VOV4.Jarai - Rơwang hrơi tơjuh rơgao, tơring ]ar Gialai pơphun Jơnum klah kơc\un glăi 10 thuhn ngă tui Hră [uăn kơ bruă mơng Tha plơi djo\p djuai ania kual C|ư\ Siăng.

Jơnum yua Khul mơnuih thun tha Việt Nam ngă hro\m hăng Ding jum ling tơhan, Ding jum Kông ang, Jơnum min djuai ania, tơring ]ar Gialai pơphun.

Mông jơnum hơmâo 224 c\ô Tha plơi pơ ala kơ djuai ania [iă kual C|ư\ Siăng, mơnuih rơgơi kơhnâo, apăn bruă mơng kual C|ư\ Siăng amăng bruă ngă tui hră [uăn.

Nao jơnum hăng pơhiăp [ơi mông Jơnum, Khoa git gai pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar ta yă Nguyễn Thị Kim Ngân lăng yôm biă mă hơdôm tơlơi gum djru prong prin mơng djuai ania [iă kual C|ư\ Siăng, amăng anun, hơmâo tơlơi gum djru yôm mơng Tha plơi djo\p djuai ania amăng bruă pơđ^ kyar bơwih [ong – mơnuih mơnam hơdôm boh tơring ]ar kual C|ư\ Siăng lăi hơjăn hăng lo\n ia ta lăi hro\m.

Hră [uăn ngă bruă hơmâo 5 mơta tơlơi: Man pơdong hăng hơkru\ pran jua đăo gơnang hăng Ping gah, hăng Wa Hồ hăng Kơnuk kơna;

lăng yôm pran jua pơlir hơbit djuai ania, gir iâu pơthưr mơnuih [on sang man pơdong hăng wai pơgang Lo\n ia;

pơtô pơblang, iâu pơthưr mă yua boh thâo phrâo amăng bruă pơkra gơnam tam, djă pioh hăng pơbuă tui gru grua boh thâo mơng djuai ania pô, pơđ^ tui tơlơi thâo hluh, thâo kơđiăng, kơdong glăi mơnuih ngă soh, pơc\ut pơc\ao, hil nec\, pơblư\ kơnuk kơna; pơtrut đ^ tơlơi gơgrong bruă mơng [ing tha rơma.

Amăng 10 thun ngă tui hră [uăn ngă bruă, Tha plơi gir hyu pơtô pơblang, iâu pơthưr neh met wa djuai ania [iă kual C|ư\ Siăng djă pioh, răk rem hăng bơbuă đ^ gru grua boh thâo, djă pioh c\ing hơgor, hu\i arăng s^ mla ngă rơngiă hnă gơnam yôm mơng đưm;

laih dong, gir pơtô tơlơi Yuăn kơ ană bă djuai ania [iă, djă bong lo\n tơnah, wai pơgang glai rưng; pơhlôm rơnuk rơnua, ako\ pơdong khul pơlir hơbit djuai ania, pơđ^ tui tơlơi thâo hluh ngă tui hră pơtrun mơng Ping gah, tơlơi phiăn Kơnuk kơna, biă mă `u le\ jơlan hơdră jơnum min djo\p djuai ania, jơlan hơdră djru djuai ania.

Yă Ksor H’Lâm, do\ [ơi guai lo\n ia, plơi Krông, să Ia Mơr, tơring glông C|ư\ Prong, Gialai, `u le\ tha plơi đah kơmơi hu\i đôc\ mơng hơmâo [ơi kual lo\n C|ư\ Siăng kriăng pơtâo anai.

Pô đah kơmơi ngă tha plơi anai thâo khăp kơ mơnuih mơnam biă, hăng tơlơi thâo thăi, gơgrong bruă mơng pô `u, jing ngă ană plơi đăo gơnang biă mă, dưi ngă tha plơi.

Ră ruai hăng [ing gơmơi, tha plơi Ksor H’Lâm ră ruai sit pran jua kơ tơlơi gleh tơnap mơ\ `u bưp:

‘’Tơlơi gleh tơnap blung a le\ sang ano\. Kâo le\ đah kơmơi, yua anun kho\m tơnă asơi hơbai a`am, rao mong pla amăng sang ano\. Hyu iâu pơthưr ană plơi djơ\ ano\ `u gleh kơtang biă.

Ha bơnah le\ yua thun tha, hluai tơ-ut thông, [u anăm rơbat hyu. Samơ\ ăt gir dưm dăp bruă amăng sang ano\ laih anun hyu mă bruă mơn. Lơm duăm kơtang đơi kah mơng do\ ha anih. Lơm thâo rơbat hyu, tơdah hơmâo bruă hơget kiăng pơsir le\ kâo kho\m nao yơh’’.

Bơ hăng tha plơi Krung Dam Weo, do\ [ơi tơring kual Đăk Đoa, tơring glông Đăk Đoa, Gialai lăi le\, kiăng ngă klă hră [uăn kơ bruă, tha plơi kho\m kiăng thâo hluh, thâo khăp kơ ană plơi pla, lăng ba tơlơi suaih pral kơ [ing tha rơma, pơtô ba ană tơc\ô mô yâo, djă bong hơđong kjăp rơnuk rơnua amăng plơi pla.

Hăng tha plơi Krung Dam Weo, bruă tơnap hloh le\ pơđ^ kyar bơwih [ong huă, pơtô pơblang iâu pơthưr ană plơi pla mă yua boh thâo phrâo măi mok amăng bruă pơkra gơnam:

‘’Tơnap hloh le\ lo\m mrô rin rơpa, pơđ^ kyar plơi pla, pơklaih tơlơi gun, pơklaih sa wơ\t [u kiăo hmao tơlơi pơplih phrâo mơng hơdôm boh să, kual pơko\n ôh, yua anun kho\m ngă hro\m hăng khoa moa, hơmâo Ping gah, khul grup git gai c\râo bruă, amăng anun [ing tha yơh pô ba jơlan hlâo ngă bruă’’.

Nao pơhmư\ mông jơnum, pơ ala kơ khoa moa Ping gah, Kơnuk kơna, Khoa git gai pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar yă Nguyễn Thị Kim Ngân pơsit yôm tơlơi gum djru prong mơng mơnuih [on sang djuai ania [iă kual C|ư\ Siăng, amăng anun yôm biă mă `u le\ [ing tha plơi amăng bruă pơđ^ kyar bơwih [ong huă – mơnuih mơnam hơdôm boh tơring ]ar kual C|ư\ Siăng lăi hơjăn hăng dêh ]ar ta lăi hro\m.

Kiăng gir ngă bruă ba glăi boh tu\ yua prong hloh amăng bruă pơlir hơbit hăng pơđ^ kyar kual C|ư\ Siăng, Khoa git gai pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar ta c\ang rơmang, tha plơi hăng tha rơma [ơi kual C|ư\ Siăng pơtô ba ană tơc\ô, iâu pơthưr mơnuih mơnam ngă klă jơlan hơdră mơng Ping gah, tơlơi phiăn mơng Kơnuk kơna ta pơtrun:

‘’Rơkâo đ^ [ing Tha plơi gir jak iâu pơtô ba ană tơc\ô mô yâo djă pioh, pơtrut đ^ gru grua boh thâo hiam mơng djuai ania pô; lo\m lui tơlơi phiăn [u hiam ngă bơbec\ sat kơ tơlơi pơđ^ kyar mơng rim djuai ania hăng tơlơi pơđ^ kyar hro\m abih bang mơnuih;

[u dưi tơ`a pơnu\, [u dưi bơmă brơi do\ ung mơng muai bơnai mơng anet, [u dưi do\ ha kơnung djuai ha drah kơtăk; [u dưi mơyut jôk atâo sui đơi, [ong mơ`um prong…

Pơtrut đ^ pran jua pơlir hơbit, ako\ pơdong plơi pla rơnuk rơnua, jai hrơi đ^ kyar; gum hro\m bruă ‘’Abih bang mơnuih wai pơgang Lo\n ia’’, ‘’Pơgang pô ngă soh’’;

kơđiăng, kơdong glăi bruă pơc\ut pơc\ao pơhmao mă mơng [ing hơmâo tơlơi pơmin pơblư\ lo\n ia amăng dêh ]ar ta hăng lo\n ai tac\ rơngiao kơdong glăi bruă pơplih phrâo mơng lo\n ia, pơc\lah mơnuih mơnam, djuai ania;

ngă tui tơlơi pơtrun pă mơta [u dưi ngă ‘’{u hmư\, [u [ong ia bah, [u ngă tui hăng [u hu\i’’ [ing soh sat plư ple\c, pơc\ut pơsur.

Hăng ping gah djo\p gưl, gong gai [on lan, Khoa git gai pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar ta rơkâo kiăng lăng ba, pơ alum pran jua, apah bơni tơlơi gum djru mơng [ing tha plơi, ngă gal brơi kiăng tha plơi pơtrut đ^ hloh tơlơi gơgrong bruă djru mơnuih mơnam;

djru yôm amăng bruă ngă tui tơlơi phiăn tơlơi dưi mơnuih [on sang, pơ ala kơ mơnuih [on sang, pơtruh nao rai lăi pơthâo tơlơi kiăng mơng mơnuih [on sang djuai ania [iă pơ Ping gah, gong gai [on lan djo\p gưl, laih dong gum pơgôp amăng bruă pơđ^ kyar bơwih [ong huă, mơnuih mơnam, ling tơhan, rơnuk rơnua lo\n ia, ako\ pơjing tơlơi đăo gơnang mơng mơnuih [on sang djuai ania [iă hăng Ping gah, Kơnuk kơna.

Rơngiao kơ anun, kiăng lăng ba bruă dưm dăp mơnuih ngă bruă, pơtô pơjuăt, mă yua mơnuih apăn bruă djuai ania [iă [ơi hơdôm anom bruă Ping gah, Kơnuk kơna, Khul grup, Jơnum min djo\p djuai ania. Khoa git gai pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar ta pơhiăp tui anai:

‘’Kâo đăo gơnang Khul pơlir hơbit djuai ania [iă kual C|ư\ Siăng amra hơmâo pơtô ba, pơbuă tui tơlơi rơgơi mơbruă, djru man pơdong kual C|ư\ Siăng pơdrong amăng tơlơi bơwih [ong, hiam gah boh thâo gru grua, hơđong kjăp kơđi ]ar, lo\n ia rơnuk rơnua, ngă brơi mơnuih [on sang djuai ania [iă [ơi kual C|ư\ Siăng kjăp pran jua, hơmâo tơlơi hơdip trơi pơđao yâo mơak, djuai ania pơpă tu\ mơn ăt hơmâo khoa pơ ala brơi, pơtrut đ^ gru grua hiam;

hret tui tơlơi pleh ploh amăng mơnuih mơnam, hơdip dưm knar, pơlir hơbit sit nik kơplah wah djo\p djuai ania Việt Nam, djơ\ hăng pran jua kiăng khăp mơng Tha plơi kual C|ư\ Siăng c\ih amăng Hră [uăn kơ bruă: Anun le\: dêh ]ar Việt Nam le\ sa, djuai ania Việt Nam le\ sa, kual lo\n C|ư\ Siăng le\ lo\n mơng dêh ]ar Việt Nam, ană mơnuih kual C|ư\ Siăng le\ ană mơnuih Việt Nam, kual C|ư\ Siăng yua kơ dêh ]ar, dêh ]ar yua kơ kual C|ư\ Siăng’’.

                                                             Siu H’Mai: Pô c\ih hăng pôr