Sĭ mơdrô tơbâo hơmâo rơnoh ƀiă lĕ, ngă gêh găl kơ mơnuih ƀôn sang čơkă thun phrâo ƀong têt mơak mơai hloh.

Hrơi têt giăm truh laih ngă yang thun phrâo 2023, ƀơi đang hmua anih pla tơbâo prong rơbêh 13 ha ƀơi ƀôn Brah, să Ea Sôr, tơring glông Ea Kar, ơi Võ Quốc Dỵ hrom hăng 10 čô kông ñơn ñu hlăk dik dăk koh tơbâo, pơdŭ đĭ buă wông rơdêh ba nao sĭ pơ sang măi. Ñu lăi, dua hơpluh thun rơgao tong ten hăng bruă pla tơbâo, aka ƀu hơmâo bơyan pơpă ôh ƀu bơngơ̆t samơ̆ thun anai phyiong kơ pran jua.

Yua kơ rơnoh blơi hơbâo pruai, ia jrao, gơnam yua mă bruă ngă hmua đĭ kơtang. Samơ̆ thun anai adai ayuh hyiăng gêh găl biă mă, tơbâo lu ia anun yơh đĭ tui mơ̆ng 15-20%, lơ̆m anun rơnoh blơi tơbâo ăt đĭ tui mơ̆n, lơ̆m sa ha giong pơhlưh rơnoh prăk tuh pơ alin dŏ glăi kơmlai kơ ta mơ̆ng 50-60 klăk prăk. Hăng 13 ha, sang anŏ ñu pơhrui glăi rơbêh 700 klăk prăk. Ơi Võ Quốc Dỵ hok mơak ră ruai:

“Kâo rai pơ anai pla tơbâo 20 thun laih, hnong ia tơbâo tŭ yua sĭ mơdrô aka ƀu hơmâo djơ̆ ôh, hơmâo hmăi kah hăng thun anai, pơkă lơ̆m sa hektar (ha) mơ̆ng 90-100 tơn tơbâo añrong. Nua sĭ mơdrô ăt đĭ, bơyan phrâo koh tơbâo sĭ hơmâo 10 klăk rơma sa tơn tơbâo añrông. Sang anŏ gơmơi pla mơ̆ng 12-13 ha laih, tơdah djơ̆ bơyan hă gơmơi pla dơ̆ng 2-3 ha. Rơnoh sĭ mơdrô, tơbâo hiam djơh hăng anai lĕ mơnuih ƀôn sang mơak yơh, thun anai čơkă têt ngă yang thun phrâo prong prăi ƀiă”.

Tơbâo djơ̆ bơyan, rơnoh đĭ djop pô ngă hmua pla tơbâo ƀơi hơdôm tơring glông Ea Kar, Mdrak, Ƀuôn Đôn hăng Ea Sup tơring čar Dak Lak hok mơak biă mă ƀu kơnong kơ sang anŏ ơi Võ Quốc Dỵ đôč ôh. Ơi Nguyễn Na dŏ pơ Quyết Thắng 2, să Ea Tih, tơring glông Ea Kar ăt pla 10 ha đang tơbâo mơ̆n mơ̆ng thun 1998, hok mơak brơi thâo:

“Rơnoh hơbâo pruai, kmơ̆k thun anai đĭ hloh mơkrah, jing 1,4 klăk prăk sa tơn thun hlâo đĭ tui 1,9 klăk prăk sa tơn. Sa hektar thun hlâo tuh pơ alin 140 klăk prăk blơi kmơ̆k, bruă wai lăng, pơhrui glăi, thun anai abih 200 klăk prăk. Samơ̆ pơhrua nao dơ̆ng rơnoh sĭ đĭ ƀiă. Kual pla tơbâo Ea Kar anai tơđar thun koh pơhrui glăi mơ̆ng 70-80 tơn lơ̆m sa ha, samơ̆ thun anai truh 100 tơn sa ha, lu hmua đang hloh kơ anun. Sang anŏ gơmơi hơmâo 10 ha hơmâo hmăi kơmlai mơ̆ng 550-600 klăk prăk laih pơhlưh hĭ prăk tuh pơ alin mă bruă”.

Bơyan koh tơbâo thun 2022-2023, tơring čar Dak Lak hơmâo năng ai 11 rơbâo ha, lu biă mă ƀơi hơdôm tơring glông Ea Kar, Mdrak, Buôn Đôn hăng Ea Sup. Lơ̆m anun lu hloh lĕ tơring glông Ea Kar hăng Mdrak. Rơnoh tơbâo koh pơhrui hơmâo 700 rơbâo tơn. Abih bang sang măi pơkra sik Dak Lak pô blơi hăng ƀơƀiă hơdôm tơring glông jĕ giăm kah hăng Khánh Hòa hăng Phú Yên. Rơnoh tơbâo sang măi blơi tŭ mơ̆ng 10 klăk rơma truh 11 klăk prăk sa tơn pơ hmua đang mơtam, tui hluai hnong pơkă ia tơbâo.

Ơi Lê Tuân, Kơ-iăng khua phun kông ty tơbâo pơkra sik 333 Dak Lak brơi thâo, him lăng thun anai kông ty amra blơi năng ai 400 rơbâo tơn tơbâo añrông mơ̆ng mơnuih ƀôn sang. Kông ty amra djă hnong rơnoh blơi tơbâo mơ̆ng 10-11 klăk prăk sa tơn, laih anun hơmâo hơdră djru kơ mơnuih ƀôn sang kual pla tơbâo.

“Hăng 1 ha phrâo pla lĕ kông ty djru čan prăk 30 klăk, hăng 15 klăk prăk đang kơphê sui thun. Rơngiao kơ anun, gơmơi ăt djru 3 klăk prăk lơ̆m sa ha phrâo pla, 1 klăk mơkrah sa ha đang tơbâo sô; mă brơi kmơ̆k pruai djru ană plơi pla. Jơlan hơdră djru prăk pơhlôm nua mơ̆ng ră anai truh 3 thun pơ anăp 900 rơbâo prăk sa tơn ƀơi đang hmua, kơ đang tơbâo lu ia 10CS hăng rơnoh blơi ăt tla rơbêh 10%, dưm dưm hăng 1 klăk prăk sa tơn”.

Anai lĕ thun tal 3 na nao mơnuih pla tơbâo ƀơi Dak Lak hơmâo kơmlai. Pơhrui glăi prăk mơ̆ng bruă pla tơbâo djru lu sang anŏ mơnuih ƀôn sang pơdrong. Kual mơnuih ƀôn sang pla tơbâo pơwơ̆t glăi pla tơbâo jing phun pla phun kual lŏn rơga ƀơi tơring glông Ea Kar, Mdrak, Ƀuôn Đôn hăng Ea Sup tơring čar Dak Lak.