VOV4.Jarai - Kual }ư\ Siăng – kual lo\n bă mơta lăng samơ\ pung kơ hmâo tơlơi le\ mơnuih [ôn sang [u hmâo lo\n ngă đang hmua.

Hơdôm pluh rơbâo bôh sang ano# glăk kiăng lo\n ngă đang hmua samơ\ akă dưi pơ pha.

Anai le\ sa amăng hơdôm bôh than phun ba truh rơwang dir wir rin rơpa mơng sa, dua kual m[s do# hăng ano# pioh glăi le\ phă dlai klô ngă đang hmua ăt kah hăng sa, dua tơlơi [u hơđong amăng plơi pla.

Yua hơget m[s kiăng lo\n, samơ\ kơ[ah lo\n, tơlơi [u djơ\ amăng bruă wai lăng, mă yua lo\n amăng kual pơ\ hơpă?

Să Ia Mơr, tơring glông }ư\ Prông, tơring ]ar Gialai hmâo lo\n prong 44.000 ektar, samơ\ mrô mơnuih kơnong kơ rơbêh kơ 2.000 ]ô.

Lo\n prong, mơnuih do# hui, samơ\ m[s [ơi anai ăt kơ[ah lo\n ngă đang hmua mơn.

Ano# [u djơ\ prong hloh dong le\, să [u dưi dưm dăp lo\n ngă đang hmua kơ m[s samơ\ glăk hmâo rơbêh kơ 8 rơbâo ektar lo\n pioh pha brơi kơ anom bơwih [ong pla kơ su.

Anom bơwih [ong kuar ba lu lo\n samơ\ bôh thâo tuh pơ plai [u djơ\ hrom ôh, anun lu lo\n pla kơ su djai h^.

Sa ]ô khoa git gai Jơnum min m[s să Ia Mơr brơi thâo, să glăk rơkâo gưl gong gai dlông hloh pioh sa ]ra\n lo\n mơng hơdôm rơwang bruă lui ruh pioh pha brơi kơ m[s [un rin kơ[ah lo\n ngă đang hmua:

“{ing gơmơi ăt rơkâo mơn gưl dlông tơlơi brơi kơ gong gai să brơi pơplih sa, dua kual lo\n brơi kơ neh wa. Năng ai `u 100 ektar pioh glăi kơ neh wa rông hlô mơnong, tơju\ pla, ngă đang hmua”.

Să Ia Mơr hmâo rơbêh kơ 8.000 ektar lo\n dlai amu` jao kơ anom bơwih [ong ngă tui rơwang bruă samơ\ pung kơ lu thun [u pơ pha kơ m[s kơ[ah lo\n ngă đang hmua

Tui hăng anun, tơring glông }ư\ Prông, tơring ]ar Gialai, ano# [u djơ\ kơ[ah lo\n ngă đang hmua glăk hmâo [ơi tơring glông Ea Sup, tơring ]ar Daklak.

Lom anun hơdôm bôh sang ano# m[s [ơi hơdôm rơwang bruă hơđong anih m[s amăng tơring glông, kơnong kơ pha brơi năng ai `u 4 ar, hmâo wot lo\n do# hăng lo\n ngă đang hmua, akă djop brơi 20% mrô kiăng yua le\, hơdôm bôh anom bơwih [ong glăi dưi brơi apah lo\n rơbêh bai, hăng 26 rơwang bruă, abih bang lo\n prong năng ai `u 20 rơbâo ektar dlai hăng lo\n dlai.

Bôh than pioh glăi mơng ano# [u djơ\ anun le\ anom bơwih [ong kơnong kơ pioh lui lo\n hong hnun, ba truh tơlơi pơplih lo\n yua [u djơ\ phiăn, sua mă lo\n, bơrơsua lo\n [ơi djop anih. Bơ\ hơdôm bôh plơi, să kơ[ah lo\n, mrô sang ano# [un rin [ơi rơnoh 40% truh rơbêh kơ 70%.

Ơi Trần Văn Hoàng, Khoa Jơnum min djop djuai ania thôn 12, să Ia Tờ Mốt brơi thâo, ano# [u djơ\ anai hmâo sui thun hăng anai mơ\ ăt akă dưi pơsir mơn, ba truh bôh than sat biă, wot bruă bơwih [ong hăng mơnuih mơnam:

“Neh wa ră anai ăt [u hmâo lo\n mơn. Lom anun tơring ]ar brơi hơdôm bôh anom bơwih [ong rai kuar mă abih lo\n. Bôh nik le\, anom bơwih [ong [u hmâo ba glăi bôh tơhnal hơget ôh.

Lom anun le\, lo\n m[s [u khin tek rơwek nao ôh. Kah hăng kâo lăi, m[s [ơi anai [un rin, [u hmâo ngăn rơnoh, khom hyu oă kyâu (mă lo\n) apah brơi kơ ara\ng, hmâo mă, khom nao do# sang mơnă.

Amăng plơi hmâo mơnuih nao do# amăng sang mơnă mơng 6-7 thun phrâo glăi yua kơ tơlơi soh mă lo\n brơi apah”.

Sa tơlơi tơ`a prong le\: gong gai amra jao hơdôm lo\n prong kơ hơdôm anom bruă, anom bơwih [ong wai lăng, mă yua tui anun yua hơget [u pơ pha brơi kơ m[s [un rin glăk kơ[ah lo\n, pioh gơ`u hơđong tơlơi hơd^p mơda

Tơlơi rung răng [u tu\ yua kơplah wah m[s hăng anom bơwih [ong, tơlơi [u gal amăng wai lăng hăng mă yua lo\n, biă `u [ơi hơdôm anih hmâo lo\n hmâo phun akha mơng đang hmua glăk jing tơlơi hang tơngia [ơi kual }ư\ Siăng.

935.000 ektar le\ lo\n kom pioh hơdôm sang bruă plah tơsiong đang hmua, đang kyâu amăng kual glăk wai lăng.

Amăng tal lăng tui phrâo anai [ơi kual }ư\ Siăng, ơi Nguyễn Lâm Thành, Kơ-iăng Khoa Khul wai lăng djuai ania Khoa pơ ala m[s dêh ]ar ta hmâo ]râo tơbiă, hơdôm sang bruă anai glăk hmâo lu lo\n biă samơ\ bôh tu\ yua mơng mă yua, gum hơgo#p ngăn drăp [u lu ôh.

Ơi Thành ba tơbiă sa sang bruă klă hloh [ơi kual }ư\ Siăng, mă yua rơbêh kơ 40.000 ektar lo\n ngă đang hmua samơ\ no#p prăk tuh jia kơnong kơ hmâo rơbêh kơ 1 klai prăk amăng sa thun.

Ơi Thành hmâo ba tơbiă, hăng bôh tơhnal bơwih [ong huă, gum hơgo#p ngăn drăp [ia\ tui anun, gong gai amra jao hơdôm lo\n anun kơ hơdôm bôh anom bruă, anom bơwih [ong wai lăng, mă yua le\ yua hơget [u pơ pha brơi kơ m[s [un rin glăk kơ[ah lo\n, pioh gơ`u hơđong tơlơi hơd^p mơda:

 “Lông lăng glăi sa bôh anom sang bruă plah tơsiong đang hmua, đang kyâu no#p hơdôm hơpă kơ Kơnuk kơna.

41.000 ektar lo\n samơ\ prăk tuh jia kơnong kơ rơbêh kơ 1 klai prăk amăng sa thun, sa anom bruă dưi lăng klă hloh anun.

Răm rai prong anun hơget `u, ngăn drăp [u dưi pơhrui, m[s djuai ania [ia\ hăng neh wa [un rin ăt [u hmâo lo\n mơn, anun le\ tơlơi wai lăng lo\n.

Tui anun [u hmâo tơhnal hơpă [ing ta [u pioh sa, dua kual lo\n ngă đang hmua, đang kyâu, hơdôm pluh rơbâo ektar, [udah ha rơbâo ektar pioh pơsir.

Tơdah kah hăng jơlan gah kual lo\n anun mơ\ `u sit nik kiăng kơ bruă pơđ^ kyar bơwih [ong, mơnuih mơnam mơng anih anom anai, `u hmâo bôh tơhnal hloh, khom pơsir lo\n brơi neh wa le\ khom tla glăi, anăm păn nao ôh tơlơi lăi do\ng amăng jơlan gah ngă đang hmua mơng kâo mơ\ kâo [u tla ôh”.

Tơlơi [u hơđong bôh tu\ yua kơplah wah m[s hăng anom bơwih [ong, tơlơi [u gal amăng wai lăng hăng mă yua lo\n glăk jing tơlơi hang tơngia [ơi kual }ư\ Siăng

Tui hăng mrô yap mơng Ding jum wai lăng kông ngăn dlai klô hăng rơhuông adai lo\n mơnai, kual }ư\ Siăng ră anai hmâo 53.000 bôh sang ano# kơ[ah lo\n ngă đang hmua, hăng lo\n prong năng ai `u 24.000 ektar.

Amăng anun, tơring ]ar Daklak le\ lu hloh hăng năng ai `u 19.000 bôh sang ano#, tơring ]ar Gialai dăp tal 2 hăng năng ai `u 13.000 bôh sang ano#.

Amăng mông mă bruă hăng hơdôm bôh tơring ]ar kual }ư\ Siăng Khoa dêh ]ar ta ơi Nguyễn Xuân Phúc  hmâo tơpă ara\ ]râo tơbiă hơdôm tơlơi akă gal amăng wai lăng, mă yua lo\n hmâo phun akha mơng plah tơsiong đang hmua, đang kyâu [ơi kual.

Biă `u, bruă hơdôm bôh anom bruă, anom bơwih [ong wai lăng, mă yua lu lo\n đơi mơ\ [u ba glăi bôh tu\ yua, lom anun, m[s kiăng lo\n le\ [u hmâo lo\n ngă đang hmua hă [u djơ\ phiăn ôh:

“Mơnuih djuai ania [ia\ mơng [ing gơmơi [ơi lo\n anai hăng sa, dua ]ô m[s mơng anih pơkon rai do# le\ [u hmâo lo\n ôh, bơ\ lo\n [ơi hơdôm bôh sang bruă plah tơsiong đang hmua, đang kyâu le\ brơi ia a`am pơhrui glăi ]ơlu\, sa dua ]ô mơnuih pơhrui kơmlai.

Tơlơi anun le\ [u djơ\ phiăn ôh, khom dưi pơsir kiăng pơhlôm kơ mơnuih ngă đang hmua hmâo hmua, anun le\ tơlơi pơmin mơng Ping gah, Kơnuk kơna ta amăng tơlơi anai.

{ing ta kơ[ah hơdră pơkă, hơdră bruă djru gum, tơlơi ngă soh le\ mă yua lu mơ\, tơlơi kiăng djơ\ - Tơlơi pơtrun pơsit mơng Ding jum kơđi ]ar tal 9 hmâo lăi pơthâo le\ [ing ta akă mă yua pioh pơsir lo\n brơi kơ neh wa djuai ania [ia\ mơng kual }ư\ Siăng, kual Yu\ Pơngo\ hăng kual Yu\ Dơnung akă [u djop ôh.

Gưl Ping gah, gong gai hơdôm gưl khom pel e\p glăi, hơdôm tơlơi kiăng djơ\, kiăng mă yua, hơdôm tơlơi soh kiăng pơkra, hơdôm hơdră bruă gum djru [u tu\ yua khom lui h^”.

Pơsir tơlơi lo\n ngă đang hmua [u djơ\ kơnong kơ tơlơi pơsir tơlơi hơd^p mơda  kơ sa, dua m[s [un rin [ơi kual }ư\ Siăng ôh mơ\, `u do# pơsir hơdôm tơlơi [u hơđong, hơdôm tơlơi rung răng do# amăng lăm kơplah wah m[s hăng hơdôm bôh anom bơwih [ong dong.

Anăp nao ataih hloh le\ anom bơwih [ong hăng m[s gum hrom mă bruă, ngă brơi đang hmua – đang kyâu kual }ư\ Siăng dưi ngă tui hơdôm noa yôm hmâo mơng `u.

Kiăng dưi ngă tơlơi anai, hơdôm tơlơi ]râo ba mơng Kơnuk kơna gah pơsir lo\n ngă đang hmua khom ta` tu\ yua, jing bruă mă rơđah đông mơng gong gai hơdôm bôh tơring ]ar amăng kual./.

Siu H’ Prăk: Pô ]ih pơblang hăng pôr