VOV4.Jarai - Phrâo anai, Jơnum min wai lăng m[s tơring ]ar Gialai mă bruă hăng Jơnum min m[s tơring ]ar hăng hơdôm anom bơwih [ong gah bruă pơplih dlai kla, dlai hong pla nao phun kơ su, dưi hmâo tơring ]ar ngă tui mơng thun 2008. Bôh tơhnal, e\p [uh laih lu tơlơi tơnap, soh glăi. Tơdah [u hmâo bruă pơgăn, tơlơi ngă soh, [u đing nao amăng bruă pơplih anai amra jing tơlơi sat, pơhu^ truh hơdôm kual dlai do# glăi [ơi tơring ]ar. }ra\n hơdră Khoa GGWLPA m[s hăng mơnuih [ôn lan hrơi anai, [ing gơmơi lăi nao hơdôm bôh tơhnal phun mơ\ jơlan hơdră lăng tui dưi ngă laih.

            Tui hăng rơwang bruă pơplih pơkra dlai kla, dlai hong hơdai nao pla phun kơ su tơring ]ar Gialai, Jơnum min m[s tơring ]ar brơi po\k pơhai 44 rơwang bruă pla phun kơ su; brơi 17 bôh anom bơwih [ong apah lon pla phun kơ su [ơi 5 bôh tơring glông: }ư\ Prong, }ư\ Pưh, Đức Cơ, Ia Pa, Ia Grai hăng kual lon prong rơbêh kơ 32.555 ektar. Yap truh mông anai, hơdôm bôh anom bơwih [ong pla rơbêh kơ 25.547 ektar đang kơ su. Amăng anun, năng ai `u 2.600 ektar phun kơ su djai h^ [u dah kaih prong. Tui tơlơi pơsit mơng gru\p lăng tui, mrô phun kơ su djai, kaih prong kah hăng anun le\ lu biă. Rơngiao kơ anun, hơdôm anom bơwih [ong akă tuh pơ plai ôh kơ anom mă yua kơ plơi pla tui tơlơi pơkôl; bruă ruah mơnuih mă bruă [ơi hơdôm anom bruă [ia\, biă `u mơnuih djuai ania [ia\; sa dua bôh anom rong ngă mă ha jan [u tui hơdră pơtrun pơplih dlai kla, dlai hong pla nao kơ su ôh mơ\ hơdai nao pla phun pla pơkon… Ăt tui gru\p lăng tui mơn, hmâo hơdôm anom bruă “rơkâo apah yua lon” pla phun kơ su samơ\ s^ laih kơ anom bruă pơkon [u dah phun kơ su djai h^ [u dah kaih prong ba truh lu tơlơi [u klă kiăo tui.

            Gah kual đang kơ su djai, anom bơwih [ong lăi le\ yua kơ lon [u djơ\ hăng phun kơ su hăng rong pơplih mă phun pla pơkon kah hăng rok, hơbơi plum, tơbâo lom anun akă hmâo hơdră pơtrun mơng gưl hmâo tơlơi dưi ôh.

            Jing sa amăng hơdôm anom bruă hmâo kual lon pla kơ su djai lu hloh, ơi Mai Ngọc Bình – Kơ-iăng Khoa Sang bruă sa ding kơna Kơ su }ư\ Sê brơi thâo: Sang bruă dưi hmâo Jơnum min m[s tơring ]ar hăng Gru\p gơgrong bruă măi mok pơkra kơ su dêh ]ar Việt Nam jao tuh pơ plai 4 rơwang bruă pơplih dlai hong hơdai nao pla phun kơ su [ơi 2 bôh să Ia Lâu, Ia Mơr, tơring glông }ư\ Prong hăng kual lon prong 3.680 ektar. Sang bruă agaih rơmet laih, samơ\ akă pla ôh 740 ektar. Tui tơlơi pơsit mơng Sang bruă le\, pla kơ su [ơi kual dlai tui anai phrâo ngă tui. Lom po\k pơhai do# kơ[ah tơlơi găn gao, bruă kơsem min lon akă kơja\p, biă `u ia ling do\ng amăng bơyan hơjan, pơ-iă hang amăng bơyan phang… Biă `u, [ơi tal lon ngă đang hmua juăt `u lon kra\i [u dah ga bôh pơtâo ba truh sa dua blah đang phun pla kaih prong. Ră anai kual lon pla kơ su kaih prong mơng Sang bruă [ơi hơdôm rơwang bruă le\ 781 ektar, dưm dưm hăng 33% kual lon pla kơ su. Sa dua kual lon pla kơ su mơng Sang bruă Quang Đức blơi glăi mơng Sang bruă lơ 30/4 [ơi să Ia Grai, tơlơi prong đ^ hăng bluh đ^ ăt kaih mơn.

Gru\p lăng tui pel e\p phun kơ su pla [ơi lon dlai hong

           Ơi Nguyễn Đình Phương – Kơ-iăng Khoa Gru\p wai lăng bruă bơwih [ong – ngăn drăp Jơnum min wai lăng m[s tơring ]ar lăi le\: Bruă hơdôm sang bruă rong pơplih mă phun pla pơkon yua kơ phun kơ su djai tơdah [u pơgăn [u dah [u hmâo jơlan gah pơsir rơđah đông amra jing tơlơi [u klă ôh amăng hơdôm thun pơ\ anăp anai.

            Bơ\ hơdôm bruă pơkă hơđong tơlơi hơd^p mơnuih mơnam mơng rơwang bruă:

            Lom rơkâo apah lon ngă rơwang bruă pơplih dlai hong hơdai nao pla phun kơ su, abih bang hơdôm bôh anom bơwih [ong leng kơ pơkôl amra tuh pơ plai pơdo\ng anom mă yua kual rơwang bruă, ruah mơnuih mă bruă le\ djuai ania [ia\ [ơi anai mu\t mă bruă… Khă hnun hai, hơdôm tơlơi lăi lui hlâo anun truh kơ ră anai ăt akă ngă tui mơn.

            Rơđah biă `u, [ơi să Pờ Tó, tơring glông Ia Pa, Sang bruă pla kyâu dlai Gialai gah Sang bruă Hoàng Anh Gialai kơnong kơ tuh pơ plai pơkra jơlan, glông hre\ apui, 30 bôh sang do# kơ mơnuih mă bruă hăng [irô mă bruă [ơi kual rơwang bruă, akă ngă tui tơlơi pơkôl djru pơkra 5 km jơlan nao rai amăng plơi pla [ơi să Pờ Tó ôh. Bơ\ [ơi tơring glông }ư\ Pưh, Sang bruă bơwih [ong m[s Đệ Nhất Việt Hàn tuh pơ plai 12 km jơlan nao rai, 2 đing pơđoh ia blai, sang do# kơ mơnuih mă bruă [ơi kual rơwang bruă, bơ\ bruă gum pơ]ruh kiăng hơđong tơlơi hơd^p mơnuih mơnam kơ plơi pla le\ akă ngă tui tơlơi pơkôl ôh. Sang bruă sa ding kơna Trang Đức ră anai ăt kơnong kơ pơdo\ng anom mă yua kual rơwang bruă mơn, gah tơlơi hơd^p mơda hơđong mơnuih mơnam ăt akă po\k pơhai hơge\t ôh.

            Jơnum min m[s tơring ]ar Gialai rơkâo hơdôm anom bơwih [ong hmâo kual lon pla kơ su [u dưi pơlar le\ khom pơjing rơwang bruă mă yua lon rơđah đông kiăng yap mă lăi pơthâo glăi kơ Khoa dêh ]ar, {irô ding jum wai lăng bruă đang hmuă hăng pơđ^ kyar [ôn lan dêh ]ar ta rơkâo tơlơi gum pơhiăp. Jơnum min m[s tơring ]ar ăt git gai mơn Gơnong bruă wai lăng kông ngăn dlai tlô hăng rơhuông adai tơring ]ar gum hrom hăng hơdôm gơnong bruă bơdjơ\ nao pel e\p, ba tơbiă hăng Jơnum min m[s tơring ]ar pơsir tui tơlơi pơkă amăng tơlơi phiăn pioh kơ hơdôm anom bơwih [ong rong pơplih mă phun pla, pơdo\ng [irô mă bruă, sang măi; rơkâo sang bruă gum hrom hăng hơdôm plơi pla kiăng ngă klă bruă ruah mơnuih mă bruă, biă `u mơnuih djuai ania [ia\ [ơi anai…

                                                                                    Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr