
Lơ̆n kơ bơngai Bahnar ưh đei lơ gah um rŭp, trong pơrŏ 'noh ƀônh mơ̆n, mă atŭm minh kơluăi lơ̆n mă lei ưh đei mă ou ưh đei le lăi hăm mă to. Mă lei, tơdrong pơjing đei kăp gĭt ƀônh kơ băt noh đak kơ-ang găm kơnhă 'lơ̆ng kơ rim tơmam lơ̆n pơm đei.

'Nhŏng Nazam Hasharim, tơmoi đơ̆ng teh đak Malaixia truh tơmang lŭ lăp ah mă đei asong man lơ̆n ăn tơbăt: “Ƀơ̆t blŭng lăng, inh ngêh dôm tơmam lơ̆n so sơ̆ đunh kơ ou kơ anglŏ sơnăm. Lăng hăp 'lơ̆ng kơ măt păng ƀônh ƀŏ, 'lơ̆ng nhen kơ đe pơmai man lơ̆n ou mơ̆n. Inh tơ-oei đunh dôm jơ hloi mă hơdrô̆ pơm tơmam lơ̆n iĕ ioch ou. Chrĕng tơpă ƀôh đe sư hơdrô̆ yua dôm tơmam drăm ƀônh hiôk ou đĕch. Đe sư pơm lơ̆n pha hăm dôm yă kiơ mă inh hlôi băt”
Duch Y- Khel oei tơ̆ apŭng Kon Braih, dêh char Kon Tum ăn tơbăt, tơdrong jang man lơ̆n kơ bơngai Bahnar ưh kơ băt đei đơ̆ng layơ. Đe mĕ, đe pơmai jang tơdrong jang ou lơ̆m pơyan phang dah mă ah jơ rơvơn. Man lơ̆n ưh đei tơnap mă lei kăl đei tơdrong kơchăng sơ̆n, păng kăl khei năr noh trŏ ƀlep hăm đe drăkăn. Tơmam man lơ̆n 'noh iŏk đơ̆ng teh lơ̆n, mă teh athei iŏk ah tơring đak glung Đăk T’Băng Giô kơlih teh tơ̆ ou rơmuơn 'nhan hloh. Hơdrol kơ kôch teh, đe hơnơ̆ng soi kơ yang hăm minh tơm tơdrô ge păng iĕr. Pham iĕr păng tơdrô đei tơprah tăp dăr anih teh hlôi rơih păng sơkat apinh yang Prao... Đơ̆ng rŏng kơ kôch teh noh đe sơ̆k hrăng, peh hĕch đang kơ noh hơdrei iŏk pŭk teh. Đơ̆ng rŏng kơ noh, đe tah teh lơ̆m tong hnong 'long, tuh đak tơtap rơpou vă kơ teh rơmuơn păng 'nhan...

Tơdrong man lơ̆n mă tơm noh nhen băl đĕch, hơkou đe man hơdrol đang kơ noh truh ah ƀơ̆r lơ̆n păng mă hơtuch noh man kơ-'nơ̆l. Tơdrong kăp gĭt lơ̆m tơdrong jang man lơ̆n kơ bơngai Bahnar 'noh đe yua minh ƀar tơmam man ƀônh đĕch nhen kơđoh kram, che iĕ, minh ƀar tŏ hla, minh kơtŏl tơmo.
Ưh kơ băt truh ki thuơ̆t yua kơƀang dăr, pơtăl kơ noh đe drăkăn Bahnar iŏk minh jăl 'long dah mă iŏk hơpăl peh ƀa pơkŭp. Vă man hơkou lơ̆n, bơngai drăkăn vih rŏng 'ngir, yak dăr hơlơ̆k gah 'ngeo. Pah ti noh chĕp gah 'nguaih, ti mă to noh pĕt truh layơ teh lơ̆m lăm rơhiŭng. Pĕt truh ah ƀơ̆r lơ̆n noh yak dăr hơlơ̆k gah 'ngeo. Phơ phŏ bơngai man iŏk che hơ-iuch sut ah hơkou vă kơ lơ̆n ưh đei kro.
Đang gah ƀơ̆r bơih noh đe 'nhăk sơ̆k lơ̆n lơ̆m 1 năr đang kơ noh đe man kơ-'nơ̆l kơ-'lŏ. Ah noh đe sư tơ-oei tơpăt jơ̆ng 'măn lơ̆n ah blu đang kơ noh man kơ-'nơ̆l mă trŏ mă ƀlep. Duch Y- Khel ăn tơbăt, gah man pơjing um kơ-'lŏ noh đunh hloh păng athei tơguăt hăm tơdrong kloh klĕch, jơ̆ng yak dăr mă hơbĕch, măt noh athei lăng mă kơchăng: “Ah mă man đang, hơmet keh đang, lê̆ hrăng lơ̆m 3 năr ah hơnih yơp, iŏk kơtŏl tơmo dĭl vĭl kơhret mă kơnhă đang kơ noh 'nhăk pơhang tơ̆ tơnuh unh đơ̆ng rŏng kơ noh pơtơm 'nhăk ƀuh”
Hrei ou, bơngai Bahnar adoi oei răk vei trong ƀuh lơ̆n lơ̆m jơmŭl unh tơ̆ cham, ah hơnih hlơp kial, hơchơ̆k 'long unh tăp dăr lơ̆n lơ̆m lăm, tơ̆ 'nguaih păng ah kơpal... Dôm tơmam lơ̆n kơ bơngai Bahnar Jơlâng đei um rŭp ƀônh đĕch mă lei đei tơdrong joh ayŏ phara kơdih. Pơmai Thanh Ngọc, kan ƀô̆ jang lơ̆m hơnih pơdă tơmam drăm so - thư viê̆n dêh char Kon Tum ăn tơbăt: “Lơ̆n tơ̆ ou mă lơ noh đe lê̆ kơnhă, ưh đei pơrŏ ou to. Mă kăl, bơngai Bahnar pik đak kơ-ang hăm kơđoh tơm Tnung. Ah ƀuh jê̆ đang, đe sư iŏk kơđoh tơm Tnung teh tơpĕ, djrŭ tơ̆ đak păng pik ah tơmam lơ̆n, pơm thoi noh lơ̆m 3, 4 'măng. Pơm thoi noh vă kơ tơmam lơ̆n đei đak kơ-ang găm kơnhă 'lơ̆ng păng kơjăp”.

Vă gơh đei tơmam lơ̆n 'lơ̆ng athei đei tơguăt đơ̆ng lơ tơdrong nhen: tŏ 'mi kial, hơnih man, hơyuh tŏ, khei năr, huach lơ jơhngơ̆m. Tôm tơdrong noh athei đei tơdrong sơ̆n, hơbĕch hơbal, hlôh vao đơ̆ng bơngai man lơ̆n mă gơh đei. Duch Y Khel tơroi, mă dang ei tơmam drăm yua adoi đei tôm tơ̆ kơchơ mă lei lơ̆m rim unh hnam bơngai Bahnar Jơlâng duh athei đei ƀar pêng tŏ gŏ lơ̆n: “Tơmam ba răt noh pai ưh kơ 'lơ̆ng hơtŏ hăm dôm tơmam ou. Pai por 'lơ̆ng. Hnam mă yơ adoi đei ƀar pêng tŏ gŏ man thoi ou. Mưh pai por dah mă pai tơyông adoi rơmuơn 'lơ̆ng. Dah mă 'măn tah ƀuih pai tơdrô, 'măn răk ƀoh, 'măn dôm tơmam kăl nai. Kiơ̆ khôi juăt lơ̆n ou ưh layơ gơh hŭt lê̆”
Mă thoi noh, tơdrong mă dôm bơngai nhen duch Y -Khel pơngơ̆t hloh dang ei noh đe drŏkăn mơlôh Bahnar pă đei tơklep hăm tơdrong man lơ̆n juăt jue bơih.
Vei răk tơdrong so vă 'mêm kơ tơdrong hơrih hrei ou, hlôh vao gah tơm a la chă vă tơgĭt păng pôk bơnê kơ tơdrong jang gơh hơgei, hơbĕch hơbal kơ bơngai Bahnar sơ̆ ki jing tơdrong jang kăp gĭt. 'Meh vei răk tơdrong 'lơ̆ng ou, băt chă vei răk tơƀăk mong tơdrong jang so lơ̆m tơpôl bơngai Bahnar pơtơm jĭ tơdrong vei răk hơdah hloh.
Viết bình luận