Ơi Lê Minh Hoan, Khua Ding jum đang hmua hăng pơđĭ kyar ƀôn lan dêh čar ta, khua hơdôm ding jum, gơnong bruă, khua mua hơdôm bôh tơring čar ƀôn prong pla kơ phê, ƀing juăt bruă, anom bơwih ƀong sĭ mơdrô, anom mă bruă hrom, grŭp mă bruă hrom, mơnuih ngă đang hmua mơbruă hmâo gum hrom bơkơtuai.

Tui hăng tơlơi lăi pơthâo glăi amăng mông bơkơtuai, lŏn pla kơ phê mơng Việt Nam ră anai hmâo rơbêh kơ 710 rơbâo ektar, tơbiă rai rơbêh kơ 1 klăk 800 rơbâo tơn gơnam. Amăng anun, Dăp Kơdư hmâo rơbêh kơ 91% kơ kual lŏn hăng 93% kơ mrô kơ phê đơ đam dêh čar. Bruă kơ phê hmâo pơjing bruă mă hăng prăk pơhrui glăi brơi rơbêh kơ 600 rơbâo bôh sang anô̆ mơnuih ngă đang hmua, hăng 2 klăk čô mơnuih mă bruă, djru pơđĭ kyar bơwih ƀong mơnuih mơnam ƀơi kual Dăp Kơdư, Yŭ Kơdư hăng sa dua kual pla kơ phê pơkon amăng đơ đam dêh čar. Việt Nam ră anai lĕ dêh čar sĭ kơ phê kơ dêh čar tač rơngiao dŏng tal 2 tơdơi kơ Brazil hăng dŏng tal sa gah kơ kơ phê Robusta ƀơi rŏng lŏn tơnah. Kơ phê Việt Nam hmâo sĭ laih kơ phê kơ dêh čar tač rơngiao truh rơbêh kơ 85 bôh dêh čar hăng kual lŏn. Thun 2022 prăk pơhrui glăi mơng kơ phê sĭ kơ dêh čar tač rơngiao hmâo rơbêh kơ 4 klai dolar Mi.

Khă hnun hai, amăng mông bơkơtuai ƀing khua pơ ala hmâo črâo tơbiă laih kơ phê Việt Nam biă ñu sĭ kơ phê akă ƀu pơkra ôh anun nua ñu đĭ akă ƀu lu. Bruă pla pơkra biă ñu mă yua đut hlah tơhnal gal mrô bôh kơ phê mơ̆ akă đing nao lu amăng pơđĭ kyar mơtah hăng kơjăp phik. Yua anun, kiăng pơđĭ kyar pơlar kơ phê kơjăp hrom hăng djă pioh rơnoh mrô kơ phê kiăng đing nao lu hloh dong truh anô̆ klă kiăng djơ̆ hăng tơlơi kiăng sĭ kơ dêh čar tač rơngiao jai hrơi jai đĭ dlông mơng anih anom sĭ mơdrô. Ơi Bạch Thanh Tuấn, Kơ-iăng Khua Khul kơ phê, ca cao Việt Nam rơkâo khom tañ ba tơbiă dưi hmâo hơdôm tơhnal pơkă mơng kơ phê klă hloh.

 “Ră anai Việt Nam glăk dir vir hiưm hơpă lĕ kơ phê hiam lĕ amăng tơlơi ba tơbiă mơng ƀing gơmơi hiam lĕ hiam mă tơhnal pơkă mơng bruă bơwih hră pơ-ar sĭ blơi Luân Đôn hăng New York lĕ tơhnal pơkă lĕ bruă pơkra ƀơi Daklak, ƀơi Kontum, ƀơi Sơn La lĕ tơhnal pơkă anai ăt dưi hmâo đơ đam rŏng lŏn tơnah. Pơ̆ anăp anai ăt čang rơmang mơn sa tơlơi pơplih tơdah hlâo adih Việt Nam lĕ dêh čar hmâo mrô kơ phê ră anai hiam”.

Lu khua pơ ala ăt lăi mơn, amăng bruă pla pơkra kơ phê, pơlir nao rai bruă pla pơkra lĕ sa amăng hơdôm jơlan gah nao kiăng pơđĭ kyar kơ phê hơđong hăng kơjăp phik. Tơlơi pơlir hơbit kơjăp mơng mơnuih ngă đang hmua truh hăng hơdôm sang bruă pơkra amra pơjing rai sa glông jơlan pla pơkra kơ phê pơhlôm klă hiam, djơ̆ hăng anih anom hăng pơđĭ kyar kơjăp phik. Hrom hăng anun, kơtưn mă yua bôh thâo phrâo amăng bruă bơwih ƀong kơ phê, ngă tui bruă đang hmua pơhlôm akô̆ tlôn kiăng đĭ tui nua mơng kơ phê. Ơi Nguyễn Quang Tin, Kơ-iăng Khua Anom bruă kơsem min bôh thâo phrâo, Ding jum đang hmua hăng pơđĭ kyar ƀôn lan dêh čar ba tơbiă:

 “Ƀing ta kiăng pơjing rai hơdôm kual pla pơkra kơ phê hơdjă hăng bruă wai lăng hăng hrŏ trun djah mă yua apui pơkra glăi ngă tui bruă đang hmua kơjăp, bruă anai yôm phăn biă. Hơdôm gơnam anun lĕ kơ phê, ƀing ta mă yua klă biă. Khă hnun hai hơdôm djah djâu kơ phê lĕ ră anai hmâo hơdôm măi mok phrâo pơkra ƀing ta amra mă yua klă hloh djah gơnam anai kiăng kơjăp hloh”.

Đing nao truh tơlơi lông mơng Việt Nam lom khom pơsir kiăng lăp djơ̆ kơplah wah pơđĭ kyar bơwih ƀong – anih anom – rơhuông adai lŏn mơnai lom pơdŏng anăn kơ phê Việt Nam klă hiam nao hrom hăng đĭ kyar mơtah hăng pơđĭ kyar kơjăp phik. Yă Nguyễn Ma Hương, Kơ-iăng Khua Anom pơđĭ kyar ƀôn lan, Anom kơsem min hơdră bruă hăng pơđĭ kyar ƀôn lan, Ding jum đang hmua hăng pơđĭ kyar ƀôn lan lăi đĭ tơlơi gum pơhiăp:

 “Rơngiao kơ bruă djơ̆ phiăn amăng bơwih ƀong sĭ mơdrô pơkra kơ phê, kơ phê hiam klă khom djơ̆ hăng tơhnal pơkă mơng jar kơmar gah pơgang rơhuông adai lŏn mơnai ƀudah bruă gơgrong mơnuih mơnam bơdjơ̆ nao mă yua mơnuih mă bruă hăng bôh than mă yua apui pơkra glăi hơdjă, hrŏ trun ƀiă hloh carbon”.

Hrom hăng anun, amăng mông bơkơtuai, ƀing khua pơ ala jar kơmar hmâo lăi pơthâo dong tơlơi pơhing kơ tơlơi kiăng hăng anih anom sĭ kơ phê mơng hơdôm anih anom sĭ mơdrô ƀơi rŏng lŏn tơnah, hơdôm tơhnal pioh kơ kơ phê Việt Nam. Pơhiăp amăng mông klah čun bơkơtuai, Khua Ding jum đang hmua hăng pơđĭ kyar ƀôn lan Lê Minh Hoan pơsit yôm hơdôm tơlơi gum pơhiăp mơng ƀing khua pơ ala amăng mông bơkơtuai. Hrom hăng anun, ơi Lê Minh Hoan rơkâo hơdôm tơring čar ƀôn prong, anom bơwih ƀong, mơnuih pla pơkra kơ phê khom lăng ƀuh nua kơ phê ƀu djơ̆ kơnong kơ pơkra klă hiam ôh mơ̆ ƀơi anun dô̆ jing nua bôh thâo blơi sĭ. Yua anun, khom pơjing bôh thâo kơ phê Việt Nam kiăng jơlan brơi kơ phê jing sa jơlan nao tum pơƀut lu mơta nua, hmâo tơhnal klă hiam, kiăng mơnuih pla kơ phê dưi lăi pơthâo nua ñu lu hloh amăng bruă pơlir nua kơ phê.

 “Ƀing ta tum mă bôh thâo mut sit nik jing tơhnal yôm pơmut amăng đĭ nua. Bôh thâo pơphun mơng mơnuih ngă đang hmua, truh hơdôm bôh anom bơwih ƀong, hơdôm mơnuih ba hyu sĭ. Ƀing ta amra pơgôp hrom jing sa gru rŭp. Tui anun, ƀing ta ƀu djơ̆ kơnong kơ sĭ kơ phê ôh mơ̆ ƀing ta sĭ wot bôh thâo, sĭ wot rơhuông adai kual Dăp Kơdư čư̆ siăng dlai tlô anai. Ƀing ta dui sa phung mơnuih nao pơ̆ Dăp Kơdư lu hloh hăng ba Dăp Kơdư nao ataih hloh hăng anăn păn hrom kơ phê Việt Nam”./.