Hơdôm hrơi hăng anai, mơnuih ƀôn sang să Ba Vinh, sa amăng 5 boh să dŏ amăng kual hơkrŭ đưm tơring glông Ba Tơ, Quảng Ngãi ră anai hlăk pơblih kơtang, yua truh thun koh phun kyâo mi (keo lai) či sĭ mơdrô. Anai lĕ sa amăng hơdôm phun pla djru mơnuih ƀôn sang djuai ania Hrê ƀơi Ba Tơ dưi pơklaih mơ̆ng ƀun rin. Mơ̆ng kual ƀun rin tơnap tap biă mă hlâo adih, ră anai, mơnuih ƀôn sang thâo ngă hmua pơdai ia dua bơyan, pla kyâo mi pơ hmua đang kơdư čư̆, ngă bruă čem rông hlô mơnong, mă anŏ ƀiă hrơi, djru tuh pơ alin kơ bruă pla pơjing phun pla sui thun anun yơh tơlơi hơdip mơda mơnuih ƀôn sang pơblih phrâo. Ơi Phạm Văn Nhít, dŏ ƀơi să Ba Vinh, tơring glông Ba Tơ brơi thâo:

“Plơi gơmơi hơmâo lu sang anŏ pla hơdôm hơpluh hektar đang kyâo mi, sang anŏ ƀiă biă mă ñu mơ̆ng 2,3 hektar. Tơdah ƀu djơ̆ bơyan lĕ, djă lui hnun 5 thun, sa hektar dưi koh pơhrui hơdôm rơtuh tơn. Prăk pơhrui glăi pơkra ming, pơdong sang dŏ, blơi rơdêh thut, tuh pơ alin kơ ană bă nao hrăm hră pơar”.

Kual ngă hơkrŭ đưm Ba Tơ, tơring čar Quảng Ngãi dŏ ƀơi jơlan prong 24, nao rai dik dăk pơtruh hăng kual Dap Kơdư. Lu arăt jơlan anet, dưi tuh pơ alin man pơkra glăi hiam truh pơ plơi phun Ba Tơ, jing tuh pơ alin jơlan nao pơ kual ngă hơkrŭ đưm, rơnoh prăk tuh pơ alin hơdôm rơtuh klai prăk. Anun lĕ jơlan prong djă anăn Trần Quý Hai, jơlan 30/10, jơlan Trần Toại....

Ngă tui jơlan hơdră 30a, 135,..hơdôm thun laih rơgao, tơring glông Ba Tơ, tơring čar Quảng Ngãi pơtum nao kơ bruă tuh pơ alin čuk pơkra jơlan nao rai djơ̆ lăp; pok pơhai lu kơčăo bruă, hơbô̆ bruă anih ngă hmua, bơwih ƀong huă mơnuih mơnam dưi đĭ kyar. Djop plơi pla amăng anih ngă hơkrŭ đưm pơblih lu biă mă. Djop să amăng tơring glông hơmâo jơlan rơdêh ôtô dưi nao truh pơ tong krah să, djop să ăt hơmâo laih sang ia jrao să, sang hră gưl sa, gưl dua.....Rơnoh prăk pơhrui glăi pơkă dưm dưm sa čô mơnuih mă bruă sa thun kơnong 8,7 klăk prăk, dŏ aset biă, bruă ngă hmua pla pơjing pơblih, ngă tui hơdră pla pơjing gơnam sĭ mơdrô hăng boh tŭ yua hiam.

Boh nik ñu, bruă ba yua boh thâo ia rơgơi phrâo ngă hmua, pla tơbâo ƀơi lŏn kơdư čư̆, anih lŏn tơba, ia tơhroh trun mơ̆ng čư̆, ăt hơmâo ba glăi boh tŭ yua ƀiă laih. Anom bruă ping gah tơring glông Ba Tơ hơmâo ngă hră pơtrun, pơtong rơđah bruă wai lăng, pơgang đơ đam glai dŏ hơmâo ră anai, pơtrut bruă pla kyâo glai kiăng pơlar tui anŏ hiam tơ-ui amăng glai, kiăng bơwih ƀong huă ngă pơdrong mơ̆ng glai, kơtưn jao wai lăng, pơkă lŏn glai brơi wai lăng hăng mă yua tŭ yua lŏn glai, ngă hơđong ayuh hyiăng hiam klă kơjăp hơđong.

Tơring glông Ba Tơ hơmâo pơtong rơđah, bruă pla kyâo pioh sĭ pơjing gơnam sĭ mơdrô, anŏ gêh găl pơđĭ kyar kơjăp hơđong hăng lui rơmŏn kŏn rin, pơgôp lu biă mă bruă pơgang ayuh hyiăng lŏn glai. Rim thun, đơ đam tơring glông hơmâo pla giăm 6.600 hektar glai kyâo mi, truh ră anai bruă pla kyâo glai amăng tơring glông, dưi hơmâo djop giăm 66.000 hektar, rơnoh ngă tơ-ui mơ̆ng glai klô truh 66% pơkă hăng đơ đam lŏn glai mơ̆ng hơđăp. Yua thâo pla kyâo sĭ ngă gơnam sĭ mơdrô, lu sang anŏ ƀơi Ba Tơ hrưn đĭ pơklaih ƀun rin, hơmâo tơlơi hơdip mơda đĭ đăi gŏ amŏ. Ơi Trần Duy Thảo, thun anai 72 thun, dŏ ƀơi să Ba Động, sa amăng 4 boh să pơđĭ kyar hloh ƀơi kual hơkrŭ đưm Ba Tơ brơi thâo:

“Anŏ pơblih phrâo lu biă lĕ jơlan glông, čuk pơkra hiam, sang hră, sang ia jrao ƀơi să man pơdong hiam rơhaih laih soh. Hlâo adih hơmâo hơdôm boh să aka ƀu hơmâo jơlan ôh, dưi nao truh pơ sang să, ră anai hơmâo jơlan tuh kơsu dơnar laih. Bơ sang ia jrao lĕ ăt hơmâo hăng mơnuih pơjrao lêng kơ ơi ia jrao laih dŏ pơjrao djơ̆ lăp. Hăng tơring glông Ba Tơ, abih bang mơnuih djuai ƀiă ră anai tơlơi hơdip pơđĭ kyar baih, lu sang anŏ gir run kiăng hơđong hloh amăng tơlơi hơdip mơda”.

Tơring glông čư̆ siăng Ba Tơ, tơring čar Quảng Ngãi hơmâo giăm 84% mrô mơnuih ƀôn sang djuai ƀiă Hrê. Kual lŏn anai, anih pơphun tơlơi hơkrŭ, tơgŭ blah ayăt ƀơi Ba Tơ gru đưm lơ 11/3/1945, anih akŏ pơjing rai tơhan yu kič Ba Tơ blung a tơgŭ hơkrŭ.

Ơi Đinh Ngọc Vỹ, Khua git gai ping gah tơring glông Ba Tơ lăi, mơnuih ƀôn sang djuai ania Hrê kiăng djru hrŏm pơđĭ kyar plơi pla pô. Tơdơi kơ sa rơwang bruă ping gah tơdơi kơ jơnum ruah khua ping gah tơring glông tal XIX, biă mă ñu thun 2024, Ba Tơ hơmâo čih pioh boh tơhnal dưi ngă lăp bơni. Rơnoh prăk pơhrui glăi  abih tih 2.300 klai prăk, dưi ngă djop 100% akŏ bruă jao, đĭ hloh 9,96% pơkă hăng thun 2023. Rơnoh pơhrui glăi pơkă dưm dưm djop mơnuih sa thun mă bruă truh 50,7 klăk prăk, đĭ tui 4 klăk prăk pơkă hăng thun 2023. Ping gah tơring glông Ba Tơ đing nao biă mă kơ bruă lui rơmŏn kŏn rin. Tơdah thun 2021, tơring glông hơmâo giăm 6.000 boh sang anŏ ƀun rin, truh rơnuč thun 2024 hrŏ trun dŏ glăi 2.800 boh sang anŏ, dưm dưm hăng 15,59%....Ơi Đinh Ngọc Vỹ brơi thâo, truh ră anai, đơ đam tơring glông, abih bang să amăng kual ngă hơkrŭ đưm hơmâo ngă giong laih bruă lŏm lui sang tơ̆i, sang phŏ kơ sang anŏ ƀun rin, sang anŏ hơmâo ană kơnuk kơna djru. Tơring glông gir run rơnuč thun anai, ba mrô sang anŏ ƀun rin hrŏ trun dŏ 4,72%:

“Ba Tơ pơtum lu tơlơi djru pioh pơtrut pơđĭ kyar ƀơi kual ngă hơkrŭ đưm, biă mă ñ jơlan glông nao rai, sang bruă, sang hră, sang ia jrao kiăng pơhlôm brơi kơ mơnuih ƀôn sang yua klă hloh; hơneč mă anŏ gêh găl tơlơi djru mơ̆ng kơnuk kơna pơtlep hrŏm pơtrut mơnuih ƀôn sang bơwih ƀong huă pơđĭ kyar hloh. Ră anai, hơmâo 1 boh să ƀơi kual ngă hơkrŭ đưm ngă giong laih tơhnal pơkă plơi pla phrâo. Hơdôm să dŏ glăi ăt pơblih hmar mơn, pơhrŏ ƀun rin, hrưn đĭ ngă pơdrong kiăng tơlơi hơdip mơda trơi pơđao yâo mơak kah hăng hơdôm să Ba Dinh, Ba Vinh hăng Ba Thành. Thun blan pơ anăp ăt gir run, kơtưn lu hloh kiăng djop să ngă giong tơhnal pơkă plơi pla phrâo mơ̆ng thun 2026-2030, pơhrŏ mrô sang anŏ ƀun rin, giăm ƀun rin, pơđĭ tui hơnơ̆ng hơdip mơda kơ mơnuih ƀôn sang klă hloh.