Bôh nih ăt brơi ƀuh laih mơn, bruă đang hmua Dăp Kơdư glăk ƀơƀrư̆ pơtŏng sit anih gơgrong mơng pô, hăng nua prăk pơhrui glăi mơng gơnam sĭ kơ dêh čar tač rơngiao thun 2022 hmâo 4 klai dolar Mi. Lu mơta gơnam mă mơng đang hmua ƀơi kual hmâo nao truh hơdôm bôh dêh čar pơprong hăng hmâo tơlơi rơkâo prong gah tơhnal pơkă kơ anô̆ klă gah bôh thâo. Ƀrô djơ̆ tal akô̆ thun phrâo 2023, pô hyu mă tơlơi pơhing phrâo hmâo tơlơi čih lăi pơthâo kơ yak pơđĭ kyar mơng bruă đang hmua Dăp Kơdư hăng hơdôm gru pơđom pioh yôm phăn amăng bruă măng ƀrư̆ pơplih phrâo, pơđĭ tui nua gơnam hăng anăp nao jơlan kơjăp phik.

Hrơi blung a thun phrâo 2023, ơi Nguyễn Ngọc Bích, ƀơi plơi Kép, să Ia Mơ Nông, tơring glông Čư̆ Pah, tơring čar Gialai ăt pơphun brơi kơ bơyan kơ phê phrâo mơn, hăng bruă pruih ia kơ 2 ektar đang kơ phê. Bơyan phang truh, lom anun lu sang anô̆ pơkon amăng kual glêh tơnap dui đing, pruih ia pơgang khôt ia lĕ bruă mă mơng ñu lĕ ƀu glêh glar ôh. Gơnang kơ mă yua măi pruih ia pơkrem, rim tal pruih ñu kơnong kơ pok apui ƀơi măi pruih ia lĕ ia pruih kah hăng hơjan trun ƀơi phun pla laih anun hơtuk ia če mơñum hăng phin kơ phê, laih anun dô̆ mơñum. Ñu brơi thâo, măi pruih ia pơkrem dưi hmâo ñu blơi yua mơng thun 2019. Amăng mông ia yua jai hrơi jai hret tui, bruă mă yua măi pruih ia pơkrem amăng bruă ngă đang hmua hmâo ba glăi laih bôh tơhnal rơđah rơđông lom dưi pơkrem lăp yap ba prăk mă yua ngă đang hmua, hrơi mông ăt kah hăng pran mă bruă:

 “Tơdah kâo pruih ƀek hăng djă hyu đing pruih lĕ sa blan kâo phrâo pruih mă sa wot đôč. Samơ̆ pruih tui anai kơnong 20 hrơi lom mơ̆ phun pla kơƀah ia lĕ kâo kơnong kơ pok apui mơng 1-2 mông lĕ dưi pơtlaih brơi kơ phun pla laih. Jai hrơi lĕ ia jai ƀiă tui. Dưi pruih ia pơkrem tui anai ba glăi bôh tơhnal bơwih ƀong prong biă”.

Hrom hăng phun pla ba jơlan hlâo kơ phê, lŏn pla mă yua măi mok phrâo hăng lu djuai phun pla ƀơi Dăp Kơdư ƀu pơdơi laih đĭ tui amăng hơdôm thun jê̆ hăng anai hăng bôh tơhnal yak rơgao lu biă. Gơnang mă yua măi mok, hơdôm bôh sang anô̆ hmâo lŏn pla anet ăt dưi mă yua mơn pioh ngă đang hmua hăng ba glăi lu gơnam tam. Kah hăng sang anô̆ ơi Nguyễn Văn Hiếu ƀơi să Hoà Thuận, plơi prong Buôn Ma Thuột hmâo pơlir laih hăng sa bôh anom bơwih ƀong amăng tơring čar, pla 1.000m2 đang trong mơxăm bôh troh Nova mơng thun 2019. Trong mơxăm dưi pla amăng sang păng pơgang, pruih ia hăng măi đuăi mă pô, mă yua hră čih djă pioh điện tử kiăng lăng tui lom phun pla bluh đĭ. Tơdơi kơ 3 thun mă yua hơdră anai, hơnong ñu rim thun ñu ngă 2 bơyan, bơyan hơpă leng kơ pơhrui glăi lu hloh, anô̆ klă bôh troh klă mơn hăng pơhrui glăi yŭ ngŏ 200 klăk sa thun. Ơi Hiếu pơtŏng sit, bruă mă yua măi mok amăng đang hmua ba glăi laih lu bôh tŭ yua:

 “Mă yua măi mok yôm anai djru plai ƀiă prăk mă yua. Hrŏ trun prăk apah mơnuih mă bruă hmâo yua kơ mơnuih ngă đang hmua lu biă. Biă ñu ta hơđong pran jua bruă sĭ gơnam hơđong”.

 Kiăng pơjing hơdôm kual ngă đang hmua hơbit, mă yua bôh thâo phrâo măi mok, pơđĭ tui bôh tơhnal ngă đang hmua, hrom hăng hơdôm hơdră bruă pơsur mơng Kơnuk kơna, hơdôm bôh tơring čar amăng kual Dăp Kơdư ăt hmâo laih hăng glăk hmâo hơdôm yak nao hmâo tơhnal khom ngă. Rơđah biă ñu lĕ ƀơi tơring čar Lâm Đồng, Ping gah tơring čar Lâm Đồng hmâo mă yua laih Tơlơi pơtrun pơsit 05 kơ pơđĭ kyar bruă đang hmua abih bang, kơjăp hăng phrâo rơnuk anai rơwang 2016-2020 hăng pơsit jơlan gah truh thun 2025. Hrom hăng anun, Jơnum min mơnuih ƀôn sang tơring čar Lâm Đồng ăt mă yua mơn Tơlơi pơsit 740 hăng hơdră bruă djru 50% prăk mă yua bôh thâo phrâo măi mok phrâo, 3% kơmlai čan pioh kơ hơdôm rơwang bruă pơphun bruă đang hmua phrâo ƀơi tơring čar. Hơdôm jơlan gah pơsit, đing nao hlâo anai hmâo djru laih bruă đang hmua Lâm Đồng pơđĭ kyar kơtang hăng ră anai đơ đam tơring čar hmâo laih rơbêh kơ 63.000 ektar mă yua măi mok phrâo. Amăng anun hmâo giăm truh 400 ektar mă yua măi mok phrâo pioh ngă đang hmua djru wai lăng ha amăng plĕ, mă yua măi đuăi mă ha jăn hăng hơdôm tơlơi pơhing lăi pơthâo djơ̆ sit rơnoh pơsah, ayuh hyiăng, ia pruih, mơnong ngă bơbuă kơ phun pla… Hơdôm kual lŏn mă yua măi mok phrâo anai hmâo kơmlai yŭ ngŏ kơ 1 klai prăk sa thun, lu hloh 5 wot bơhmu hăng rơnoh hơnong ñu đơ đam tơring čar. Ơi Nguyễn Văn Châu, Kơ-iăng Khua Gơnong bruă đang hmua hăng pơđĭ kyar ƀôn lan Lâm Đồng brơi thâo, bruă pơđĭ kyar bruă đang hmua phrâo, mă yua măi mok yôm dưi hmâo tơring čar lăng lĕ sa jơlan phun, yôm phun amăng pơđĭ kyar bruă đang hmua kơjăp phik:

“Bruă mă yua măi mok phrâo hăng rim plơi pla hmâo hơdôm anô̆ pha ra, samơ̆ hmâo hrom sa mơta tơlơi hrom anun lĕ măi mok amra dưi mă bruă djop mơta bruă mơng pla, pơkra truh kơ ba hyu sĭ. Ƀơi Lâm Đồng ƀing gơmơi hmâo mă yua laih ha amăng plĕ amăng abih bang bruă mă anai. Rơngiao kơ pơđĭ kyar đang hmua mă yua măi mok yôm ƀing gơmơi dô̆ pơkĕ hrom pơđĭ kyar bruă tuai čuă lăng đang hmua, nao hrom hăng lăi pơhư̆č pơjing anăn păn gơnam tam lĕ bruă đang hmua mơng Lâm Đồng hmâo laih tơlơi pơđĭ kyar kơtang”.

 Bôh than mơng pơđĭ kyar bruă đang hmua phrâo, bruă đang hmua rơnuk anai hmâo laih hăng djru Dăp Kơdư pơjing hơdôm kual ngă đang hmua hơbit hăng pơhrui glăi lu djuai gơnam klă hiam, ba hyu sĭ truh pơ̆ dêh čar tač rơngiao. Ƀơi tơring čar Daklak, tui mrô yap mơng gơnong bruă đang hmua, djop mơta gơnam mă mơng đang hmua phun mơng tơring čar hmâo ba hyu sĭ laih truh rơbêh kơ 80 bôh dêh čar, kual lŏn. Ơi Nguyễn Đình Trung, Khua git gai Ping gah tơring čar Daklak lăi lĕ, hơdôm tơlơi pơkôl sĭ mơdrô kah hăng Tơlơi pơkôl sĭ mơdrô mơ-ak klă Việt Nam – EU (EVFTA): Tơlơi pơkôl gum hrom abih bang hăng pơplih phrâo hăng rơgao Thái Bình Dương (RYA); Tơlơi pơkôl sĭ mơdrô nao rai amăng kual ASEAN… hmâo bôh tŭ yua pok tơbiă laih tơhnal gal kơ hơdôm bôh anom bơwih ƀong sĭ gơnam kơ dêh čar tač rơngiao mơng dêh čar ta lăi hrom hăng Daklak lăi ha jăn dưi ngă juăt hăng anih anom sĭ mơdrô prong. Hăng kiăng mă yua tơhnal gal anai, ơi Nguyễn Đình Trung pơtŏng sit, tơring čar Daklak glăk đing nao prong, biă ñu ngă pơhư̆č hơdôm bôh anom bơwih ƀong, mơnuih tuh pơplai truh gum hrom plơi pla pơđĭ kyar bruă đang hmua tui jơlan gah phrâo:

 “Tơlơi pơtrun pơsit jơnum tal 17 mơng tơring čar hăng hơdôm tơlơi pơsit tui akô̆ bruă ăt ba tơbiă mơn: Amăng hơdôm bruă đing nao hlâo pơđĭ kyar lĕ bruă đang hmua. Biă ñu lĕ đang hmua mă yua bôh thâo măi mok yôm kiăng ngă tui tơhnal gal, hơdôm pran kơtang gah đang hmua mơng tơring čar Daklak djru yôm phăn amăng pơđĭ kyar bơwih ƀong mơng plơi pla, ăt kah hăng pơđĭ tui tơlơi hơdip mơda gơnam tam, pran jua mơng mơnuih ƀôn sang. Daklak ngă gal brơi kiăng ƀing tuh pơplai rai pơ̆ Daklak gum hrom, gum hrom hăng tơring čar, gum hrom neh wa ƀơi tơring čar pơđĭ kyar bơwih ƀong”.

Mă yua măi mok yôm, phrâo rơnuk anai ngă đang hmua hmâo hăng glăk hmâo gum hơgôp pơđĭ tui bôh tơhnal bruă ngă đang hmua, nua gơnam ƀơi Dăp Kơdư. Lu lŏn ngă đang hmua yua măi mok yôm hmâo kơmlai lu yap prăk klai lom sa ektar rim thun hăng lu sang anô̆ hmâo sit nik ngă pơdrong mơng bruă đang hmua. Bruă hơdôm anih anom sĭ mơdrô ƀơi rŏng lŏn tơnah na nao dưi pok pơhai, bruă sĭ gơnam kơ dêh čar tač rơngiao dưi pơdŏng hăng bôh tơhnal sĭ gơnam kơ dêh čar tač rơngiao hmâo năng ai ñu 4 klai dolar Mi amăng thun 2022 lăi đĭ rơđah hơdôm bôh than mơng bruă ngă đang hmua glăk amăng jơlan pơđĭ kyar kơtang mơng Dăp Kơdư./.