Đing năm - Alat raham oh kurang hu tuk daoh Eirei di urang bangsa Ê đê
Đing năm - Alat raham oh kurang hu tuk daoh Eirei di urang bangsa Ê đê

Pathau mikva saong grauk ayut! Urang Ê Đê hu biak rilo alat ragam di mukkei hu ngak meng kreim la-ar, dalam nan hu talak rakle Đing năm. Ragam nan kak kajap haong dalikan biak gheih ka hatai anit ranam amaik ame di 6 urang hia ka amaik, ame plang lahik. Hadei di nan, urang Ê Đê pandar piah yuh tui ragam daoh Eirei, tuk ngak dom adat yau: paling Yang tapen ia, adat likau hajan, adat uan padai birau, tame sang birau, ndam padhi…

Đing năm - Alat raham oh kurang hu tuk daoh Eirei di urang bangsa Ê đê

Đing năm - Alat raham oh kurang hu tuk daoh Eirei di urang bangsa Ê đê

Pathau mikva saong grauk ayut! Urang Ê Đê hu biak rilo alat ragam di mukkei hu ngak meng kreim la-ar, dalam nan hu talak rakle Đing năm. Ragam nan kak kajap haong dalikan biak gheih ka hatai anit ranam amaik ame di 6 urang hia ka amaik, ame plang lahik. Hadei di nan, urang Ê Đê pandar piah yuh tui ragam daoh Eirei, tuk ngak dom adat yau: paling Yang tapen ia, adat likau hajan, adat uan padai birau, tame sang birau, ndam padhi…

Rup cih ndong ho – ilamu bangsa siam makre
Rup cih ndong ho – ilamu bangsa siam makre

Parang iek rup cih Đông Hồ dahlau dieh dan haong urak ni, daok peih tabiak di Muyim Mỹ thuật Việt Nam, parang iek hu ba chrieh chai ka urang takre rup cih bhap bini. Bruk ngak ini daok dalam dom bruk padang ngak harak gar Hồ sơ pakat nagar “Bruk ngak rup cih Đông Hồ”pok tagok UNESCO, piah pasiam viek, khik caga haong patagok bruk ngak rup cih bhap bini dalam vaktu baharau ini.

Rup cih ndong ho – ilamu bangsa siam makre

Rup cih ndong ho – ilamu bangsa siam makre

Parang iek rup cih Đông Hồ dahlau dieh dan haong urak ni, daok peih tabiak di Muyim Mỹ thuật Việt Nam, parang iek hu ba chrieh chai ka urang takre rup cih bhap bini. Bruk ngak ini daok dalam dom bruk padang ngak harak gar Hồ sơ pakat nagar “Bruk ngak rup cih Đông Hồ”pok tagok UNESCO, piah pasiam viek, khik caga haong patagok bruk ngak rup cih bhap bini dalam vaktu baharau ini.

Bhap bani bangsa Cống uan raok Tết bingu dalam bui sambai
Bhap bani bangsa Cống uan raok Tết bingu dalam bui sambai

Tết bingu mào gà (daok ieu lac Tết bingu) di bangsa Cống daok di dom xã Pa Tần (huyện Nậm Pồ), Pa Thơm (huyện Ðiện Biên) song Nậm Kè (huyện Mường Nhé) bahrau hu Mintri ilamu, Thể thao song Du lịch brei harak Chứng nhận Inem krung ilamu phi vật thể pakat negar.

Bhap bani bangsa Cống uan raok Tết bingu dalam bui sambai

Bhap bani bangsa Cống uan raok Tết bingu dalam bui sambai

Tết bingu mào gà (daok ieu lac Tết bingu) di bangsa Cống daok di dom xã Pa Tần (huyện Nậm Pồ), Pa Thơm (huyện Ðiện Biên) song Nậm Kè (huyện Mường Nhé) bahrau hu Mintri ilamu, Thể thao song Du lịch brei harak Chứng nhận Inem krung ilamu phi vật thể pakat negar.

Adat Aza di bhap bani Pa Cô
Adat Aza di bhap bani Pa Cô

Lễ hội Aza nan lac sa dalam dom adat cambat meng kan mai di urang Pa Cô jang yau bhap bani urang bangsa takik daok di huyện bhum ceik A Lưới, tỉnh Thừa Thiên-Huế.

Adat Aza di bhap bani Pa Cô

Adat Aza di bhap bani Pa Cô

Lễ hội Aza nan lac sa dalam dom adat cambat meng kan mai di urang Pa Cô jang yau bhap bani urang bangsa takik daok di huyện bhum ceik A Lưới, tỉnh Thừa Thiên-Huế.

Adat ngak yang glai  di urang Pu Péo
Adat ngak yang glai di urang Pu Péo

Urang Pu Péo tok hu 600 menuac saong daok khik adat ngak yang Po glai hu taduan lac drap ar ilamu phi vật thể. Adat cambat nan birau hu padang ngak veik di jala pandiak harei 23 bilan 11 di Palei Ilamu Du lich dom bangsa Viet Nam dalam Adit “Prong jum pataom dom bangsa - Drap ar ilamu Việt Nam” thun 2019, pachreih hu bruk sangka di rilo menuac. Kadha “Dom bangsa Viet Nam” harei ini, da-a mikva saong grauk ayut pang yaih khan ka adat ngak yang glai di urang Pu Péo:

Adat ngak yang glai  di urang Pu Péo

Adat ngak yang glai di urang Pu Péo

Urang Pu Péo tok hu 600 menuac saong daok khik adat ngak yang Po glai hu taduan lac drap ar ilamu phi vật thể. Adat cambat nan birau hu padang ngak veik di jala pandiak harei 23 bilan 11 di Palei Ilamu Du lich dom bangsa Viet Nam dalam Adit “Prong jum pataom dom bangsa - Drap ar ilamu Việt Nam” thun 2019, pachreih hu bruk sangka di rilo menuac. Kadha “Dom bangsa Viet Nam” harei ini, da-a mikva saong grauk ayut pang yaih khan ka adat ngak yang glai di urang Pu Péo:

Ilamo thung lũng – Kadha siam gheih di palei Mường
Ilamo thung lũng – Kadha siam gheih di palei Mường

Tui dom urang roh duah, muk kei di urang Việt - Mường nan lac urang Lạc Việt, urang ngak po biak biai di ilamo Đông Sơn - văn minh kraong Hồng daneiy angan dalam sajarah peih taneh padang taneh aia. Bhum thung lũng ceik tỉnh Hòa Bình nan lac sa dalam dom pasak di bhap bani yao klak Việt - Mường.

Ilamo thung lũng – Kadha siam gheih di palei Mường

Ilamo thung lũng – Kadha siam gheih di palei Mường

Tui dom urang roh duah, muk kei di urang Việt - Mường nan lac urang Lạc Việt, urang ngak po biak biai di ilamo Đông Sơn - văn minh kraong Hồng daneiy angan dalam sajarah peih taneh padang taneh aia. Bhum thung lũng ceik tỉnh Hòa Bình nan lac sa dalam dom pasak di bhap bani yao klak Việt - Mường.

Alak ghè dalam rai duik mik va bangsa Tây Nguyên
Alak ghè dalam rai duik mik va bangsa Tây Nguyên

Tui adat cambat di bhap bini bangsa takik dok di dom tỉnh Tây Nguyên dahlau deih, urang amaik hu pato veik ka anek kamei prong bruk ngak alak ghè piah menyum dalam sang song dom harei rija prong di palei. Mik va oh thau bruk ngak alak hu meng saman halei mai, tok thau lac tuk prong tagok dalam baoh sang tual, hu mboh ame dok menyun ché alak ghè, dok amaik ye tagok glai mek kayau mai ngak tape ngak alak.

Alak ghè dalam rai duik mik va bangsa Tây Nguyên

Alak ghè dalam rai duik mik va bangsa Tây Nguyên

Tui adat cambat di bhap bini bangsa takik dok di dom tỉnh Tây Nguyên dahlau deih, urang amaik hu pato veik ka anek kamei prong bruk ngak alak ghè piah menyum dalam sang song dom harei rija prong di palei. Mik va oh thau bruk ngak alak hu meng saman halei mai, tok thau lac tuk prong tagok dalam baoh sang tual, hu mboh ame dok menyun ché alak ghè, dok amaik ye tagok glai mek kayau mai ngak tape ngak alak.

Gaok bar – pandap oh kurang hu di urang bangsa Thái
Gaok bar – pandap oh kurang hu di urang bangsa Thái

Dalam sang urang bangsa Thái Tây Bắc, jaik abih sang thei jeng brei hu gaok bar. Urang Thái iek praong gaok ban yau pandap gireik, meyah sang halei oh hu gaok nan meda ngak mbang oh hu kaya meda. Lường Hạnh, urang vak di Rayo sap ndem Viet Nam daok di Tây Bắc hu kadha vak brei thau ka bruk nan:

Gaok bar – pandap oh kurang hu di urang bangsa Thái

Gaok bar – pandap oh kurang hu di urang bangsa Thái

Dalam sang urang bangsa Thái Tây Bắc, jaik abih sang thei jeng brei hu gaok bar. Urang Thái iek praong gaok ban yau pandap gireik, meyah sang halei oh hu gaok nan meda ngak mbang oh hu kaya meda. Lường Hạnh, urang vak di Rayo sap ndem Viet Nam daok di Tây Bắc hu kadha vak brei thau ka bruk nan:

Biak karei baoh sang tol di urang Raglai
Biak karei baoh sang tol di urang Raglai

Sang tol meng kan mai di urang Raglai hu dak tame janih kiến trúc bhap bani, sa janih kiến trúc bhian mboh dalam dalam bhap bani dom bangsa adei sa-ei daok di bhum ceik glaong. Ngan haong janih sang bhap bani meng kan ini, pandap piah ngak sang tol rilo meng lac krem la-a, kayau, hala glai… Ini lac dom janih pandap hu dalam glai, nan ye manuac sia dalam sang thei jeng meda hu mbaok tame padang ngak sang bo cang tal thợ tacei pato. Yau nan min sang tol di urang Raglai jeng hu dom janih kiến trúc biak karei.

Biak karei baoh sang tol di urang Raglai

Biak karei baoh sang tol di urang Raglai

Sang tol meng kan mai di urang Raglai hu dak tame janih kiến trúc bhap bani, sa janih kiến trúc bhian mboh dalam dalam bhap bani dom bangsa adei sa-ei daok di bhum ceik glaong. Ngan haong janih sang bhap bani meng kan ini, pandap piah ngak sang tol rilo meng lac krem la-a, kayau, hala glai… Ini lac dom janih pandap hu dalam glai, nan ye manuac sia dalam sang thei jeng meda hu mbaok tame padang ngak sang bo cang tal thợ tacei pato. Yau nan min sang tol di urang Raglai jeng hu dom janih kiến trúc biak karei.

Bingun Cam – Biểu tượng biak karei dalam rai diuk urang Cam
Bingun Cam – Biểu tượng biak karei dalam rai diuk urang Cam

Yaom lac hu mai daok angaok bhum taneh halei ye urang Cam padang ngak bimon kalan saong kuac takac bingiun pak bhum taneh nan. Meyah lac bimon kalan Cam hu mong yau biểu trưng di thượng tầng văn minh Champa ye bingun yao klak Cam nan lac biểu tượng biak karei di rai diuk urang Cam. Kadha vak hadei ini di Inrasara khan brei thau ka dom janih biak karei di bingun yao klak urang Cam:

Bingun Cam – Biểu tượng biak karei dalam rai diuk urang Cam

Bingun Cam – Biểu tượng biak karei dalam rai diuk urang Cam

Yaom lac hu mai daok angaok bhum taneh halei ye urang Cam padang ngak bimon kalan saong kuac takac bingiun pak bhum taneh nan. Meyah lac bimon kalan Cam hu mong yau biểu trưng di thượng tầng văn minh Champa ye bingun yao klak Cam nan lac biểu tượng biak karei di rai diuk urang Cam. Kadha vak hadei ini di Inrasara khan brei thau ka dom janih biak karei di bingun yao klak urang Cam: