VOV4.Jarai - Việt Nam le\ dêh ]ar hmâo lu bôh than gah tơlơi dưm kơnar bơnai hăng đah rơkơi, dăp tal 86 amăng mrô 166 bôh dêh ]ar gah mrô pơđ^ kyar.

Hơdôm tơlơi gir run mơng Việt Nam hmâo jar kơmar ]ih djă pioh, pơsit le\ sa amăng 10 bôh dêh ]ar ngă tui klă hloh tơhnal pơkă mrô 5 kơ pơtrut tơlơi dưm kơnar bơnai hăng đah rơkơi hăng jao tơlơi dưi kơ abih bang đah kơmơi, ]ơđai muai đah kơmơi amăng tơhnal pơđ^ kyar kơja\p phik mơng Sang gum hơbit djop dêh ]ar.

Blan ngă bruă yua kơ tơlơi dưm kơnar bơnai hăng rơkơi thun anai dưi pơphun amăng đơ đam dêh ]ar ta hăng anăn `u “Pơđut tơlơi taih amang hăng đah kơmơi hăng ]ơđai muai” sa wot dong brơi [uh pran pơsit mơng Việt Nam amăng bruă pơgang đah kơmơi hăng ]ơđai muai amăng mơnuih mơnam ră anai.

Dong mơng lu thun hăng anai, Ping gah hăng Kơnuk kơna dêh ]ar ta biă `u đing nao tơlơi dưm kơnar đah kơmơi hăng ]ơđai muai, ngă gal brơi kơ đah kơmơi hmâo tơhnal gal ngă juăt hăng gum hrom hơdôm bruă gah tơlơi hơd^p mơda, bơwih [ong, mơnuih mơnam.

Mơng anun, pơhro\ trun rơwang kah nao rai gah bơnai hăng đah rơkơi, biă `u amăng mơnuih mă bruă, bruă mă, bơwih brơi tơlơi suaih pral, pơtô pơhra\m.

Ano# [uh rơđah amăng ngă tui tơlơi dưm kơnar bơnai hăng rơkơi [ơi Việt Nam ră anai le\ bruă ngă giong rơwang tơlơi phiăn, ngă gal brơi kơ đah kơmơi hmâo tơhnal gal ngă juăt hăng gum hrom lu hloh dong amăng tơlơi hơd^p bruă kơđi ]ar, bơwih [ong, bôh thâo mơnuih mơnam.

Rơđah biă `u gah tơhnal ba tơbiă kơ đah kơmơi bơwih [ong s^ mdrô hmâo rơbêh kơ 27% thun 2017, lu hloh kual Đông Nam Á hăng do\ng tal 7 amăng mrô hơdôm bôh dêh ]ar hmâo lu mơnuih bơwih [ong s^ mdrô le\ đah kơmơi.

Biă `u, amăng Khua pơ ala mơnuih [ôn sang rơwang bruă ră anai hmâo rơbêh kơ 27% le\ mrô khua pơ ala đah kơmơi, lu hloh 19% kual ASIA hăng 21% hơnong `u đơ đam ro\ng lo\n tơnah.

Khă hnun hai, tơlơi taih amang yap tui gru đah kơmơi hăng đah rơkơi ăt le\ tơlơi lông prong mơn [ơi Việt Nam.

Kơ-iăng Khua Ding jum wai lăng bruă mă bruă, tơhan rơka ruă hăng mơnuih mơnam dêh ]ar ta yă Nguyễn Thị Hà lăi le\, kiăng pơsir tơlơi [u dưm kơnar gah bơnai hăng rơkơi, bruă mă yua hơdôm hơdră bruă, tơlơi phiăn khom nao hrom hăng bruă gơgrong hăng tơlơi gir run mơng hơdôm bôh [irô gơgrong gah bruă anai pok pơhai amăng bôh nik.

Hrom hăng anun, khom đing nao bruă lăi pơthâo bôh thâo, hơdră phrâo hăng ngă tui bruă gơgrong hlâo, klă mơng hơdôm [irô pôr pơhing amăng bruă lăi pơthâo, hơduah e\p tơlơi gum djru kiăng pơsir tơlơi taih amang, kơtư\ juă.

Bruă hơdôm bôh [irô, khul gru\p amăng lo\n ia ta hăng jar kơmar hmâo lu bruă mă, lu mơta kiăng anăp nao Blan ngă bruă thun anai dưi lăng kah hăng tơlơi pơsit kơtang tit kơ tơlơi pơkôl gum tơngan hrom pơđut tơlơi taih amang hăng đah kơmơi hăng ]ơđai muai đah kơmơi [ơi dêh ]ar ta.

Khul đah kơmơi hơdôm gưl hmâo pok pơhai lu hơdră klă kiăng lăi pơthâo kơ ngă tui tơlơi dưm kơnar đah kơmơi hăng đah rơkơi hăng pơgang pơgăn tơlơi taih amang amăng sang ano# [ơi plơi pla, kah hăng “Am^ ama ]ơđai sang hră pơgang, pơgăn taih amang amăng sang ano#”, “Đah rơkơi ba jơlan hlâo amăng pơgang, pơgăn taih amang hăng đah kơmơi hăng ]ơđai muai”… ngă pơhư\] lu mơnuih [ôn sang gum hrom.

Khul hlăk ai ăt pơphun kơja\p mơn. Ayong Lê Quốc Phong, Khua git gai tal sa khul hlăk ai rơnuk Hồ Chí Minh dêh ]ar ta pơsit: Khul hlăk ai, Khul pơlir hơbit hlăk ai Việt Nam lăng yôm bruă gum hrom pơhlôm bơnai hăng rơkơi le\ bruă mă phun.

Amăng hơdôm jơlan hơdră, bruă mă mơng Gru\p, Khul leng kơ anăp nao kơtưn lăi pơhing pơđ^ tui bruă mă mơng đah kơmơi amăng khul hlăk ai, djru đah kơmơi hlăk ai [ơi lu kual amăng đơ đam dêh ]ar, biă `u [ing ]ơđai đah kơmơi [ơi kual ataih, asuek.

Hrom hăng anun, gum hrom hăng hơdôm [irô pơphun hơdôm bruă mă kiăng pơđ^ tui tơlơi pơmin kơ dưm kơnar bơnai hăng rơkơi. Ayong Lê Quốc Phong brơi thâo:

“{ing gơmơi pơphun hơdôm bruă bơkơtuai kiăng [ing gơmơi dưi lăi đ^ hơdôm tơlơi pơmin, tơlơi ]ang rơmang ngă jơlan tô nao rai klă pioh lăi pơhing hyu tơlơi pơhing anun truh hơdôm bôh [irô apăn bruă kiăng pơdo\ng hơdôm hơdră bruă pioh djru [ing ]ơđai. {ing gơmơi ăt gum hrom mơn amăng glông bruă mơng Jơnum min wai lăng ]ơđai muai lo\n ia Việt Nam amăng bruă pok pơhai glông bruă lăi pơthâo 111 hăng lăng glông hơdră khul hlăk ai [ơi anom bruă le\ sa amăng hơdôm glông thâo kra\n ta` hmao tlôn abih bang hơdôm tơlơi bơdjơ\ nao truh tơlơi kơtư\ juă, taih amang ]ơđai muai”.

Hăng tơlơi ră anai, kiăng dưi ngă tơhnal pơkă kơ dưm kơnar bơnai hăng rơkơi, yă Nguyễn Thị Hà – Kơ-iăng Khua Ding jum wai lăng mơnuih mă bruă, tơhan rơka ruă hăng mơnuih mơnam lăi le\:

“Kiăng dưi ngă tơhnal pơkă bơnai hăng rơkơi, bôh nik le\ sa jơlan ngă sui thun khom kiăng hmâo lu tơlơi gir run hloh dong mơng glông bruă kơđi ]ar hăng mơnuih mơnam.

Amăng anun, bruă mă yua hơdôm hơdră bruă tơlơi phiăn khom nao hrom hăng bruă gơgrong hăng tơlơi gir run mơng hơdôm bôh [irô apăn bruă amăng bruă pok pơhai kiăng tơlơi phiăn sit nik mă yua.

Hrom hăng anun, khom đing nao truh bruă mă klă, gơgrong hlâo mơng hơdôm [irô pôr pơhing amăng bruă pơplih phrâo tơlơi pơhing gru grua, hơdôm tơlơi [u djơ\ pran hrom hăng tơlơi taih amang.

Yôm phăn hloh, drơi pô đah kơmơi hăng ]ơđai muai khom gơgrong hlâo amăng bruă lăi pơthâo hơduah e\p tơlơi gum djru pioh pơsir hơdôm tơlơi taih amang, kơtưn juă”.

Blan ngă bruă yua kơ tơlơi dưm kơnar bơnai hăng rơkơi hăng pơgang pơgăn tơlơi taih amang hluai tui gah bơnai hăng đah rơkơi thun anai dưi pok pơhai hăng bôh tu\ yua le\ sa bruă pôr pơhing gưl lo\n ia kiăng pơđ^ tui tơlơi pơmin, iâu pơhrui tơlơi gum hrom gơgrong hlâo, ha amăng ple\ mơng hơdôm [irô, khul gru\p hăng djo\p mơnuih [ôn sang.

Biă `u, đah rơkơi khom pô ba jơlan hlâo, phun than, gơgrong hlâo ngă bruă gum hrom hăng hơdôm bôh [irô apăn bruă hăng plơi pla amăng bruă pơgang, pơgăn tơlơi taih amang pioh kơ đah kơmơi hăng ]ơđai muai, biă `u le\ đah kơmơi hăng ]ơđai muai [ơi kual ]ư\ siăng, kual kơdư dlông, kual djuai ania [ia\ do#./.     

Siu H’ Mai: Pô pơblang