VOV4.Jarai- {ơi plơi prong Buôn Ma Thuột, Anom bruă bơnư\ pơkong ia ngă hro\m hăng Anom bruă đang hmua hăng pơđ^ kyar [on lan tơring ]ar Daklal, pơphun Jơnum e\p hơdră  pơđ^ kyar bơnư\ pơkong ia pơđoh kual C|ư\ Siăng.

Amăng mông jơnum hơmâo [ing pơ ala anom bruă gah grup, khoa moa git gai anom bruă bơnư\ pơkong ia, Anom bruă đang hmua hăng pơđ^ kyar [on lan, hơdôm boh kông ti bơnư\ pơkong ia hăng anom bruă kơsem min bơnư\ pơkong ia [ơi kual tong krah dêh ]ar ra- kual C|ư\ Siăng.

Hơdôm c\ô khoa pơ ala ăt sem lăng hơdôm tơlơi pơplih ayuh hyiăng  glăk hơmâo, pơsit tơlơi lông lăng kơ bruă pơđ^ kyar bơnư\ pơkong ia amăng kual laih anun gum hro\m c\rông sai hơdôm hơdră pơsir.

Hơdôm boh tơring ]ar kual C|ư\ Siăng ră anai hơmâo rơbêh 2.260 ring bruă dơnao pơđoh ia prong,man [rô laih anun anet; amăng anun hơmâo 1.150 dơnao ia, 942 bơnư\ kong ia, do\ glăi le\ anih [op ia, hăng rơbêh 5000 km amăng đing pơđoh ia hơmâo pơkra kjăp pioh c\i pruih ia kơ 216 rơbâo ektar phun pla.

Đơ đam hmua ngă pơdai [ơi kual hơmâo ia pruih ră anai le\ 50%, kơphê le\ 21%.

Mrô anai kah hăng hơmâo rơbêh kơ 400 rơbâo ektar đang kơphê [ơi anai kho\m mă ia mơng anih pơko\n tơnap biă mă, biă mă `u le\ amăng hrơi mông glai rưng răm rai kơtang tui hăng ră anai.

Ơi Trần Thế Hoàn, Khoa kông ti sa ding kơna mă yua ring bruă bơnư\ pơkong ia Daklak lăi le\, bruă hơduah e\p hơdră pơđ^ kyar bơnư\ pơkong ia [ơi kual C|ư\ Siăng jing bruă jec\ biă mă, yua hơdôm tơlơi ju\ yap, mă bruă tui hăng hlâo adih [u hmao kiăo ôh hăng tơlơi hơmâo ră anai:

‘’Ayuh hyiăng glai klô arăng phă pơrai kơtang, ia rô aset, mrô ia jai hrơi aset hloh.

Yua anun, sa, dua ring bruă dơnao pơđoh ia khă kong lu ia samơ\ ăt [u djo\p lơi c\i pruih tui hăng tơlơi yăp lăng mơng hlâo adih.

Hloh dong le\, mong bruă pel e\p [ing gơmơi [uh lu ring bruă, đơ đăm lo\n kiăng yua ia ră anai prong hloh pơhmu hăng đơ đăm lo\n yua ia pruih pơkă lăng hlâo.

Yua anun, tơdah [u hơmâo hơdră ju\ yap glăi ia bơkơnar le\ amra ngă kơ[ah ia pruih kơ phun pla’’.

Jơnum hơduah e\p hơdră pơsir bơnư\ pơkong ia.

Tơlơi kơ[ah ia lok nao lok rai amăng ri\m bơyan không phang jing tơlơi pơgăn prong amăng bruă pơđ^ kyar đang hmua [ơi kual C|ư\ Siăng, ngă tơlơi gêh gal kơ lo\n tơnah phak phai h^, jing [u hơđong kjăp mơnuih mơnam [ơi hơdôm kual mơnuih [on sang [un rin amăng lu thun bưp tơlơi răm rai yua không phang kơsing pah ngă.

Lơ\m tơnap biă mă yơh c\i ep ia prui kơ phun pla, neh met wa kual C|ư\ Siăng  kơlơi hơdôm rơtuh ia bơmun, khoer dlăm amăng atur lo\n hơdôm rơtuh mét.

Nay prin tha Hoàng Ngọc Tuấn, Khoa Anom bruă kơsem min dơnao pơđoh ia kual Tong krah dêh ]ar Kual C|ư\ Siăng, lăi le\, bruă anai khă thâo c\i pơsir tơlơi truh [ơi anăp, samơ\ ngă kual C|ư\ Siăng jai kơ[ah ia kơtang hloh dong.

‘’Mă yua rơgao đơi rơnoh ia pơkă jing ngă ia hram amăng lăm lo\n hrut trun kơtang hloh.

Bruă ngă anai pơsir tơlơi kiăng jec\ [ơi anăp, samơ\ jing ngă hro\ trun ia hriam amăng lăm lo\n, ngă bơbec\ prong biă mă [ơi kual pơko\n dong’’.

{ơi anăp hơdôm tơlơi lông lăng kơ ia yua mơ\ kual C|ư\ Siăng glăk bưp le\, [ơi mông jơnum bơkơtoai, hơdôm c\ô pơ ala pơ[ut lăi nao bruă pơplih phrâo bruă tuh pơ alin, dăp ming bruă pơkra pơjing, mă yua boh thâo ia rơgơi c\i wai lăng, mă yua ia hơmâo boh tu\ yua, hơđong kjăp.

Tui hăng sa, dua c\ô khoa pơ ala lăi le\, bruă mă yua măi pruih ia thâo pơkrem glăk hơmâo pok pơhai ta` amăng hơdôm thun giăm anai, kho\m lăng kah hăng sa amăng hơdră pơsir bruă ba jơlan hlâo klă hloh.

Ơi Nguyễn Văn Dẫn, Kơ-iăng Khoa Wai lăng, mă yua ring bruă dơnao pơđoh ia tơring ]ar Kontum brơi thâo, hơdră pơsir anai kơ[ah tơlơi pơsir mơng anom bruă kơnuk kơna:

‘’Tơdah ngă tui anai le\ kho\m kiăng hơmâo lu hơbô| bruă ngă lăng hlâo. Hơdôm tơring ]ar hơmâo hơbô| bruă ngă lăng hlâo, tơring ]ar kho\m tuh pơ alin hlâo, dong mơng anun kah mơng pơsit djơ\ boh tu\ yua ba glăi.

Tơdah mơnuih [on sang ngă mă hơjăn le\ bruă pơsit boh tu\ yua amra aka [u djơ\ hăng tơlơi hơmâo ră anai ôh’’.

Gah bruă mơnuih mơnam lêng dưi tuh pơ alin, sa, dua c\ô pơ ala mut jơnum lăi le\, kiăng pơtrut pơsur neh met wa, anom bơwih [ong huă, mă yua yua boh thâo ia rơgơi, hơdră pơsir bơnư\ pơkong ia phrâo, Kơnuk kơna kho\m tuh pơ alin anăp nao bruă kiăng, ngă hro\m hăng hơdră pơplih phrâo phun pla kiăng hơmâo boh tu\ yua hloh.

Ơi Phạm Hữu Hào, Kơ-iăng khoa anom bruă đang hmua – pơđ^ kyar [on lan Daknông, hơmâo pơgôp hiăp tui anai:

‘’Blung a le\ ta kiăng hơmâo hơdră rơđah rơđông kah mơng ep anih tuh pơ alin. Hơdră ngă anun kho\m ngă rơđah bruă kơnuk kơna tuh pơ alin, gum djru ano\ hơget, mơnuih [on sang, anom bơwih [ong huă ngă mă hơjăn bruă hơget, hơdră wai lăng, mă yua ring bruă anun hiư\m pă `u''. 

Tal dua le\, hro\m hăng bruă anun, ta kho\m pơplih phrâo phun pla, jing pla djuai phun kiăng aset ia hloh’’.

Tui hăng tơlơi pơhing mơng Anom bruă kơc\ăo bruă dơnao pơđoh ia, Ding jum bruă đang hmua hăng pơđ^ kyar [on lan lăi pơthâo [ơi mông jơnum, không phang [ơi kual C|ư\ Siăng ri\m thun đ^ kơtang biă mă, đơ đam phun pla răm rai kơtang.

Thun 2014 kual C|ư\ Siăng hơmâo giăm 76.000 ektar phun pla răm rai, thun 2015 đ^ giăm 144.000 ektar laih anun thun 2016 le\ rơbêh kơ 176.000 ektar.

Tơlơi anai glăk ba truh tơlơi kiăng jec\ amec\, [u kơnong kơ hơdră pơđ^ kyar đôc\ ôh mơ\, kiăng mă yua hơdră pơsir anai ta` hloh, djru kual C|ư\ Siăng pơđ^ kyar hơđong kjăp.

                                                                     Siu H’Mai: Pô c\ih hăng pôr