăng năng nge dui jơhngâm thoi yơ, athei lăng lai yơ nge dui jơhngâm hmă, lai yơ dui jơhngâm mơmat. Mă 2 dơ̆ng jĭ tơdrong vei lăng tơnŏ ăn hơkâu jăn. Yoa nge ‘nao rơnĕh tơdrong tơplih tơ̆ ‘ngoăih ưh kơ ê, yoa thoi nŏh mưh hơkâu jăn tơngiĕt ‘nŏh ƀônh đei tơdrong jĭ tơ̆ trong dui jơhngâm nhen hiĕn, hơdrap. Mă 3 dơ̆ng, đơ̆ng rŏng kơ rơnĕh athei băt klŏk nge lơ liơ, athei vei lăng thoi yơ, đơ̆ng rŏng 1 giĕng thoi yơ. Đon tơchĕng đơ̆ng kon pơlei adrol sơ̆ akhan, đơ̆ng rŏng kơ rơnĕh athei chô̆ văn hơmet klŏk nge mă klĕp, mă kơjăp, tơdrong ‘nâu ưh lăp ôh. Mă 4 ‘nŏh athei ăn nge mŏm trŏ trong. Athei hơnơ̆ng lăng năng ich nge, nge ‘nao rơnĕh hăm đei ich dăh ưh, hăm hơyô dăh ưh. ‘Ngoăih kơ ‘nŏh jĭ tơdrong tơhum ăn nge, mĕ ƀă athei băt adrol kơ 6h ưh gơ̆h tơhum ăn nge. Oei hăm dôm tơdrong krê mưh ƀôh bơ̆n jăh chơ ba nge năm tơ̆ hnam pơgang jê̆ hlŏh vă khăm hơlen păng hơmet tơtom, nhen: nge mŏm ưh jăng dăh mă ưh ‘mĕh mŏm, mă 2 nge tep lêk dăh mă yuh tŏ, tơ̆ hơkar nge lĕch hmrŏng hmrônh đuh, hơla kơ 10 tŏ ‘nŏh huei, mă lei mưh lĕch hmrŏng hmrônh đuh kơ pal kơ 10 tŏ ‘nŏh jĭ tơdrong tôch krê. ‘Ngoăih kơ ‘nŏh hăm klŏk nge, tơdăh 1 giĕng bơih mă lei klŏk nge oei lĕch đak ưh kơhrĕng ‘nŏh bơ̆n athei lăng năng lăm klŏk hăm đei ƀrê dăh mă ưh. Bơ̆n băt 1 tơdrong jĭ hăm nge gơ̆h pơm tơlĕch lơ tơdrong răm, mă loi ‘nŏh gơ̆ hơkâu đơ̆ng jĭ klŏk. Tơdrong tơm ‘nŏh yoa vei lăng klŏh ưh kơ ‘lơ̆ng. ‘Nŏh jĭ 1,2 tơdrong tôch krê hơmơt athei rim bơngai pơm mĕ, pơm ƀă bơ̆n athei băt.

-Lei a, bơnê kơ ih ƀak si hơ!