VOV4.Jarai-Hrơi blan giăm anai, [ơi tơring ]ar Gialai hơmâo lu mơnuih s^ mơdrô lup le], dong hnưh lu truh kơ hơdôm pluh klai prăk. Tơlơi dohg hnưh kah hăng anai hrom hăng lu sang bruă blơi gơnam đang hmua pioh s^ mơdrô [ơi Gialai hăng [ơi kual }ư\ siăng ăt dong hnưh lu kah hăng hơdôm thun hlâo adih mơn, [uh lu tơlơi djơ\ hrom ano\ do\ kơ[ah amăng bruă ngă tui tơlơi phiăn pơkă kơ bruă mơit boh troh đang hmua pơ sang s^ mơdrô prong djă pioh laih anun bruă mă pơ]ruh prăk hơgo\m brơi ]an lăi kơmlai lu. Yua do\ kơ[ah tơlơi thâo hluh laih anun đăo kơnang [u djơ\ anih, anun lu mơnuih tơblut amăng tơlơi dong hnưh, rơngiă prăk kăk dram gơnam lơ\m nao mơit pơ sang s^ mơdrô djă brơi boh troh đang hmua kơ sang ano\ pô. Anom bruă tơhan kông ang lu wơ\t laih mơn hyu sem lăng, tơ`a hơduah, samơ\ aka [u hơmâo kơđi tơlơi pơpă ôh ba nao phat kơđi [ing plư dram gơnam boh troh đang hmua mơnuih [on sang.

Ơi Hà Văn Tư, do\ pơ tơring kual Đak Đoa, tơring glông Đak Đoa brơi thâo, tơdơi kơ hơdôm bơyan pe\ boh troh đang hmua, sang ano\ `u hơmâo h^ 2 tơn asar tiu krô hăng 9 tơn asar kơphê krô, noa abih tih 700 klăk prăk. Abih mrô tiu hăng kơphê anun ba nao mơit pơ sang s^ mơdrô Nguyệt Tỉnh, yua kơ Nguyễn Thị Nguyệt do\ pơ plơi Hà Long 2, să K’dang, tơring glông Đak Đoa ngă pô. Yua thâo krăn, juăt nao rai laih mơn, anun yơh đăo kơnang biă mă ba mơit h^ abih tiu hăng kơphê kơ pô sang s^ mơdrô Nguyệt Tỉnh djă brơi, `u kơnong mă hră pơkôl ]ih hăng tơngan đô] [udah hơdôm pok hră blơi, hră tu\ mă dram gơnam mơit anun, ]ih pioh hăng hră pơar đô] đa] mơn, bơ boh tiu, kơphê mơit anun, Nguyệt kiăng ngă hơge\t ge\t [u thâo ôh. Anun  yơh truh hrơi hmư\ sang s^ mơdrô Nguyệt Tỉnh lup le] baih, s^ mơdrô dong hnưh [u anăm tla, sang ano\ gơ`u sư\ rơbư\, rơngiă abih dram gơnam, pơkom lui hơdôm thun kah hăng amra rơngiă soh sel đô] yơh. Ơi Hà Văn Tư lăi:

          “Tăp năng ta hơmâo dram gơnam hlong brơi ]an mơtam, [ơi ano\ nao s^ gơnam, mă prăk brơi kơ pô sang anun ]an glăi dong. Đăo kơnang biă mă mơtam yơh, đăo tơl jao abih dram gơnam ta hơmâo amăng sang ano\ kơ `u [u hơmâo pơmin yu\ ngo\ ôh. Kual ataih, kual asuek kah hăng anai tơlơi phiăn kơnuk kơna pơtrun aka [u thâo hluh lu ôh, anun yơh amu` đăo kơnang nao rai biă mă”.

          Tơlơi ră ruai pran jua đăo kơnang đơi, kơnong hmư\ tui boh pia [u sit nik ôh laih anun tơlơi do\ kơ[ah amăng tơlơi phiăn kơnuk kơna pơkă, brơi ]an ling, mơit nao rai dram gơnam [u hơmâo kơnôl pơkă kjăp ôh anun ba truh kơ tơlơi rơngiă rơngiom, dong hnưh [u anăm tla, tom hơmâo laih kah hăng [ơi Gialai giăm anai. Hơdôm pok hră ]an prăk ]ih mă hăng tơngan ngă kơnôl, mơit dram gơnam amăng sang s^ mơdrô ăt ]ih mă hăng tơngan [uăn rong, tơlơi anai lu amom bruă s^ mơdrô ăt do\ ngă tui ră anai. Anom bruă s^ mơdrô laih hơmâo mă dram gơnam arăng nao mơit, mă yua hơdơ\ kiăng, [u hơmâo tơlơi pơkôl pơkă pơpă ôh kjăp phik pioh ngă kơđi tơdơi anai. Ơi Dương Văn Chung, do\ pơ plơi Hà Long 2, să K’dang mơn, mơit 15 tơn kơphê asar krô, pơ anom s^ mơdrô  Nguyệt Tỉnh yua dah [uh sang s^ mơdrô prong dơ duông mơtam anun đăo kơnang biă mă, samơ\ hlơi mơthâo dong anom bruă anai dong hnưh kơ arăng [u anăm tla, pô mơit [u thâo hơmâo mă glăi dong tah dram gơnam pô, tơlơi anai yơh khom hơmâo tơlơi pơkôl pơkă rơđah rơđong, kjăp hloh tơdah ba nao kơphê, tiu sang ano\ mơit pơ anom bruă s^ mơdrô, kiăng anom bruă s^ mơdrô huăi ba s^ h^ soh sel đô] dram gơnam arăng nao mơit. Laih dong, anom bruă kơnuk kơna ta` ngă rai sa tơlơi pơtrun kjăp hloh, pioh kơ tơlơi s^ mơdrô, mơit dram gơnam boh troh đang hmua mơnuih [on sang ba mơit jăng jai [ơi sang s^ mơdrô hơđong pran jua. {u dưi lui kah hăng ră anai, anom bruă s^ mơdrô dơ\ hor mă tu\ dram gơnam arăng laih anun ba s^ mơdrô, tơl truh  mông pô dram gơnam kiăng nao mă glăi s^ le\, lăng the\ng [u hơmâo dong tah, tơ`a kơ anom s^ mơdrô ăt [u hơmâo prăk tla glăi lơi mơn, tơlơi anun ngă kơ [ing s^ mơdrô amu` ame\ mă tu\ dram gơnam mơnuih [on sang ngă đang hmua gơ\:

 “Ră anai, tơlơi phiăn, tơlơi pơkôl pơkă aka [u rơđah rơđong ôh, anun yơh lu anom bruă s^ mơdrô [u tơpă juăt pơhmao mă pioh ngă soh. Kâo ]ang rơmang tơlơi phiăn khom hơmâo hơdră pơkă tong ten hloh, pioh kơ bruă mơnuih [on sang nao mơit dram gơnam pơ sang s^ mơdrô hơđong pran jua, tơdah ngă djơh hăng anai tơlơi răm [ăm kơ mơnuih [on sang prong biă mă”.

          Ăt kah hăng lu tơlơi s^ mơdrô juăt ngă, dong hnưh hlâo adih mơn [ơi kual }ư\ siăng, tơlơi dong hnưh s^ mơdrô giăm anai [ơi Gialai prong biă mă, anun le\, tơlơi s^ mơdrô ]an prăk hơgo\m. Prăk mơit lăi kơmlai lu, anun yơh lu mơnuih hưp ham brơi ]an prăk, tăp năng s^ abih dram gơnam pioh mă prăk brơi ]an glăi mă kơmlai lu, pô ]an ăt sang s^ mơdrô mơn ]an. Kah hăng sang s^ mơdrô Nguyệt Tỉnh hơmâo tơlơi pơkôl pơkă, s^ mơdrô 10 tơn kơphê asar krô aka [u mă prăk mơtam ôh, brơi ]an laih anun bơblih mă hăng prăk sa wơ\t, mă prăk kơmlai, prăk s^ mơdrô hlao mơtam, abih tih dưi t^ng yap pơ alin đ^ tui mơng 13-15 tơn dong. Bơ tơdah brơi ]an prăk kơmlai sa blan le\ mơng 3-5% hơdôm thun hlâo adih, tơdơi anai kơmlai jai hrơi lu tui dong mơng 6-9% sa blan. {ơi ano\ `u, laih hơmâo mă prăk arăng mơit laih, gơ`u pơđ^ mă kơmlai sa hrơi 3%, jing 21% r^m wơ\t hrơi tơjuh. Tơlơi hưp anun prong biă mă, lu mơnuih kơnang nao kơ prăk mơit hơgom, hơmâo lu kơmlai [u sit nik ôh. Lu mơnuih thâo krăn laih, anom s^ mơdrô Nguyệt Tỉnh dong hnưh lu, bơwih [ong lup le] pơ tơring ]ar Daklak, đuăi nao pơ Gialai s^ mơdrô samơ\ ăt do\ brơi ]an prăk đô]. Ơi Dương Văn Hoà pơ plơi Hà Long 2, să K’dang, tơring glông Đak Đoa brơi kơ sang s^ mơdrô Nguyệt Tỉnh ]an 6 tơn tiu krô hăng 15 tơn kơphê asar, abih tih rơnoh prăk le\ 1 klai 700 klăk prăk, `u lăi:

            “Sit nik ta khom kơđiăng hloh yơh lah, kah hăng ră anai mơnuih [on sang răm [ăm biă mă noh. {uh mơng tơlơi anai, djop anom bruă kơnuk kơna khom pơsir khut khăt, anăm lui hơmâo tơlơi răm [ăm kơ pô pơko\n dong kơ` pơgi ni anăp anai”.

          Tơlơi dong hnưh tơl [u anăm tla mơng dua boh anom s^ mơdrô Nguyệt Tỉnh tơring glông Đak Đoa hăng Kỳ-Niềm tơring glông Ia Grai giăm anai [ơi tơring ]ar Gialai hăng kual }ư\ siăng. Khoa anom bruă s^ mơdrô, nao pơhaih mă tơlơi soh gơ`u pơ sang bruă tơhan kông ang, lăi pơthâo s^ mơdrô lup le] laih anun rơkâo lăi pơthâo dong hnưh [u anăm tla kiăng huăi đuăi kơdop pơ anih pơko\n dong. Hơdră ngă djơh hăng anai, djru kơ pô s^ mơdrô huăi arăng tơgu\ kơđi laih anun do\ pơgang ba gơ`u dưi kơdop amăng sang bruă  [ơi să [udah sang bruă tơhan kông ang mơtam, lơ\m anun tơhan kông ang tơgu\ ngă bruă tơ`a hơduah e\p yơh, pơtong glăi rơđah rơđong. {ơi anih rơnuk rơnua baih hrup anun, pô sang s^ mơdrô do\ pơmin glăi, e\p mơne] hăng pơkra hơdră tla tui hnưh. Nguyễn Thị Nguyệt, Khoa anom bruă s^ mơdrô Nguyệt Tỉnh, lăi nao kơ tơlơi dong hnưh [u anăm tla mơng sang bruă mơdrô `u tui anai:

          “{u hơmâo prăk dong tah, kâo nao ]an prăk arăng sa hrơi 3%. ]an prăk pô anai, tla kơ pô adih, laih anun ]an boh kơphê pô anai tla kơ pô pơko\n. Truh rơnu] [u hơmâo prăk dong tah, [u hơmâo mơnuih brơi ]an dong anun kâo khom rai pơhaih pơ sang bruă tơhan kông ang, gong gai kơnuk kơna thâo ta bơwih [ong lup le] dong hnưh [u anăm tla. Ră anai, mă bruă s^ mơdrô [u hơmâo kơmlai dong tah, ăt khom tla hnưh baih lah, arăng mă kơmlai [u anăm dong tah.

            Aka [u rơđah ôh, bruă lăi pơthâo anom bruă s^ mơdrô Nguyệt Tỉnh hăng Kỳ Niềm dong hnưh [u anăm tla hơmâo biă hă [o# [udah anun le\ kơnong hơdră gơ`u plư kiăng mă tu\ prăk dram gơnam arăng đô] đa]. Yua dah tui hăng tơlơi lăi pơthâo mơng mơnuih [on sang, kơnong hơdôm hrơi đô] pôr pơthâo dong hnưh [u anăm tla, pô sang s^ mơdrô nao dong pơ djop sang ano\ mơnuih [on sang hơmâo kơphê tiu, pioh rơkâo ]an, ba mơit pơ anom bruă gơ`u lăi hơmâo kơmlai lu, lăng nao kơ sang hơjai dưm gơnam mơng pô anun abih laih gơnam tam, boh tiu, kơphê mơnuih [on sang mơit [u hơmâo a]ăng ôh por đuăi abih [hiao.

Lơ\m lu anom bruă s^ mơdrô ăt do\ dong hnưh, pô `u rơnang blang nao pơdah [o# mơta pơ sang bruă kơnuk kơna laih anun tơhan kông ang lăi pơthâo hơdră tla hnưh gơ`u dong kơ arăng, bơ mơnuih [on sang le\ do\ [u hơđong dong [u mơak ôh pran jua. Gơ`u kơnong do\ tơguan lăng đô] yơh, tơlơi pơhing tla hnưh mơng pô sang s^ mơdrô anun tui hăng tơlơi [uăn, “Hơbil boh đah heng mơng boh anai” !. Ăt aka [u [uh mơn sang phat kơđi pok pơhai phat kơđi tơlơi soh [ing s^ mơdrô plư mă dram gơnam mơnuih [on sang djơh hăng anai. Hơdôm tơlơi do\ kơ[ah amăng bruă ngă hră pơar mơit gơnam tam boh troh đang hmua pơ sang s^ mơdrô djă brơi kah hăng kơphê, tiu ăt do\ đô], bruă mă e\p prăk hơgom ăt do\ hơmâo, ngă mă bơwih s^ mơdrô lup le] sui thun, bơbe] truh hơdôm rơtuh boh sang ano\ mơnuih [on sang ngă đang hmua le# luh gơ`u plư mă prăk hăng dram gơnam, ăt mơnuih [on sang ngă hmua soh yơh glăm ba tơlơi răm [ăm kơ pô.

 Nay Jek: Pô ]ih hăng pôr