Juai caik ragu daoh bhap bani Mường lahik nao
Juai caik ragu daoh bhap bani Mường lahik nao

Ragu daoh bhap bani Mường – Sa drap ar ilamo hu yaom glaong di urang Mường, lac kadha ngak hadah mbaok hadah meta di sa bangsa. Min, hu oh takik dam dara uranaih bangsa Mường urak ini oh thau, oh takre sap daoh, panuac take Mường, bruk ini, lac kayua thei? Dalam kadha dom bangsa adei sa-ai adit ini, khaol drei duah thau saong tui pang dom panuac di dom urang daok saneng kuhria ka bruk khik ramik saong patagok ilamo Mường.

Juai caik ragu daoh bhap bani Mường lahik nao

Juai caik ragu daoh bhap bani Mường lahik nao

Ragu daoh bhap bani Mường – Sa drap ar ilamo hu yaom glaong di urang Mường, lac kadha ngak hadah mbaok hadah meta di sa bangsa. Min, hu oh takik dam dara uranaih bangsa Mường urak ini oh thau, oh takre sap daoh, panuac take Mường, bruk ini, lac kayua thei? Dalam kadha dom bangsa adei sa-ai adit ini, khaol drei duah thau saong tui pang dom panuac di dom urang daok saneng kuhria ka bruk khik ramik saong patagok ilamo Mường.

Tung tung da dá – “Lagu pok po langik ” di urang  Cơ Tu
Tung tung da dá – “Lagu pok po langik ” di urang Cơ Tu

Lagu tamia Tung tung da dá kak kajap song bhap bini, hu mboh dalam rilo bruk pataom mbaok bhap bini song dom adat prong di urang Cơ Tu yau adat klauk kubau, adat uan padai bahrau ,adat padang palei, padang sang Gươl... Urang Cơ Tu meng dom saman ini mai tamia Tung tung da dá yau sa jalan piah pambuak dunya anak meta song lingik tasik, haong ong muk ong kei. Oh hu sa urang Cơ Tu halei di Quảng Nam, Đà Nẵng atau Thừa Thiên Huế oh krein randap song lagu tamia ni. Mik va tuk halei iek prong song thau sahneng khik ramik, patagok ilamu gheih mekre di bangsa drei . Dalam kadha “Dom bangsa adei saai” adit ni, khol hulin hu kadha vak di của Lan Anh, urang vak di rayo sap ndom VN piah dong ka mik va song tong abih gauk thau jang ka lagu tamia Tung tung da dá di mik va Cơ Tu:

Tung tung da dá – “Lagu pok po langik ” di urang  Cơ Tu

Tung tung da dá – “Lagu pok po langik ” di urang Cơ Tu

Lagu tamia Tung tung da dá kak kajap song bhap bini, hu mboh dalam rilo bruk pataom mbaok bhap bini song dom adat prong di urang Cơ Tu yau adat klauk kubau, adat uan padai bahrau ,adat padang palei, padang sang Gươl... Urang Cơ Tu meng dom saman ini mai tamia Tung tung da dá yau sa jalan piah pambuak dunya anak meta song lingik tasik, haong ong muk ong kei. Oh hu sa urang Cơ Tu halei di Quảng Nam, Đà Nẵng atau Thừa Thiên Huế oh krein randap song lagu tamia ni. Mik va tuk halei iek prong song thau sahneng khik ramik, patagok ilamu gheih mekre di bangsa drei . Dalam kadha “Dom bangsa adei saai” adit ni, khol hulin hu kadha vak di của Lan Anh, urang vak di rayo sap ndom VN piah dong ka mik va song tong abih gauk thau jang ka lagu tamia Tung tung da dá di mik va Cơ Tu:

Main bhap bini di urang  Chăm Ninh Thuận
Main bhap bini di urang Chăm Ninh Thuận

# Pathau mik va song tong abih gauk : Tui duah thau saong duah pataom di tác giả Châu Văn Huynh ye urang Cam hu labaih 100 kadha me-in bhap bini meng kan, hu me-in tui rilo jalan saong hu thưởng phạt. Kadha me-in bhap bini hu 2 janih, ka 1 lac me-in phổ thông, di labik halei jeng me-in hu, daok sa janih tra lac me-in dalam lễ hội. “Kaya Mâ-In” – nan lac kadha me-in bhap bini. Da-a mikva saong taong abih gauk pang kadha vak di Việt Phú, urang vak di rayo sap ndom VN ka dom kadha me-in bhap bini Cam daok di tỉnh Ninh Thuận tapa kadha “Dom bangsa adei sa-ai”:

Main bhap bini di urang  Chăm Ninh Thuận

Main bhap bini di urang Chăm Ninh Thuận

# Pathau mik va song tong abih gauk : Tui duah thau saong duah pataom di tác giả Châu Văn Huynh ye urang Cam hu labaih 100 kadha me-in bhap bini meng kan, hu me-in tui rilo jalan saong hu thưởng phạt. Kadha me-in bhap bini hu 2 janih, ka 1 lac me-in phổ thông, di labik halei jeng me-in hu, daok sa janih tra lac me-in dalam lễ hội. “Kaya Mâ-In” – nan lac kadha me-in bhap bini. Da-a mikva saong taong abih gauk pang kadha vak di Việt Phú, urang vak di rayo sap ndom VN ka dom kadha me-in bhap bini Cam daok di tỉnh Ninh Thuận tapa kadha “Dom bangsa adei sa-ai”:

Adat ngak nong di urang Cam pak Ninh Thuan
Adat ngak nong di urang Cam pak Ninh Thuan

Dom adat cambat mengkan di urang Cam ndom tal chu kỳ tamuh tabiak saong cakrok di phun padai. Hu adat kuaic ribong, ngak binek, adat likau kajap kro, adar trun hamu, adat padang chòi liua, adat uan dom tukvak cakrok di phun padai…Taong abih bruk nan jeng brei mboh hatai caong khin ka sa bilan pala drak siam mekre,hajan siam angin lagaih saong sa raidiuk ginup meda. Daa mikva saong grauk yut pang kadha vak di urang vak Việt Phú ndom ka makna di adat ngak nong di urang Cam Ninh Thuan tapa kadha “ dom bangsa adei saai”: ​

Adat ngak nong di urang Cam pak Ninh Thuan

Adat ngak nong di urang Cam pak Ninh Thuan

Dom adat cambat mengkan di urang Cam ndom tal chu kỳ tamuh tabiak saong cakrok di phun padai. Hu adat kuaic ribong, ngak binek, adat likau kajap kro, adar trun hamu, adat padang chòi liua, adat uan dom tukvak cakrok di phun padai…Taong abih bruk nan jeng brei mboh hatai caong khin ka sa bilan pala drak siam mekre,hajan siam angin lagaih saong sa raidiuk ginup meda. Daa mikva saong grauk yut pang kadha vak di urang vak Việt Phú ndom ka makna di adat ngak nong di urang Cam Ninh Thuan tapa kadha “ dom bangsa adei saai”: ​

Bruk ngak gai druh di Tan Son
Bruk ngak gai druh di Tan Son

Atah di ban Phan Rang –Tháp Chàm 30km jalan, ban sit Tân Sơn, huyện Ninh Sơn, tỉnh Ninh Thuận meng lavik mai danei angan haong bruk ngak gai duh meng kayau pablei ka urang pandar. Gai duh Tân Sơn hu rilo urang pandar kayua pandar dak lavik harei dak jangaih mekre.

Bruk ngak gai druh di Tan Son

Bruk ngak gai druh di Tan Son

Atah di ban Phan Rang –Tháp Chàm 30km jalan, ban sit Tân Sơn, huyện Ninh Sơn, tỉnh Ninh Thuận meng lavik mai danei angan haong bruk ngak gai duh meng kayau pablei ka urang pandar. Gai duh Tân Sơn hu rilo urang pandar kayua pandar dak lavik harei dak jangaih mekre.

Siuk khan piêu mekre di urang bangsa Thái
Siuk khan piêu mekre di urang bangsa Thái

Dom urang kumei Thái tuk hlei jeng mboh mekre meta angui cuh blah ao cóm, mbuk palao atah. Dom gheih mekre nan dak mekre gheih jang mai meng blah tanyiak siuk khan piêusambo hadah, ndung bak dalam nan hatung hatai suan yawa di urang kumei bangsa Thái. siuk tanyiak khan piêu, lac pandap oh kurang hu di urang bangsa kumei thái, meng lavik mai hu tame cih vak jeng dalam ariya, dalam kadha daoh saong hu rilo menuac thau tal. dalam sap thái, “ piêu” hu makna lac siuk khan me-om di urang kumei Thái.

Siuk khan piêu mekre di urang bangsa Thái

Siuk khan piêu mekre di urang bangsa Thái

Dom urang kumei Thái tuk hlei jeng mboh mekre meta angui cuh blah ao cóm, mbuk palao atah. Dom gheih mekre nan dak mekre gheih jang mai meng blah tanyiak siuk khan piêusambo hadah, ndung bak dalam nan hatung hatai suan yawa di urang kumei bangsa Thái. siuk tanyiak khan piêu, lac pandap oh kurang hu di urang bangsa kumei thái, meng lavik mai hu tame cih vak jeng dalam ariya, dalam kadha daoh saong hu rilo menuac thau tal. dalam sap thái, “ piêu” hu makna lac siuk khan me-om di urang kumei Thái.

Caraok pieng – adat gam rilo hatai khin di urang Khmer
Caraok pieng – adat gam rilo hatai khin di urang Khmer

Pathau mik va! Ngan song urang Khmer, piêng (cốm dẹp) lac pandap (mbang chính) piah pok paling yang ia bilan, lac yang khik iek phun pala song langik tasik, daong ka hajan siam, hangin lagaih piah ka bruk pala drak, rong glang hu siam mekre, ngak mbang hu ginup meda. Kayua Yau nan ye, di harei 15 bilan 10 saka ia bilan yaok thun , urang Khmer peih ngak lễ hội Ok Ombok song ngak pieng piah pok paling yang ia bilan. Dalam kadha “dom bangsa adei saai” harei ni, daa mik va song tong abih gauk duah thau ka makna, adat caraok pieng di urang Khmer Nam bộ:

Caraok pieng – adat gam rilo hatai khin di urang Khmer

Caraok pieng – adat gam rilo hatai khin di urang Khmer

Pathau mik va! Ngan song urang Khmer, piêng (cốm dẹp) lac pandap (mbang chính) piah pok paling yang ia bilan, lac yang khik iek phun pala song langik tasik, daong ka hajan siam, hangin lagaih piah ka bruk pala drak, rong glang hu siam mekre, ngak mbang hu ginup meda. Kayua Yau nan ye, di harei 15 bilan 10 saka ia bilan yaok thun , urang Khmer peih ngak lễ hội Ok Ombok song ngak pieng piah pok paling yang ia bilan. Dalam kadha “dom bangsa adei saai” harei ni, daa mik va song tong abih gauk duah thau ka makna, adat caraok pieng di urang Khmer Nam bộ:

Urang pluh yava tame khèn Mông angaok bhum caik glaong
Urang pluh yava tame khèn Mông angaok bhum caik glaong

Thau hu yaom glaong di mbaik khèn dalam rai diuk saong tâm linh di bhap bani drei, ong Hờ A Súa, bangsa Mông daok di bản Suối Lành C, xã Hang Chú, huyện Bắc Yên, tỉnh Sơn La oh lac biak takre yuk khèn, bo daok ravai duah, caik tukvak ngak tabiak khèn. Dom mbaik khèn hu ong ngak mboh biak mekre, kajap, yau mbaik khèn meng kan di bangsa Mông hu mikva dom bhum takre, duah tal labik piah pablei. Vừ Chu, urang vak di rayo sap ndom VN daok di Tây Bắc hu kadha vak khan brei ka mikva saong taong abih gauk thau ka hatai caong khik ramik ilamo bangsa di ong Hờ A Súa tapa kadha “Dom bangsa adei sa-ai”:

Urang pluh yava tame khèn Mông angaok bhum caik glaong

Urang pluh yava tame khèn Mông angaok bhum caik glaong

Thau hu yaom glaong di mbaik khèn dalam rai diuk saong tâm linh di bhap bani drei, ong Hờ A Súa, bangsa Mông daok di bản Suối Lành C, xã Hang Chú, huyện Bắc Yên, tỉnh Sơn La oh lac biak takre yuk khèn, bo daok ravai duah, caik tukvak ngak tabiak khèn. Dom mbaik khèn hu ong ngak mboh biak mekre, kajap, yau mbaik khèn meng kan di bangsa Mông hu mikva dom bhum takre, duah tal labik piah pablei. Vừ Chu, urang vak di rayo sap ndom VN daok di Tây Bắc hu kadha vak khan brei ka mikva saong taong abih gauk thau ka hatai caong khik ramik ilamo bangsa di ong Hờ A Súa tapa kadha “Dom bangsa adei sa-ai”:

Alat ragam di urang Cam H’roi: Brei mboh ilamu taom gaok lai tame gauk
Alat ragam di urang Cam H’roi: Brei mboh ilamu taom gaok lai tame gauk

Tui dom urang roh duah, alat ragam di urang Cam H’roi gam brei mboh bruk taom gaok lai tame gauk haong ilamu di dom bangsa takik di Trường Sơn – Tây Nguyên, gam ndung bak ilamu karei di urang Cam H’roi. Hu yau nan mai meng bruk diuk rai suia lavik di bhum glaong, jaik taphia urang Ba-na, Ê –đê…, min daok khiK veik hu dom ilamu di bangsa Cam, di asal urang Mã lai-đa đảo.

Alat ragam di urang Cam H’roi: Brei mboh ilamu taom gaok lai tame gauk

Alat ragam di urang Cam H’roi: Brei mboh ilamu taom gaok lai tame gauk

Tui dom urang roh duah, alat ragam di urang Cam H’roi gam brei mboh bruk taom gaok lai tame gauk haong ilamu di dom bangsa takik di Trường Sơn – Tây Nguyên, gam ndung bak ilamu karei di urang Cam H’roi. Hu yau nan mai meng bruk diuk rai suia lavik di bhum glaong, jaik taphia urang Ba-na, Ê –đê…, min daok khiK veik hu dom ilamu di bangsa Cam, di asal urang Mã lai-đa đảo.