VOV4.Jarai - Rơnu] thun 2019, Khua pơ ala mơnuih [ôn sang hmâo lăng laih Tơlơi pơtrun pơsit mrô 88 kơ Ako# bruă abih bang pơđ^ kyar bơwih [ong hăng mơnuih mơnam djuai ania [ia\ hăng kual ]ư\ siăng. Kơnuk kơna hmâo pơdo\ng laih Tơlơi pơtrun pơsit mrô 12 kiăng pok pơhai tơlơi pơtrun pơsit mơng Khua pơ ala mơnuih [ôn sang. Anai amra lăng le\ sa tơlơi pơtrun pơsit hmâo gru grua, jing sa hơdră pơsit tơlơi pơmin Ping gah, pran jua mơnuih [ôn sang. Phrâo anai, Jơnum min djuai ania ăt hmâo mă bruă laih mơn hăng khua tơring ]ar Daklak kiăng pel e\p glăi Tơlơi lăi pơthâo glăi kơsem min ngă tui Jơlan hơdră pơkă mơng lo\n ia pơđ^ kyar bơwih [ong – mơnuih mơnam kual djuai ania [ia\ hăng kual ]ư\ siăng mơng thun 2021-2025. Kiăo tui anun, Khua ding jum, Khua gơgrong bruă rơkâo tơring ]ar Daklak jao kơ Gru\p apăn bruă djuai ania [ia\ tơring ]ar le\ anom phun pok pơhai hăng tu\ ư hrom ba tơbiă hăng Gong gai dêh ]ar ruah tơring ]ar Daklak ngă tơring ]ar pok pơhai pơphô hlâo. Mơnuih [ôn sang [ơi Daklak glăk ]ang rơmang kơ tơlơi pơtrun pơsit anai.

Amăng bơyan phang, hơdôm blah đang bôh troh mơng sang ano# Y Ken Lưk (djuai ania Êđê) [ơi [ôn Trí A, să Krông Na, tơring glông Buôn Đôn, tơring ]ar Daklak ăt mơtah hle# mơn, brung kơ bôh. Anai le\ hơdră [uh rơđah [ơi plơi, pơdah tơlơi pơplih phrâo hloh amăng hơdră bơwih [ong huă mơng mơnuih [ôn sang djuai ania [ia\. Ơi Y Ken Lưk brơi thâo, dưi hmâo gong gai hăng gơnong bruă gum djru, sang ano# hmâo khin hơtai pơplih 2 ektar đang phun pla djop mơta hơdai nao pla phun bôh kruăi mih, bôh kruăi dung, ba glăi bôh tơhnal yak blung a. Khă hnun hai, kiăng pơhư prong hơdră le\ khom hmâo hơdră bruă ]an prăk gêh gal hloh.

“Dưi hmâo tơlơi pơtô ba mơng Anon bruă đang hmua neh wa amăng plơi anai hmâo ngă lông lăng laih sa dua hơdră pơplih phun pla ba glăi bôh tơhnal. Gah djuai pơjeh hăng hơdră ngă đang hmua le\ Anom bruă đang hmua ba bôh thâo phrâo nao, hrom hăng neh wa bơwih brơi kơ phun pla, pơtô brơi hơdră pơkra lo\n. Anom mă bruă hrom amra blơi abih gơnam pơhrui glăi. Bôh nik `u ră anai bruă ]an prăk ăt do# tơnap mơn. Neh wa kiăng tuh pơplai rông un, rông mơnu\, bơwih brơi kơ phun pla khom mă yua lu prăk. Hră pơ-ar ]an prăk khom hmâo kông ngăn gơgrong, samơ\ đang hmua lo\n ngă đang hmua le\ [ia\”.

Lu sang ano# [ơi să Krông Na, tơring glông Buôn Đôn ăt ]ang rơmang dưi ngă tui mơn hơdră pla phun bôh troh kah hăng sang ano# Y Ken Lưk [ơi [ôn Trí A, samơ\ tơlơi tơnap hloh le\ prăk pioh mă yua. Ayong Y Ka Maleo [ơi [ôn Trí B giăm hmâo 2 aktar lo\n, samơ\ ăt kơnong kơ pla phun hơbơi plum đo#], anun bôh tu\ yua bơwih [ong [u lu. Lăng tui Tal jơnum Khua pơ ala mơnuih [ôn sang blan 11 rơgao, ayong Y Ka thâo mơn, Gong gai dêh ]ar pơkă hmâo mă yua 1.400 klai prăk pioh ngă tui ako# bruă abih bang pơđ^ kyar bơwih [ong – mơnuih mơnam kual neh wa djuai ania [ia\ hăng kual ]ư\ siăng mơng thun 2021-2030. Anun le\ gru than pioh neh wa ]ang rơmang pơ\ anăp anai, kơnuk kơna lăng ba hloh dong kơ prăk pioh bơwih [ong huă, [udah pơdo\ng sang măi pơkra gơnam mă mơng đang hmua [ơi plơi pla kiăng hmâo bruă mă kơ neh wa.

“Kâo ]ang rơmang pơ\ anăp anai, ping gah hăng kơnuk kơna mă yua prăk dong kơ djuai ania [ia\ hăng kual ]ư\ siăng pioh pơđ^ kyar bơwih [ong huă, pơđ^ tui tơlơi hơd^p mơda bơwih [ong huă. Bơhmutu `u brơi ]an prăk [u kiăng hmâo gơnam gơgrong pioh tơju\ pla hăng rông hlô mơnong, [udah pơdo\ng sang măi pơkra gơnam mă mơng đang hmua [ơi plơi pla pioh blơi abih gơnam tam, pơjing rah bruă mă kơ neh wa. Tui anun mơnuih [ôn sang djuai ania [ia\ mơng dưi pơđ^ kyar”.  

Sa tơlơi [u gal amu` lăng [uh [ơi să Krông Na, tơring glông Buôn Đôn, tơring ]ar Daklak le\, pô lo\n hmư\ hing hmâo tuai nao ]uă ngui lăng bôh thâo hăng dlai klô Bản Đôn, samơ\ mơnuih djuai ania [ia\ [ơi anai akă dưi hơd^p gơnang kơ bruă tuai ]uă ngui mơn. Tuai nao pơ\ Bản Đôn le\ kiăng hơduah e\p lăng kual hmâo bôh thâo đưm, lu mơta hăng pha ra mơng neh wa djop djuai ania [ơi anai kah hăng Lao, Bơnông, Êđê [ơi anai, samơ\ bôh nik `u [ia\ đo#] mơnuih do# hơđăp [ơi anai ngă bruă anai. Wot abih bang hơdôm anih pơdă gơnam djă hơdor pioh kah hăng băn ao, gông bro# djuai ania, jrao akha kyâu, leng kơ yua mơnuih mơng anih pơkon nao s^ mdrô. Amai Bun Chăn Tha Là (djuai ania Lao) [ơi [ôn Trí B ]ang rơmang Jơlan hơdră pơđ^ kyar bơwih [ong – mơnuih mơnam, hro\ trun [un rin kơja\p amăng kual neh wa djuai ania [ia\ hăng kual ]ư\ siăng pơ\ anăp amra yua prăk, bôh thâo wai lăng tuai ]ua\ ngui, kiăng neh wa dưi ngă tui bôh thâo pha ra mơng pô:

“Hơdôm mơta gơnam tam mơ`am [udah gơnam djă hơdor pioh [ơi anai [ia\ mơnuih hơđăp [ơi anai s^ mdrô yua kơ [u hmâo prăk mă yua. {ơi anai hlăk ai nao hrăm glăi pơ\ plơi pla [u dưi rơkâo hmâo bruă mă, anun đuăi hyu pơ\ anih ataih mă bruă abih laih. Kâo ]ang rơmang kơnuk kơna amra tuh pơ plai [ơi anai sa kual tuai ]ua\ ngui mơ\ biă `u le\ yua kơ mơnuih [ơi anai hơđăp mă bruă. Bơhmu tu `u mơnuih [ơi anai brơi apah sang, tơnă hơbai hơdôm a`ăm [ong mơng djuai ania [ơi anai, tơpai ]eh laih anun blơi s^ jrao akha kyâu. Gru\p hlăk ai hăng adơi amai djă pioh gru hiam bôh thâo djop djuai ania [ơi anai kah hăng gum hrom hơdôm gru\p adoh suang ]ing hơgor, laih anun e\p rah prăk kơ pô hăng djă pioh rah gru grua bôh thâo đưm”.

Lăi nao bôh nik anai, ơi Y Lươm Knul – Kơ-iăng Khua Jơnum min mơnuih [ôn sang să Krông Na, tơring glông Buôn Đôn, tơring ]ar Daklak ăt do# hmâo lu tơlơi bơngot mơn. Hơdôm thun rơgao, să hmâo ba tơbiă mơn, rơkâo đ^ gưl dlông đing nao kiăng ngă tui ano# gal, ano# hmâo gah tuai ]ua\ lăng bôh thâo đưm – dlai klô, biă `u pơjing bruă mă kơ neh wa djuai ania [ia\ hơđăp [ơi anai. Neh wa ]ang rơmang pơjing hơdră tuai ]ua\ ngui plơi pla. Kiăng tui anun, kơnuk kơna kiăng hmâo prăk pioh pơdo\ng glăi hơdôm bôh sang dlông đưm, hơdôm tơlơi jơnum ngui, bruă mă đưm, hrom hăng anun phiăn juăt sui thun mơng neh wa. Dong mơng anun, tuai [u djơ\ kơnong kơ ]ua\ lăng, hơduah e\p lăng, blơi prăp gơnam ôh mơ\, do# dưi do# glăi hăng găn rơgao lăng tơlơi hơd^p mơda bôh thâo pha ra mơng djuai ania hơđăp [ơi anai. Hăng sa bruă mă [u dưi kơ[ah, anun le\ pơphun hyu lăi pơhing, pơhra\m bôh thâo ngă bruă wai lăng tuai ]ua\ ngui kơ neh wa. Ơi Y Lươm Knul – Kơ-iăng Khua Jơnum min mơnuih [ôn sang să Krông Na ]ang rơmang Tơlơi pơtrun pơsit 88 mơng Khua pơ ala mơnuih [ôn sang ta` mă yua sit nik.

“Kiăng Tơlơi pơtrun pơsit 88 mơng Khua pơ ala mơnuih [ôn sang mă yua kơ neh wa djuai ania [ia\ [ơi kual anai, hrom hăng anun pơđ^ kyar bruă tuai ]ua\ ngui [ơi kual anai, tui hăng kâo ]ang rơmang ngă hiưm hơpă dưi lăng ba, bơhmu tu `u kah hăng pơđ^ kyar bruă tuai ]ua\ ngui plơi pla “Home Stay”, djă pioh phiăn juăt kiăng bơwih brơi kơ tuai, lăi pơhư\] hơdôm gơnam yua mơnuih djuai ania [ia\ pơkra rai. Kiăng hmâo tơlơi lăi pơhing, pơhra\m brơi kơ djuai ania [ia\ pioh pơđ^ tui tơlơi thâo hluh kơ bruă wai lăng tuai ]ua\ ngui hiưm hơpă kiăng hmâo prăk pơhrui glăi”.

Rơngiao mơng boh than dưi ngă mơng hơdră djru kơ mơnuih [on sang djuai [iă, ră anai [ơi Dak Lak lăi hro\m, tơring glông Buôn Đôn lăi hơjăn ăt do\ hơmâo lu mơn bruă kiăng ngă lơ\m pok pơhai tơlơi pơtrun mrô 88 mơng Khua pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar. Pô hyu mă tơlơi pơhing phrâo hơmâo mông ră ruai tom yă Trần Thị Ánh Hồng – Khua anom bruă djuai ania Buôn Đôn, Dak Lak kơ hơdôm tơlơi anai. Rơkâo ơi pang, yă dôn hăng [ing gơyut c\ơkă hmư\!           

- Ơ yă, amăng hơdôm thun rơgao, hơdră djru mơng ping gah hăng kơnuk kơna hơmâo pok pơhai tu\ yua biă [ơi Dak Lak lăi hro\m hăng tơring glông Buôn Đôn lăi hơjăn. Khă hnun, tơlơi hơdip mơng mơnuih [on sang djuai [iă ăt bưp lu tơlơi tơnap, kiăng pơtlaih brơi hiưm pă?

Yă Trần Thị Ánh Hồng: “Hăng rơwang thun 2016 – 2020, bruă ngă tui hơdră djru djuai ania [ơi tơring glông Buôn Đôn hơmâo lu tơlơi dưi ngư. Hơdră djru tuh pơ alin pơ tơring glông hơmâo jao tơl tơngan mơnuih [on sang laih anun tu\ yhua. Pơhmutu, Jơlan hơdră pơhro\ trun sang ano\ [un rin, c\răn mrô 135, Hơdră djru 755, 2085, hơdră djru 102, …hơdôm hơdră djru anai djru kơ Buôn Đôn rim thun hro\ trun 3% mrô sang ano\ [un rin, amăng anun hơmâo 3,5% le\ sang ano\ rin djuai [iă.

- Ơ yă, tơdơi kơ Khua mua pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar pơsit Tơlơi pơtrun 88 kơ Ako\ bruă pơđ^ kyar bơwih [ong huă – mơnuih mơnam djuai ania [iă hăng kual c\ư\ siăng, Kơnuk kơna hơmâo c\ih pơkta tơlơi pơtrun mrô 12 c\i lăi pơthâo kơ abih bang, mơnuih [on sang c\ơkă tơlơi pơhing anai hăng pran jua hiư\m pă thơ?

Yă Trần Thị Ánh Hồng: “Tơdơi kơ hơmâo tơlơi pơtrun mrô 88 le\ hăng mơnuih [on sang Buôn Đôn, amăng anun lu mơnuih le\ djuai [iă, kâo lăng ană plơi do\ tơguăn biă mă kơ tơlơi pơtrun anai. Yua dah anai kar hăng sa tơlơi pơtrun prong biă mă hăng Kơnuk kơna, lăng ba mơnuih [on sang djuai [iă hăng kual c\ư\ siăng. Hăng tơlơi pơtrun anai le\ mơnuih [on sang glăk tơguăn kơ bruă pok pơhai pơđ^ tơlơi hơdip mơnuih [on sang; biă `u le\ hăng mơnuih [on sang djuai [iă tơnap tap kar hăng tơring glông Buôn Đôn lăi hơjăn hăng abih bang dêh ]ar ta lăi hro\m”.

 -  Mơng hlâo truh ră anai, Khua mua pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar, Kơnuk kơna hơmâo lu tơlơi pơtrun, hơdră djru ngă tui tơlơi pơtrun mơng Ping gah, Kơnuk kơna pioh kơ mơnuih [on sang djuai [iă hăng kual c\ư\ siăng, bơ hăng Tơlơi pơtrun 88 anai, hơmâo tơlơoi hơget lăp đing nao hloh, ơ yă?

Yă Trần Thị Ánh Hồng: “Hlâo adih, [ing ta pơkra lu hơdră djru samơ\ đơ anet đôc\, ngă [u anih phara. Bơ hăng tơlơi pơtrun mrô 88 tal anai le\ gơmơi [uh lu ano\ klă biă, anun le\ pơ[ut djop tơlơi hơmâo c\i pơđ^ kyar, lu biă mă le\ pơđ^ tơlơi hơdip kơ mơnuih [on sang. Mơnuih mă bruă yơh tơlơi gơmơi lăng yôm hloh. Yua dah tui hăng [ơi tơring glông Buôn Đôn le\ kual tơnap, mơnuih mă bruă [ơi anih, tơlơi hơmâo [ơi anih [u hơmâo ôh. Amăng tơlơi pơtrun anai gơmơi [uh tơlơi hơmâo prong biă mă mơng kơnuk kơna. C|ang rơmang le\ amra kah pơpha brơi kơ Dak Lak lăi hro\m hăng tơring glông Buôn Đôn lăi hơjăn hơmâo tơlơi hơmâo, tơlơi gêh gal prong, mơnuih ngă bruă rơgơi đah mơng ngă bruă tu\ yua hloh. Sa bruă hơmâo lăp đing nao dong le\ bruă pơphun ngă [ơi plơi pla. C|ang rơmang lơ\m tơlơi pơtrun hơmâo ba tơbiă, hơdră djru amra hơmâo c\ih pơkra kiăo tlôn mơtăm, biă `u kiăng [ing ngă bruă [ơi plơi pla tui hăng gơmơi anai dưi kiăo tui tơlơi hơmâo sit hăng Hơdră djru mơng Kơnuk kơna”

- Jing sa boh tơring glông gah guai lo\n ia, hơmâo lu mơnuih djuai [iă do\, bơwih [ong hai tơnap mơn, tui hăng ih, lơ\m pok pơhai tơlơi pơtrun mrô 88 mơng Khua mua pơ ala mơnuih [on sang dêh ]ar ăt kah hăng Hơdră bruă dêh ]ar pơtrun pơđ^ kyar bơwih [ong huă- mơnuih mơnam kual mơnuih djuai [iă hăng c\ư\ siăng hơmâo tơlơi hơget [ing ta kiăng kơđiăng?

Yă Trần Thị Ánh Hồng: “Hăng Buôn Đôn le\ ngă hmua yơh phun samơ\ lo\n ia krô kra`, [u hiam ôh, yua hnun bruă pơsir brơi bruă mă kơ mơnuih [on sang djuai [iă lăi hơjăn hăng mơnuih [on sang abih bang le\ bruă kiăng jec\. Yua dah hơmâo bruă mă kah ană plơi mơng hơđong tơlơi hơdip, bơwih [ong mơng đ^ kyar. Yua hnun hăng tơlơi pơtrun anai dưi tuh pơ alin sa hơdră bruă prong hăng tơring glông Buôn Đôn, pơhmutu kar hăng man pơdong sang măi kiăng ană plơi hơmâo bruă mă [ơi Buôn Đôn”.

- Buôn Đôn le\ tơring glông hơmâo lu tơlơi dưi đ^ kyar gah tuai c\uă ngui anih anom – gru grua plơi pla. Samơ\ sit biă `u, [ing ta aka [u pơjing brơi hơdră bơwih [ong kơ mơnuih [on sang djuai [iă amăng bruă anai ôh. Rơkâo kơ ih plăi pơthâo rơđah [iă kơ tơlơi anai?

Yă Trần Thị Ánh Hồng: “Phrâo rơgao ăt hơmâo mơn tơlơi pơtrun kơ pơđ^ kyar tuai c\uă ngui, kiăng pơjing tơlơi bơwih [ong brơi neh met wa, anun le\ hơdip hăng bruă bơwih brơi tuai hyu ngui. Khă hnun tơring glông Buôn Đôn aka [u hơmâo mơnuih c\i ngă bruă anai ôh. Hơdră djru gah tuai c\uă ngui mơng tơring glông pơphun mơng thun 2021 le\ amra pơplih phrâo anih tuai hyu ngui kiăng ngă pơhưc\ arăng nao lăng laih anun djru brơi mơnuih [on sang hơmâo bruă mă, samơ\ prăk tuh pơ alin pioh ngă jơlan hơdră anai prong biă. Yua hnun amăng hơdôm kơc\ăo bruă mơng Tơlơi pơtrun 88 le\ dưi pơgôp nao amăng hơdră pơđ^ kyar tuai c\uă ngui, kiăo tui anun djru brơi mơnuih [on sang bơwih [ong jing kiăng biă mă yơh. Tui hăng kâo le\ Dak Lak pok pơhai hơdră djru klă biă. Gơmơi ăt c\ang rơwang tơlơi pơtrun anai dưi pơphun ngă lăng hlâo [ơi Dak Lak đah mơng dưi pok prong hơbô| bruă anai kơ abih bang anih amăng dêh ]ar.

- Hai bơni kơ ih lu ho\!

Siu H’ Prăk - Siu H'Mai: Pô pơblang