Mah pla 1 ektar sầu riêng glăk truh thun mơboh laih, samơ̆ yua kơ ƀuh phun boh troh anai pơhrui glăi hmâo hmăi yua anun sang anŏ ơi Nguyễn Văn Trung, dŏ ƀơi să Đinh Trang Hòa, tơring glông Di Linh (Lâm Đồng) gir run pla pok prong dong.

“Ră anai neh met wa hlơi hlơi lêng kơ pla soh, mơnuih ngă hmua ƀuh pô anai pla boh sầu riêng, pô adih pla sầu riêng pĕ pơhrui hmâo hmăi ƀing gơñu luh nao pla, ră anai djop anih lêng kơ pla sầu riêng soh”.

Ƀu djơ̆ kơnong ơi Trung đôč ôh, ƀuh boh sầu riêng pơhrui glăi hmâo hmăi lu biă mă ră anai, lu sang anŏ ƀơi tơring čar Lâm Đồng ăt trơ̆i hĭ phun kyâo boh troh pơkŏn hơdai nao pla boh sầu riêng. Tui anun, đang hmua pla sầu riêng amăng tơring čar anai ră anai rơbêh 17.160 ektar, đĭ rơbêh 3.500 ektar pơhmu hăng 2 thun hlâo anun.

Ƀơi anăp kơ bruă lu mơnuih luh nao pla sầu riêng, wŏt pok prong pla glăi hle ƀơi hơdôm kual ayuh hyiăng lŏn mơnai ƀu gêh gal ôh… gơnong bruă ngă hmua tơring čar Lâm Đồng hơmâo tơlơi pơhŭi hlâo kơ mơnuih ngă hmua anăm pok prong pla boh sầu riêng dong tah. Ơi Trần Quang Duy, Kơ-iăng khua anom bruă wai lăng ngă hmua hăng pơgang phun pla tơring čar Lâm Đồng brơi thâo:

“Pơhŭi hlâo kơ mơnuih ngă hmua lĕ anăm trơ̆i hĭ abih phun kyâo boh troh pơkŏn kiăng pla sầu riêng dong tah, biă mă ñu plih hĭ hơdôm phun pla ba glăi pơhrui hơmâo hmăi mơng hlâo adih. Sit biă ñu lĕ hơmâo lu tơlơi găn rơgao ngă glêh tơnap hlâo anun. Anun lĕ phun thanh long hăng sa, dua phun pla pơkŏn, tơdơi kơ đĭ nua tô̆ tơnô̆ laih anun trun nua kơtang, tơlơi anai bơbeč sat biă mă amăng bruă ngă hmua kơ mơnuih ƀon sang”.

Juăt bưp tơnap yua ƀu thâo tong ten kơ bruă bơwih ƀong lơ̆m plih hĭ 1 ektar hmua sang anŏ hơdai nao pla boh sầu riêng, ayong Phạm Như Anh, mơnuih dŏ ƀơi să Ia Blang, tơring glông Chư Sê, tơring čar Gia Lai brơi thâo, hơdôm hrơi blung a pla ƀuh phun sầu riêng hiam biă mă samơ̆ tơdơi anun añŏt tui ăt ƀu thâo yua hơget ôh. Tui ayong Phạm Như Anh, ăt ƀu thâo bruă pla pơjing samơ̆ ƀuh phun pla anai glăk sĭ hơmâo nua yua anun pla kiăo tui, tơlơi anai amra ngă glêh tơnap biă mă:

“Pla sầu riêng kiăng kơ thâo tong ten mơ̆ ƀu amuñ ôh. Ƀing kiăng kiăo tui lăng na nao kiăng kơ thâo, tơdah ƀu pla pơjing tui tơlơi pơkă amra ngă răm rai mơtăm yơh”.

Ră anai, đang hmua pla sầu riêng ƀơi kual Dap kơdư lu tui, truh pơ rơbêh 40.000 ektar. Hăng đơ đam đang hmua pla anai, boh sầu riêng pĕ pơhrui amăng kual Dap kơdư amra rơgao hăng tơlơi pơkă ba tơbiă. Tơlơi anai amra ngă boh sầu riêng sĭ lu ƀiă pơhmu hăng tơlơi kiăng pơ anăp anai. Tui ơi Lưu Trung Nghĩa, Khua gơnong bruă ngă hmua hăng pơđĭ kyar ƀon lan tơring čar Gia Lai, lui hĭ bruă pok prong, pĕ pơhrui lu kiăng đing nao pla pơjing, pơlir hơbit amăng ngă hmua, ngă tui tơlơi pơkă amăng ngă hmua mơng pla, pĕ pơhrui truh pơkra pơjing, pơdŭ pơgiăng hyu sĭ mơdrô:

“Kiăng pơplih tơlơi pơmĭn mơng bruă ngă đang hmua. Lơm pla tơdah ƀu ngă ha amăng plĕ, ba glăi gơnam sĭ mơdrô lu hloh mơ̆ ƀu hơmâo mơnuih blơi, pap biă mă kơ mơnuih pla. Kâo juăt ƀuh laih hlâo anun pla laih anu trơ̆i hĭ. Kiăng pơphun glăi, črâo ba ngă hiưm pă kiăng anom bơwih ƀong sĭ mơdrô hăng mơnuih ngă hmua, hluai tui hơdôm anom bơwih ƀong hrŏm kah dưi pơsir hĭ, pơjing hơdôm bruă pơlir hơbit.”

Tui tơlơi pơhing mơng Ding jum ngă hmua hăng pơđĭ kyar ƀon lan, ră anai hơmâo lu anih pok prong đang hmua pla sầu riêng ƀơi hơdôm kual lŏn ayuh hyiăng lŏn mơnai ƀu gêh gal, đa hơmâo anih phă hĭ phun kơphê, tiu kiăng pla pơplah hrŏm boh sầu riêng; plih hĭ lŏn ngă hmua pơdai hơdai nao pla boh sầu riêng…Bruă luh nao pla lu đơi, ƀu dưi wai lăng amra ba truh kơ tơlơi glêh tơnap, ngă lu đơi boh sầu riêng ba sĭ mơdrô. Sit biă ñu, ƀơi hơdôm kual ataih mơng dơnao pơkŏng ia amra ngă răm rai ngă boh sầu riêng Việt Nam ƀu hiam hăng ƀu mơboh lu.

Phrâo anai, anom bruă wai lăng tơjŭ pla (Ding jum ngă hmua hăng pơđĭ kyar ƀon lan) ăt hơmâo hră pơ-ar mơ-it nao hơdôm tơring čar, ƀôn prong kual Dơnung kơ bruă pơđĭ kyar hơđong kjăp phun sầu riêng. Hră pơ-ar hơmâo pơtrun amăng hrơi blan ƀơi hơdôm tơring čar kual lŏn dăo ia krông Cửu Long, kual Ngŏ Dơnung hăng Dap kơdư, ƀuh lu mơnuih pla phun sầu riêng. Tơdah boh sầu riêng lê̆ amăng tơlơi pĕ mơboh sĭ ƀu hơmâo nua, lơ̆m anun, neh met wa ăt lĕ ƀing mơnuih glêh tơnap tap hloh./.