Tơdơi kơ mông huă asơi mơmot, amai H’ Ninh Êban, ƀơi buôn Tà Đốp, să Ea Hiu, tơring glông Krông Pač, tơring čar Dak Lak pơtă pơtăn ƀing ană bă tơlơi hrăm hră laih anun hơneč mă mông nao pơ̆ sang măi pơkra yến sào Quế Loan pioh duñ hruh čim črang črah. Bruă mă anai djru ñu hmâo dong prăk pơhrui glăi năng ai ñu 6 klăk prăk rim blan, hăng dưi pel ĕp tơlơi suaih pral rim tal ƀu rơngiă prăk 2 wot sa thun.

“Kâo mă bruă ƀơi să hmâo 3 thun laih, hơneč mă ngă dong rơngiao kơ mă bruă čar. Bơhmu hăng hlâo lĕ pơhrui glăi 3 thun rơgao hơđong hăng lu hloh kơ hlâo, djop mă yua amăng sang anô̆. Bruă anai gal yua kơ pô dô̆ amăng anih rơ-ơ̆, ƀu hyu amăng pơ-iă hang, ăt ƀu tơnap mơn, kơnong kơ gir run hă dưi mơn”.

Hrŏm hăng amai H’ Ninh, hmâo 3 čô adơi amai pơkon ăt gum hrŏm hyu duñ hruh čim ƀơi sang măi pơkra yến sào Quế Loan, ƀơi să Ea Hiu, tơring glông Krông Pač. Khă kơnong kơ mă bruă amăng mông mơmot ƀudah amăng mông wăn, bruă anai ăt ba glăi mơn kơ ƀing adơi amai prăk pơhrui glăi hơđong mơ̆ng 5-7 klăk prăk rim blan. Adơi Lê Bảo Anh Niê, ƀơi ƀuôn Roang Dơng, să Ea Hiu, phrâo hmâo 16 thun samơ̆ hmâo laih 3 thun “găn rơgao” duñ hăng dăp hruh čim črang črah.

 “Lơm dô̆ anet kâo lăng giong hmâo amĭ kâo pơtô brơi kâo hrăm hmâo sa rơwang hrơi tơjuh lĕ kâo dưi duñ abih laih. Tơdah amĭ duñ hruh čim lĕ kâo amra djru amĭ kâo duñ hruh čim hăng hyu dun aru arañ hruh čim, ăt hmâo hmăi ƀiă mơn ƀơƀiă pioh tuh ia săng, ƀong mơguah”.

Sang măi pơkra yến sào Quế Loan yua kơ rơkơi bơnai amai Mŏ H’ Loan ngă pô. Amai H’ Loan tơkeng thun 1983, ră anai lĕ nai pơtô čơđai ƀơi Sang hră gưl sa Nguyễn Đức Cảnh, să Ea Hiu. Rơgao hăng anai 7 thun, lơm bơwih brơi kơ mơnuih amăng sang anô̆ ruă kraih, amai H’ Loan thâo truh kơ anô̆ bơbuă hăng nua yôm mơ̆ng yến sào. Tơdơi kơ hơduah ĕp lăng kơ hơdră ngă pơhưč čim črang črah, rơnuč thun 2018, rơkơi bơnai ñu khin hơtai čan prăk sang prăk yua pioh ngă pơhưč čim črang črah hăng hrăm hơdră mă yua măi pơhrui mă, pơkra hruh čim črang črah. Amăng ƀrư̆ pơjing anăn păn, ngă juăt hăng anih anom sĭ mơdrô tui lu glông jơlan lăi pơthâo, pơtrut sĭ mơdrô, truh thun 2023 Yến sào Quế Loan jing laih gơnam blung a mơ̆ng să kual III Ea Hiu hmâo 3 asar bôh pơtŭ OCOP. Ăt amăng thun anai mơn, amai H’ Loan tô nao rai hăng sang bruă yến sào Thành Dung ƀơi tơring kual Phước An, tơring glông Krông Pač, gum hrŏm pơlir hrŏm sĭ hruh čim kơ dêh čar Khač hăng hmâo sĭ laih mrô gơnam blung a kơ dêh čar Khač. Ơi Trần Ngọc Dũng, Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang să Ea Hiu brơi thâo: amai H’ Loan lĕ sa amăng hơdôm mơnuih djuai ania ƀiă mơbruă, laih anun mơnuih ping gah hlăk ai hmâo lu tơlơi gir run hrưn đĭ amăng pơđĭ kyar bơwih ƀong sang anô̆ hăng pơjing bruă mă kơ mơnuih mă bruă hơđăp ƀơi anai.

“Ră anai ăt hmâo mơn mơ̆ng 4-5 čô adơi amai đing nao pơđĭ kyar bruă đang hmua kơjăp, să đing nao hăng pơsur pran jua pioh neh wa gơgrong hlâo. Să ăt hmâo tô nao rai mơn hăng tơring glông, hrŏm hăng anun djru sang anô̆ amai Mó H’Loan pơjing gơnam OCOP hăng truh ră anai hmâo laih tơlơi pơsit dưi tŭ yap. Pơsur pran jua ñu pok prong hơdră, rim thun rim 3 blan, amăng hơdôm mông jơnum ngui sang čơ pơdă prưng mơ̆ng tơring glông, mơ̆ng tơring čar lĕ să ăt ngă jơlan tô nao rai ba gơnam hyu sĭ gah rơngiao kơ  tơring glông, gah rơngiao tơring čar”.

Hrăm tui hơdră ngă mơ̆ng amai H’ Loan, hơdôm pluh bôh sang anô̆ ƀơi să Ea Hiu hmâo gum hrŏm hăng ngă pơhưč čim črang črah. Rơngiao kơ sang rông čim črang črah ƀơi Dak Lak, amai H’Loan hmâo pok dong 3 bôh sang rông čim črang črah pơkon ƀơi tơring glông Ia Grai, tơring čar Gia Lai. Ñu hur har lăi pơthâo hơdră bruă, djru anih pioh sĭ mơdrô kơ gơnam ngă rai brơi hơdôm bôh sang anô̆ pơkra sang čim črang črah hăng pơjing bruă mă na nao kơ 4 čô adơi amai djuai ania ƀiă. Amai Mó H’Loan lăi pơthâo, djă amăng drơi 2 djuai ania Êđê hăng Bru-Vân Kiều, ñu thâo pơhiăp 2 bôh pơhiăp anun amuñ ră ruai, lăi pơthâo nao rai hăng adơi amai lơm mă bruă. Ñu pơhrăm mă pô, hơduah ĕp lăng bôh thâo amăng plăng Internet pioh mă yua rah kơ drơi pô, pơtô brơi rah kơ hlơi kiăng hơduah ĕp lăng. Khă glăk dô̆ mă bruă amăng gơnong bruă pơtô pơhrăm, ñu ăt ba tơbiă mơn tơhnal pơkă amra pok prong bruă bơwih ƀong huă, pơjing sang prong hloh pioh dưi pơjing bruă mă kơ lu mơnuih.

“Kâo glăk gir run ngă brơi gơnam đĭ truh 4-5 asar bôh pơtŭ, amra pơjing bruă ngă kơ 12 čô mơnuih mă bruă, gir run pioh hmâo gơnam sĭ klă hloh. Čang rơmang khua git gai să đing nao dong, ngă gal brơi bruă pơlir nao rai, pơtrut sĭ mơdrô, ngă brơi gơnam sĭ hyu pơ̆ dêh čar tač rơngiao lu hloh dong”.

Ră anai, rim 3 blan amai H’Loan pơhrui hmâo 12kg hruh čim, sĭ ƀơi anăp kơ hơdôm sang măi pơkra hruh čim črang črah ƀơi ƀôn prong Hồ Chí Minh, pơkra jing rah hơdôm gơnam pioh sĭ kơ arăng pơkra gơnam tam, pơplih pơkra sĭ kơ arăng blơi yua. Hăng rơnoh nua 30 klăk prăk sa kg hruh čim hmâo pơkra hơdjă, rim thun sang anô̆ amai H’Loan pơhrui hmâo yŭ ngŏ kơ 1 klai prăk. Ƀu kơnong kơ pok tơbiă jơlan gah pơđĭ kyar kơjăp phik, hơdră anai dô̆ pơdah brơi ƀuh tơlơi pơplih phrâo amăng tơlơi pơmin, pok phun bruă mă pơčeh phrâo mơ̆ng kual lŏn tơnap tap pioh ngă pơdrong./.