Đa đa knơ̆ng bruă đeh kwă ti Dak Lak huĭ hyưt, tơdah ênoh prăk jia mrâo dưi dưn srăng ngă kơ phung hrui blei mơ̆ng Mi nao duah mphŭn mkăp mơ̆ng Brazil amâdah Colombia, dua ala čar ƀiă klei hmăi. Tơdah amâo mâo hdră êlan djŏ guôp, dhar bruă kphê Việt Nam srăng tlă anăp hŏng klei srăng luč anôk čhĭ mnia. Hluê si Lê Đình Tư, khua knơ̆ng bruă duh mkra mnia mblei Minudo farm care, êngao kơ dŭm hdră êlan msĕ si: khăt bi mdul ênoh bi liê, mđĭ hnơ̆ng klei mkra mjing, mđĭ boh tŭ dưn mnơ̆ng dhơ̆ng, bruă lŏ dơ̆ng mtrŭn agha êlam hlăm anôk mnia mblei lăn čar ăt jing yuôm bhăn:

 “Hlăm wưng ară anei, mđĭ hĭn klei čhĭ mnia hlăm lăn čar hŏng dŭm mta mnơ̆ng tŭ jăk čiăng mgaih msir dŭm klei dleh dlan mơ̆ng dŭm knơ̆ng bruă đeh kwă hlăm lăn čar. Leh anăn boh klei hlăm êdei anăp drei srăng bi mlih pô êlâo, bi lu jơr anôk mnia mblei čiăng kơ anôk mnia mblei anei mlih srăng mâo anôk mnia mblei mkăn. Drei amâo mâo lĕ hlăm klei dleh kpăk. Wăt hŏng djăp klei mlih drei ăt srăng dưi đĭ kyar hơĭt kjăp”.

Việt Nam jing ala čar ba čhĭ kphê lu tal dua dlông rŏng lanw leh anăn jing phŭn mkăn kphê Robusta dưi yua lu hlăm kphê lik leh anăn êa mnăm giêt. Ênoh jia 46% dưi bi mđĭ ênoh mnơ̆ng, ngă kơ kphê Việt Nam dleh hĭn hlăm anôk mnia mblei Mi. Klei anei ngă truh bi hrŏ klei blei kphê mơ̆ng Mi leh anăn bi hrŏ hnơ̆ng mnia mblei kphê mơ̆ng Việt Nam.

Êlâo dih, hŏng ênoh jia 0%, kphê Việt Nam dưi bi ktưn jăk hlăm anôk mnia mblei Mi. Ară anei klei găl anei knŏng dôk mă hŏng kphjê asăr. Bi dŭm mta leh mkra mjing srăng tŭ ênoh jia mrâo ngă kơ dŭm knơ̆ng bruă ba čhĭ tuôm hŏng klei dleh dlan. Ƀiădah hluê si Trịnh Đức Minh, khua êpul hgŭm kphê Ƀuôn Ama Thuôt, kphê Việt Nam mâo leh ti êbeh 100 ala čar, krĭng kwar leh anăn mâo lu klei hriăm bi mdrơ̆ng hŏng klei mlihi. Mĭn tĭng srăng mđĭ klei ba čhĭ hŏng dŭm anôk mnia mblei msĕ si EU, China, Japon, Dhŭng Korea… srăng bi mbŏ klei bi hrŏ ba čhĭ kơ Mi. Trịnh Đức Minh, hlăk mblang:

 “Kpê mơ̆ng Việt Nam mâo ai găl guôp hŏng klei mlih anôk mnia mblei, pŏk mlar anôk mnia mblei dôk mâo klei găl, kyua boh sĭt pô dưi bi lu jơr anôk mnia mblei, truh kơ dŭm êtuh leh. Dŭm anôk mnia mblei Asi kyua kphê Robusta pô jing lu êdi. Phung blei mơ̆ng China, Japon, Dhŭng Korea… dŭm ala čar Asu čiăng lu ƀiădah pô amâo djăp čhĭ. Leh anăn hlăm wưng ênoh đĭ yuôm arăng srăng yua kphê Robusta čiăng mdul ƀiă, bi kphê Arabica ênoh yuôm hĭn”.

Čiăng bi mdrơ̆ng hŏng dŭm klei lông dlăng anei, dŭm knơ̆ng bruă kphê Việt Nam dưi ksiêm dlăng bi lu jơr anôk mnia mblei, bi hrŏ klei knang kơ anôk mnia mblei Mi. Êngao kơnăn, bruă mđĭ hnơ̆ng tŭ jăk mnơ̆ng dhơ̆ng leh anăn mkŏ mjng anăn knăm dưi đru mđĭ ênoh leh anăn ai bi ktưn hlăm anôk mnia mblei tar rŏng lăn. Mbĭt anăn, knŭk kna leh anăn êpul hgŭm bruă ăt čiăng ngă klei blŭ hrăm hŏng Mi čiăng duah hdră êlan bi hrŏ klei hmăi amâo jăk mơ̆ng ênoh jia mrâo.

Klei blŭ hrăm plah wah Khua gĭt gai Đảng Tô Lâm leh anăn Khua mil čhil Mi Donald Trump hlăk hruê 4/4 mrâo êgao bơ̆k bâo kơ klei mjĕ giăm Việt Nam – Mi, hlăm anăn mñă ktang klei mnia mblei dua tĭng. Khua gĭt gai Đảng Tô Lâm mnă klă Việt Nam mprăp bi trông hŏng Mi čiăng ba ênoh jia wĭt 0% hŏng mnơ̆ng dhơ̆ng mơ̆ng Mi mbĭt anăn mñă kơ Mi yua msĕ ênoh jia msĕ sơnăn hŏng mnơ̆ng dhơ̆ng blei mơ̆ng Việt Nam, lŏ dơ̆ng blei lŭ mta mnơ̆ng mơ̆ng Mi Việt Nam mâo klei čiăng, mkŏ mjing klei găl kơ dŭm knơ̆ng bruă Mi duh bi liê ti Việt Nam. Klei blŭ hrăm mâo phung thơ̆ng kơ bruă duh mkra leh anăn boh nik jing dŭm knơ̆ng bruă, êpul hgŭm bi myuôm leh bi êdah klei hmăng hmưi dŭm boh tŭ dưn jăk siam hlăm klei mjĕ giăm, mnia mblei mơ̆ng Việt Nam – Mi hlăm wưng kơ anăp.