Rơkơi bơnai ayong Dương Văn Sài, [u\t m’nuih [ôn sang do# mrô 10, să }ư\ Kbang pơdo# ung mo# giam hmâo dua thun hăng anai laih samơ\ yoa kơ tơlơi h’d^p tơnap tap, bruă mă [u h’đong anun akă khin hmâo ană. Rơkơi bơnai `u phrâo dưi hmâo ara\ng pha brơi 500m kơ rê lon do# hăng djru 10 klăk prăk pioh pơdo\ng sang. Sang do# kơnong kơ rơhai rơbeh kơ pluh me\t kơ rê, khă pơđao hloh bơhmu hăng sang pơdo\ng jăng jai hlâo dih, samơ\ tơlơi h’d^p m’da gơ`u ăt tơnap tap mơn, khom dăng pơke\ mă apui lơtr^k mơng sang s^ mlia giam anun, ia yoa le\ khom nao mă amăng hrim k’thung, lon ngă đang hmua le\ [u hmâo, khom apăh mă lon m’nuih [ôn sang [ơi anai ngă đang hmua, Ayong Sài brơi thâo:  “Lon ngă đang hmua akă [u hmâo ôh. Apăh lon ngă đang hmua sang kâo [ia\ m’nuih, apăh năng ai `u mơng 2-3 ar lon. Gơ`u kai ]oar laih le\ 400 rơbâo prăk lom sa ar. {ơi h’pă apăh le\ kâo nao mă bruă apăh kiăng hmâo hmăi prăk [o\ng huă, gơ`u apăh klơi h’bơi plum [u dah ara\ng apăh bruă mă h’pă le\ ngă bruă anun. }ang rơmang Kơnuk kơna pha brơi lon kiăng bơvih [o\ng huă đo#]”.

            Sang ano# amai Vàng Thị Minh ăt [u pha ra lu mơn. Rai do# pơ\ tring ]ar Dak Lak mơng 7-8 thun mơ\ tơlơi h’d^p m’da ăt do# dleh dlan mơn. {u hmâo lon ngă đang hmua,  rơkơi bơnai `u khom apăh 1 e\ktar lon pioh pla k’tor, rơtă djo\p m’ta samơ\ lon săt, laih dơng hyuh hyang [u klă anun mă bruă mơ\ [u djo\p [o\ng huă ôh. Bruă hrăm hră mơng 4 ]ô ană `u ăt do# tơyơl mơn, ană phun le\ khom kiăo tui am^ ama hyu mă bruă ara\ng, pô ane\t hloh le\ khom do# pơ\ sang yoa kơ [u hmâo prăk brơi ană nao hrăm. Amai Vàng Thị Minh lăi: “Ră anai ăt ]ang rơmang mơn Kơnuk kơna rai khoer ia bơmun hăng dăng hre\ apui lơtr^k pioh neh wa h’đong pran joa. H’dôm anih anom s^ mlia prong dih gơ`u hmâo lu prăk dăng hre\ apui lơtr^k rai kâo nao rơkâo dăng mă [ia\. Sa blan kâo kơnong kơ yoa mă sa pul apui hăng tivi, [u hmâo ako# đĩa ôh, samơ\ ăt abih 100 rơbâo prăk mơn. Nao mă bruă le\ ăt hyu apăh mă lon ara\ng mơn, lăih dơng kiăng hmâo lu k’mo\k. {u djo\p prăk blơi khom nao ]an hlâo, truh rơnu\] bơyan phun pla djai dơng anun pơhrui glăi prăk [u djo\p pioh kla prăk blơi k’mo\k, khom đôm hnưh, ara\ng yap k’mlai lu biă. M’nuih [ôn sang [ơi anai tơnap tap biă, doăh e\p hrơi h’pă [o\ng huă hrơi anun đo#] lah”.

            Rơngiao kơ jơlan nao rai dưi ]uk pơkra le\ anom mă yoa, kah hăng: apui lơtr^k, ia yoa kơ sang ano# hrim hrơi mơng m’nuih [ôn sang ăt akă dưi pơkra mơn [ơi 3 [ut\ m’nuih [ôn sang do# 8, 9, 10 dưi pơkă hlâo anai. H’dôm bôh sang ano# rong bơvih boang mă hăng h’dră pa, rơma bôh sang pơ]ruh hrom prăk pioh khoer sa bôh ia bơmun, hrim bôh ia bơmun khom khoer truh kơ 30 m kah mơng hmâo ia; lom sa bôh ia bơmun khom rơngiă mơng 40-50 klăk prăk. Ơi Trương Ngọc Thảo, Kơiăng Khoa Jơnum min m’nuih [ôn sang să }ư\ Kbang brơi thâo: amăng mrô 380 bôh sang dưi pha brơi lon do# le\ phrâo hmâo mă rơbeh kơ ha m’krah mrô sang ano# anai dưi djru prăk pơkra sang do#: “}ơkă mă prăk gum djru mơng gơnong glông lom sa bôh sang ano# 10 klăk hmâo 172 bôh sang ano#. Mrô do# glăi neh wa ăt kơnong kơ rơme\t tur hăng pơkra sang do# jăng jai laih anun hyu mă bruă ara\ng apăh, hyu e\p hrơi h’pă [o\ng hrơi anun, sa dua ]ô m’nuih le\ mă bruă pơ\ h’dôm bôh sang bruă. Do# 130 bôh sang ano# akă hmâo lon do# pioh pha brơi. {ing gơmơi ăt hmâo tơlơi rơkâo đ^, ba tơbiă mơn hăng gơnong glông kiăng hmâo h’dră pơtrun pơhư prong rơ-wang bruă, pơkă dơng kual lon pioh h’dôm bôh sang ano# anun hmâo lon do#”.

            Ơi Trần Văn Long, Kơiăng Khoa Anom wai lăng bruă đang hmua hăng pơđ^ kyar [ôn lan tring glông Ia Su\p brơi thâo: h’dôm bôh sang ano# akă dưi pha lon do# le\ yoa lom pơkom pioh [ơi kual pơkă glăk hmâo sa dua bôh sang ano# m’nuih [ôn sang ro# mă, tring glông glăk ngă giong hră pơar pioh pơsir tui tơlơi pơkă. Bơ\ prăk tuh pơ plai kơ h’dôm rơ-wang bruă pơ pha dưm dăp m’nuih [ôn sang do# dưi pơs^t le\ truh mông anai tring ]ar ăt akă pha djơ\ hăng kơ]ăo bruă thun 2014 mơn. Yoa anun, ngă tơnap kơ tring glông amăng bruă pơdo\ng anom mă yoa, biă `u jah agaih ngă hmua ia pioh pha lon ngă đang hmua kơ h’dôm bôh sang ano# m’nuih [ôn sang tơdơi kơ dưi pơ pha [ơi h’dôm kual pơkă. M’nuih [ôn sang [ơi anai lu wo\t laih rơkâo đ^ hăng tring glông, hăng tring ]ar kơ bruă ta` pha brơi lon ngă đang hmua kiăng h’đong tơlơi h’d^p m’da. Ơi Long lăi tui anai: “Tơlơi bơngo\t anun [ing gơmơi nao lăi pơthâo hăng m’nuih [ôn sang laih. Sa le\, lon [ơi kual anun akă hmâo hnoh ia, klâo ar ha m’krah le\ ăt [u dưi pơhlôm mơn, lon kơkriăng đơi, dua le\ [u hmâo ia pruih, pơđoh, pla phun h’ge\t leng kơ [u dưi h’d^p soh. Amăng bruă pơ pha anih m’nuih [ôn sang do# mơng [ing gơmơi, tơdah m’nuih [ôn sang phrâo rai do#, amăng kual hnoh ia khom hmâo 4000 truh kơ 5000 me\t kơ rê lon ngă đang hmua, anun kah mơng dưi tla hnưh. {ing gơmơi ăt ba tơbiă mơn, sa e\ktar hăng tring ]ar samơ\ tring ]ar ăt akă pơsir brơi mơn tơlơi do# gun mơng tring glông. Lon mơng kual pơkă rơ-wang bruă le\ do#, samơ\ bruă pơplih le\ kaih. Ano# tơnap dơng le\ hrơi pơkă mơng h’dôm rơ-wang bruă abih laih, rơkâo pơhrư\i hrơi lu hloh”.

            Ră anai, [ơi tring glông Ia Su\p hmâo 3 rơ-wang bruă pơ pha anih do# kơ m’nuih [ôn sang  glăk ngă tui hăng abih bang prăk mă yoa pơkă blung a le\ giam truh 120 klai prăk, amăng anun, tuh pơplai laih 56 klai prăk. Khă hnun hai, prăk mă yoa s^t n^k `u khom tuh pơ plai dơng le\ 150 klai prăk yoa kơ h’dôm rơ-wang bruă pơs^t sui laih, [u djơ\ hăng tơlơi kiăng mơng rơ-wang bruă amăng mông anai.      

         Klâo tơlơi glăk gun amăng bruă ngă tui h’dôm rơ-wang bruă pơ pha anih do#, dưm dăp m’nuih [ôn sang do# [ơi tring glông Ia Su\p, tring ]ar Dak Lak le\: mrô prăk tuh pơ plai, bruă pơ plih lon ngă đang kyâu h’dai nao ngă đang hmua do# gun lu m’ta hră pơar, hăng yôm phăn hloh le\ hrơi ngă tui rơ-wang bruă pơđu\t amăng rơnu\] thun anai. Jơnum min m’nuih [ôn sang tring ]ar Dak Lak hăng h’dôm gơnong bruă apăn bruă anai khom e\p jơlan pơtlaih, ta` pơsir h’dôm tơlơi anai kiăng m’nuih [ôn sang ta` h’đong tơlơi h’d^p m’da./.   

                                                           Siu H'Prăk : Pô pơblang hăng  pôr