Mah hơmâo laih 1 ha đang sầu riêng glăk mơboh hơđong, samơ̆ lăng phun anai hơmâo prăk lu biă anun jing sang anŏ ơi Nguyễn Văn Trung, ƀơi să Đinh Trang Hoà, tơring glông Di Linh (Lâm Đồng) gir pok prong đang pla sầu riêng. Ơi Trung brơi thâo, mơng hlâo sang anŏ ñu sĭ boh sầu riêng pơ ƀing hyu mơdrô soh, nua ƀu hơđong ôh, samơ̆ ăt pơmă hloh kơ phun pla pơkŏn mơn. Yua hnun yơh sang anŏ ñu pok prong hloh đang pla sầu riêng.

“Mông anai neh met wa ngă hnun soh yơh, mơnuih ngă hmua lăng pô anai pla, pô adih pla sầu riêng klă, hơmâo ƀong jing luh nao pla mơn, nao pơpă lêng kơ ƀuh pla sầu riêng soh”.

Kar kăi tui anun mơn, ƀuh sầu riêng hơmâo prăk lu, dưi ba sĭ sit nik pơ dêh čar Khač, lu sang anŏ pơdrong yua mơng pla sầu riêng mơn, ơi Đỗ Văn Điếu, ƀơi să Lâm Hà, tơring glông Dạ Huoai (Lâm Đồng) ăt hơdai pla sầu riêng mơn. Yua đang hmua ñu anet anun jing tơdah pla sầu riêng lĕ ơi Điếu khŏm drôm hĭ phun pla pơkŏn. Ñu brơi thâo, bruă pơplih djuai phun pla ăt bơngơ̆t mơn samơ̆ ñu pơmin sầu riêng amra pơhrui glăi prăk lu anun jing ngă lăng yơh.

“Ƀuh tui ană plơi, ayong adơi ngă sầu riêng hơmâo ƀong anun jing kâo pla tui mơn. Bơngơ̆t mơn yua dah ƀu djơ̆ hlơi hlơi lêng kơ thâo pla ôh, pla phun anai ta khŏm pla djơ̆ hơdră kah mơng dưi”.

Ƀu kơnong hơjăn ơi Trung, ơi Điếu đôč ôh mơ̆ lu mơnuih pơkŏn ƀơi Lâm Đồng ăt pok prong đang pla sầu riêng mơn. Lăp đing nao hloh, lu boh sang drôm hĭ djuai phun pla pơkŏn či pla sầu riêng, wơ̆t hăng pla sầu riêng ƀơi kual lŏn, ayuh hyiăng ƀu lăp hai ăt pla mơn...Yua hnun, lŏn pla sầu riêng mơng Lâm Đồng jai lu tui, ră anai hơmâo năng ai 17.900ha laih, đĭ rơbêh 4.000ha pơhmu hăng 2 thun hlâo. Amuñ ngă mrô sầu riêng lu hloh kơ mrô mơnuih blơi, ngă ƀu hơđong anih sĭ mơdrô djuai phun anai amăng hrơi blan pơ anăp.

Bruă arăng pok pơhư prong đơ đam pla boh sầu riêng hơdư̆ hor ƀơi tơring čar Lâm Đồng amra hơmâo lu tơlơi ƀu klă tơdơi anai. Ƀơi anăp kơ tơlơi hơmâo sit nik anai, anom bruă kơnuk kơna ƀơi Lâm Đồng, hơmâo pơtă pơtăn kơ mơnuih ngă hmua, anăp ngă bruă pla pơjing hiư̆m pă” Ơi Trần Quang Duy-Kơ-iăng khua anom bruă pla pơjing hăng pơgang phun pla tơring čar Lâm Đồng lăi glăi kơ tơlơi anai hăng pô čih tơlơi pơhing Gong phun jua pơhiăp Việt Nam tui anai.

-Ơ ơi, đơ đam pla boh sầu riêng amăng tơring čar Lâm Đồng hlăk đĭ lu tui ƀu djơ̆ hnong pơkă, bruă anai ngă rơngiă hĭ anŏ hơđong sĭ mơdrô pơ anăp adih, ih tơlơi lăi pơtă hơgĕt mơ̆n kơ tơlơi anai?

-Ơi Trần Quang Duy: Tui hăng boh tơhnal jŭ yap tơña hơduah lăng, ră anai, đơ đam phun boh sầu riêng amăng tơring čar hơmâo năng ai 17.900 ha, đĭ tui 4000 ha pơkă hăng thun 2021; boh čroh pĕ pơhrui mơ̆ng đang pla hrom plah wah đang kơphê, đang boh čroh pơkŏn djru lu mơ̆n kơ boh tơhnal ngă hmua pla pơjing, rơnoh pơhrui glăi kơ mơnuih ngă hmua.

Tui hăng tơlơi pơmin kâo, hăng bruă dưi sĭ mơdrô djơ̆ jơlan phun nao pơ dêh čar Khač ră anai, anih sĭ mơdrô boh sầu riêng mơ̆ng ƀing ta ăt amra gêh găl đôč hăng dưi pơhno kơtang mơ̆n pơkă hăng dêh čar pơkŏn, yua kơ boh čroh ta hiam, jơman hloh, mơnuih ƀôn sang dêh čar Khač hor biă mă mah rơnoh sĭ pơmă hloh; amăng dêh čar yua kơ pĕ pơhrui bơyan boh sầu riêng ƀu sa hnong ôh pơkă hăng lu anih pơkŏn anun yơh boh tŭ yua mơ̆ng boh čroh sĭ mơdrô khom pơgang klă kah mơ̆ng tŭ yua, boh nik ñu boh sầu riêng mơ̆ng Di Linh, Bảo Lộc juăt pĕ amăng bơyan rơnuč thun.

Samơ̆ ƀơi anăp kơ bruă pla lu đơi, pok prong đơ đam đang boh sầu riêng ră anai ƀu gêh găl ôh, mơnuih ngă hmua koh drôm hĭ phun pla pơkŏn kiăng pla boh sầu riêng; amra ngă kơ tơlơi hơmâo boh lu rơbêh, mơnuih blơi ƀu hơmâo, anih sĭ mơdrô ƀu anăm blơi ôh tơnap glăi kơ mơnuih ngă hmua mơ̆n; rơngiao kơ anun, tui hăng tơlơi pơhing dưi thâo, ƀơi dêh čar Khač tơdơi kơ lông ngă lăng lu thun ƀu jing ôh, ră anai phun boh sầu riêng gơñu pla boh yơh, him lăng thun pơ anăp arăng ba sĭ mơdrô yơh.

-Hnun hă, ta ƀuh rơđah pla phun boh sầu riêng lu đơi, bơbeč djơ̆ kơ lu tơlơi pơkŏn aka ƀu thâo hlâo ôh ih, tui anun anom bruă ngă hmua tơring čar Lâm Đồng kiăng ngă hơgĕt lĕ,pơgăn tơlơi anai, kơñ rơgao mông?

-Ơi Trần Quang Duy: Thâo mơ̆n tơlơi či hơmâo mơ̆ng bruă pok prong lu đơi đang boh sầu riêng ƀu pơkă hnong, anom bruă gơmơi hơmâo pơtă pơtăn laih mơ̆n kơ djop plơi pla, mơnuih ngă hmua hăng sang bruă sĭ mơdrô kah hăng:

Rơkâo kơ djop anom bruă gong gai kơnuk kơna wai lăng tong ten, pơtô pơblang brơi mơnuih ngă hmua thâo, laih dơ̆ng pơhưč hăng jak iâu djop sang bruă sĭ mơdrô, anom bruă tuh pơ alin sang bruă pơkra ming gơnam sĭ mơdrô, djă pioh; boh nik ñu  kơsem min lăng gơnam sĭ mơdrô, pơkra ming anun tong ten kiăng huăi kơnang lu đơi kơ bruă ba sĭ mơdrô boh čroh along dŏ asăt, kiăng pơđĭ tui rơnoh gơnam sĭ mơdrô pơkra ming dưi djă pioh sui hrơi blan.

Pơtă mơnuih ƀôn sang ngă hmua, anăm pok prong đơ đam pla phun boh sầu riêng lu đơi ƀơi kual lŏn mơnai glai klô ƀu hơmâo ia bruih; anăm koh drôm lui hĭ ôh phun pơkŏn pioh pla boh sầu riêng; anăm pơblih phun pla sui thun, kơnong pla plah wah amăng đang boh sầu riêng dưi mơ̆n kiăng ba glăi lu mơta boh tŭ yua, anăm ôh koh drôm abih laih anun pla sa dơnong boh sầu riêng.

Thâo mơ̆n, anai jing bruă mă tơnap, lơ̆m boh sầu riêng hlăk ba glăi boh tŭ yua lu kơ tơlơi bơwih ƀong huă kah hăng ră anai; samơ̆ ƀing gơmơi hlăk ngă hrom djop gưl gong gai kơnuk kơna, brơi pơtô lăi mơnuih ƀôn sang thâo hluh, kiăng anăm hơmâo tơlơi pơmin ană plơi ngă hmua pơmin tui hluai sa bơyan, anom bruă sĭ mơdrô mơneč mă sa thun sĭ mơdrô hrup ră anai.

-Ơ ơi, hrom hăng hơdră pơtô pơblang kah hăng hơmâo lăi anun, bruă anăp brơi, pơtô pơčrâo kơ mơnuih ngă hmua hơđong, pơhlôm brơi gơnam sĭ mơdrô, boh čroh đang hmua kah hăng đơ đam boh sầu riêng hlăk hơmâo ră anai, đing nao hiư̆m pă lĕ ră anai?

-Ơi Trần Quang Duy: Hăng đơ đam hlă dŏ ră anai, ƀing gơmơi ăt pơtrut ngă hrom djop plơi pla ala ƀôn kơtưn pơtô brơi mơnuih ƀôn sang tuh pơ alin wai lăng djơ̆ hơdră phun pla, ba yua boh thâo ia rơgơi ngă hmua tui hơdră GAP ƀudah pla dưm hơbâo pruai, kmơ̆k djah djâo đôč, pơgang arong aruač hlăt pơčrăm huăi yua lu đơi ia jrao tui hăng gah dêh čar Khač pơphô kah hăng hră pơkôl sĭ mơdrô boh sầu riêng, kah hăng ruai hơmâo ană hlăt mut kĕ ƀong phun, ƀong boh hăng 5 mơta djuai arong aruač hmŏl găm ngă kiăng pơgang anŏ hiam kơ boh sầu riêng hơđong kjăp.

Djru ba, iâu pơthưr sang bruă sĭ mơdrô, anom bruă ngă ƀong hrom, tuh pơ alin pơdong sang bruă pơkra ming răk lui djă pioh boh čroh sui thun, biă mă ñu pơkra ming tong ten pơgang anŏ hiam boh sầu riêng dŏ asăt na nao ba sĭ mơdrô pơ dêh čar Khač. Pơtô lăi, brơi pla hrom hăng đang hmua, boh čroh pơkŏn, pơtrut pơsur sang bruă sĭ mơdrô pơkra ming gơnam sĭ mơdrô răk sui pơđĭ rơnoh sĭ mơdrô, hyu blơi, pơkra glăi, ba sĭ djru brơi mơnuih ngă hmua hơmâo anih sĭ mơdrô hơđong boh sầu riêng pơ dêh čar Mi, kual EU, Hàn Quốc....

Thun blan pơ anăp, anom bruă ngă hmua tơring čar amra git gai, ngă hrom djop tơring glông, plơi prong kơtưn djru ba sang bruă sĭ mơdrô, anom ngă ƀong hrom hăng mơnuih ƀôn sang čih pơkra gru kơnăl, mrô pơsit anih pla, kual pơjing, sang bruă dưm amăng hruh kơdung gơnam sĭ mơdrô thâo anăn tong ten, tơpă pioh ba sĭ mơdrô pơ dêh čar Khač djơ̆ jơlan phun, amăng jang prong, hmao ƀuh hăng pơsir khut khăt hlơi mă anăn, ngă mă gru sĭ mơdrô pleč ƀlor, mă yua mrô anih pla pơjing ƀu djơ̆ tơpă anŏ kiăng tă tăn.

-Hnun hă, bơni kơ lu biă!